Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycanın Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndində
Yüklə 5,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Zakir Gülüm oğlu Tağıyev – 1963-cü il noyabr ayının 20-də Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Qara- dağlı kənd orta məktəbini bitirmişdi. Şuşa Kənd Təsər- rüfatı Texnikumundan məzun olduqdan sonra Qaradağlı kənd Mədəniyyət Evinin direktoru vəzifəsində çalışır- dı. Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarına işğalçılq hərəkət- ləri başlanandan sonra Zakir də kəndin müdafiəsinə qalx- mışdı. O da 17 fevral 1992-ci ildə əsir götürülmüş və “Bəylik Bağı”nda qətlə yetirilmişdir. Zakir ailəli idi, bir qız övladı yadigar qalıb. Nahid Adil oğlu Hüseynov –1971-ci il noyabr ayının 17-də Qaradağlı kən- dində doğulmuş, Qaradağlı kənd orta məktəbini bitirmiş- dir. O, idmanın sərbəst güləş növünə maraq göstərir, bu növ üzrə qatıldığı yarışlarda həmişə uğurla çıxış edirdi. Doğma yurdunun qorunması uğrunda igiliklə mübarizə apararaq şəhid olan oğulları- mızdan biri də Nahid idi. 1992-ci ilin 17 fevral günü Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 73 Qaradağlı düşmənlər tərəfindən işğal olununca, Nahid də kəndin sağ qalan digər sakinləri kimi ermənilər tərəfindən əsir götürülmüş, “Bəylik Bağı”nda güllələnmişdir. Nahid şəhid olarkən 21 yaşı vardı, hələ subay idi. Alov Əfqar oğlu Əzi- zov – 1968-ci il sentyabr ayının 1-də Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Qara- dağlı kənd orta məktəbini bitirmişdi. Hərbi xidmətini Sovet Ordusu tərkibində Əf- qanıstanda keçmiş, tərxis olunduqdan sonra təhsilini davam etdirmək üçün Azər- baycan Pedaqoji Rus dili və Ədəbiyyatı İnistitutunun ( - indiki BSU) qiyabi şöbəsinə daxil olmuşdu. O, Qaradağlı kənd orta məktəbində “Rus dili” fənnini tədris edirdi. Dağlıq Qarabağda cərəyan edən hadisələr, Qaradağlı kən- dində durumun günü-günündən gərginləşməsi Alovu da kitab- qələmi silahla əvəz etməyə, doğma yurdun müdafiəsinə qalx- mağa vadar etmişdi. 1992-ci ilin yanvar ayının 12-də ermənilə- rin kəndə növbəti həmləsinin qarşısı alınarkən o, ayağından ya- ralanmışdı. Çətinliklə Ağdam xəstəxanasına çatdırılan Alov, üç günlük müalicədən sonra yenidən Qaradağlıya qayıtmışdı. 1992-ci ilin 17 fevralında – kəndin işğal günü əsir götürü- lən Alov və qardaşı AtəĢ otuz nəfərə yaxın həmkəndlisi ilə bir- gə “Bəylik Bağı”nda ermənilər tərəfindən güllələnərək qətlə yetirilmişdir. Alov Əzizov subay idi. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 74 AtəĢ Əfqar oğlu Əzizov – 1971-ci il fevral ayının 13- də Qaradağlı kəndində doğul- muşdur. Qaradağlı kənd orta məktəbini bitirmişdi. 1990-cı ildə Azərbaycan Texnologiya İnistitutuna (indiki Azərbaycan Texnologiya Universiteti) daxil olmuşdu. Kəndinin müdafiəsində da- yanan gənclərin sırasında AtəĢ də var idi. Qaradağlı işğal olu- nanda əsir götürülən AtəĢ və (artıq yuxarıda da bilgi verdiyi- miz kimi) böyük qardaşı Alov digər həmkəndliləri ilə birgə “Bəylik Bağı”nda düşmənlər tərə- findən güllələnərək qətlə yetirilmişdir. Qardaşı Alov kimi AtəĢ də hələ subay idi. Talıb Yaqub oğlu Mus- tafayev – 1973-cü il yanvar ayının 26-da Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Qaradağ- lı kənd orta məktəbində təhsil almışdı. Uşaqlıqdan idmanın karate növü ilə məşğul idi. Bir müddət Rusiyanın İrkutsk vilayətində yaşayan Talıb, burda Texniki Peşə Məktəbi- nə daxil olmuşdu. Erməni tə- cavüzkarlığı şiddətlənəndə Talıb doğulub boya-başa çat- dığı kəndə qayıtmış və özü- Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 75 nümüdafiə dəstəsinə qoşulmuşdu. Qaradağlı işğal olunarkən, kəndin sağ qalmış sakinləri ilə birgə əsir götürülən Talıb da “Bəylik Bağı”nda düşmənlər tərə- findən güllələnərək qətlə yetirilmişdir. Zahid Zeynal oğlu Əli- yev – 1955-ci il oktyabr ayı- nın 1-də Beyləqan rayonun Əlinəzərli kəndində doğul- muş, ibtidai təhsilini Əlin- əzərli kəndində almışdır. Sonra ailəsi Qaradağlı kən- dinə köçdüyündən, Zahid Əliyev orta təhsilini Qara- dağlıda davam etdirmişdir. Ardınca Bərdə şəhər 47 say- lı Texniki Peşə Məktəbinə daxil olmuş Zahid Əliyev, burada tam kursu başa vur- duqdan sonra, təhsilini artır- maq üçün Şuşa Kənd Təsər- rüfatı Texnikumunun qiyabi şöbəsinə daxil olmuşdu. O, Nəriman Nərimanov adına kolxozda xəzinədar vəzifə- sində çalışırdı. Ermənistanın təcavüzkarlığı açıq xarakter alan- da, Zahid də doğma yurdun müdafiəsinə qalxmışdı. Qaradağlı kəndi işğal olunarkən kəndin digər sakinləri ilə bir yerdə əsir götürülən Zahid, “Bəylik Bağı”nda güllələnərək qətlə yetirilmişdir. Dörd övladı yadigar qalıb. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 76 Mirzəli Nüsrət oğlu Quliyev – 1952-ci il aprel ayının 15-də Qaradağlı kəndində doğulmuşdur. Qaradağlı kənd məktəbində nata- mam orta təhsil almışdı. O, Qaradağlıda əmək fəaliyyəti ilə məşğul idi. Erməni təcavüzkarlı- ğı başlayanda Mirzəli də, kəndin özünümüdafiə dəstəsinə qoşulmuş- du. Qaradağlı kəndi ermənilər tərə- findən işğal olununca, kəndin sağ qalmış digər sakinləri ilə bir yerdə əsir götürülmüş Mirzəli, “Bəylik Bağı”nda güllələnərək qətlə yetirilənlərdən biridir. Mirzəlinin beş övladı yadigar qalıb. Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 77 SOYQIRIM AKTININ “ZƏKĠ BULAĞI” SƏHĠFƏSĠ... Sərvər Ġldırım oğlu Abbasov – 1962-ci il noyabr ayının 10-da Qaradağlı kəndində doğulmuş, Qa- radağlı kənd orta məktəbində təhsil almışdır. Ali təhsilini Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnistitutunun (indi- ki Azərbaycan Dövlət Aqrar Univer- siteti) Aqranomluq fakültəsində al- mış və mütəxəsis kimi doğma kəndi- nə qayıtmışdır. Sərvər Abbasov el-oba içərisin- də sayğılı insanlardan idi. 1991-ci ilin yanvar ayında o, milis leytenantı olaraq, Qaradağlı kəndinə sahə müvəkkili vəzifəsinə təyin olunmuşdu. Kəndin erməni silahlılarından qorunmasında onun və digər həmkarlarının bəlli xidmətləri olmuşdur. 17 fevral 1992-ci ildə Qaradağlı məlum işğala uğradı, kəndin bir çox sa- kinləri kimi S.Abbasov da ermənilər tərəfindən əsir götürüldü və “Zəki bulağı” deyilən yerdə təcavüzkarlar tərəfindən güllə- lənərək qətlə yetirildi. S. Abbasovun iki övladı yadigar qalıb. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 78 Elmidar RəĢid oğlu Bayramov – 1960-cı il oktyabr ayının 20-də Qaradağlı kəndində doğulmuş, Qa- radağlı kənd orta məktəbində təhsil almışdır. Ardınca Ağdam Kənd Tə- sərrüfatı Texnikumuna daxil olmuş və orada tam kursu başa vuraraq aq- ronomluq ixtisasına yiyələnmişdi. Qaradağlı kolxozunda üzümçü- lük briqadiri kimi çalışmağa başla- yan Elmidar, bacarıqlı bir insan kimi tezliklə hamının sayğısını qazanmışdı. Məlum Qarabağ olayları – Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarına hərbi təcavüz- karlığı başlanandan sonra Elmidar da vətənin müdafiəsinə atıl- mışdı. (1991-ci il yanvar ayının 9-da onun qardaşı Sultan, sent- yabr ayının 8-də isə bacısı Nazənim ermənilər tərəfindən qətlə yetirilmişdi.) Qaradağlı kəndi ermənilər tərəfindən işğal olunanda o da əsir götürülənlər arasında idi. Elmidarın olduğu yük avtomo- bili “Zəki bulağı”nda dayandırılmış və o, təcavüzkarlar tərəfin- dən güllələnərək qətlə yetirilmişdir. Ailəli idi, iki qız övladı yadigar qalıb. Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 79 SOYQIRIM AKTININ NĠNGĠ (CƏMĠYYƏT) SƏHĠFƏSĠ... Zahid Əyyub oğlu Xəlilov – 1949-cu il noyabr ayının 12-də Qaradağlı kəndində doğulmuş- dur. Qaradağlı kənd orta mək- təbinin səkkizinci sinifini bitir- miş, ota təhsilini isə Martuni bey- nəlmiləl məktəbində başa vur- muşdu. Ardınca Şuşa Kənd Tə- sərrüfatı Texnikumuna daxil olan Z.Xəlilov, burada baytarlıq ixti- sasına yiyələnmişdi. Ermənista- nın Azərbaycan torpaqlarına qarşı təcavüzə başlaması Z.Xəlilovu da Vətənin müdafiəsinə qaldırmışdı və o, kənd özünümüdafiə dəstə- sində öz yerini almışdı. Qaradağlı Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olu- nunca girov götürülənlərdən biri də Z.Xəlilov idi. Onun da mindirildiyi yük avtomobili ermənilərin məskunlaşdırıldığı Ningi (Cəmiyyət) kəndində dayandırılmış və o, təcavüzkarlar tərəfindən qətlə yetirilmişdir. Ailəli idi. İki övladı yadigar qalıb. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 80 Həbib Həmzə oğlu Hüsey- nov – 1938-ci ildə Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Qaradağlı kəndində poçt müdiri vəzifəsində işləyirdi. Həbib Hüseynov dürüst, hamı ilə xoş ünsiyyət yaratmağı bacaran insan idi. Cəlb olunduğu- muz ədalətsiz və elan olunmamış müharibə onun ailəsinə böyük bədbəxtliklər gətirdi. 8 sentyabr 1991-ci ildə həyat yoldaşı Rahilə xanım, 16 fevral 1992-ci ildə oğlu Xanalı ermənilər tərəfindən qətlə yetirilmişdi. Fevralın 17-də isə Həbib Hüseynov özü və məktəbli oğlu ĠbiĢ ermənilər tərəfindən əsir götürülmüşdür. Əsirlər zorla yük maşınlarına mindirilərkən ata və oğul bir-birindən ayrı düşmüş, (artıq yuxarıda bilgi verdiyimiz kimi) İbiş “Bəylik Bağı”nda qətlə yetirilmiş, H.Hüseynov isə Ningi kəndinə gətirilərək, bu- rada nümayişkarcasına başından güllə ilə vurularaq qətlə ye- tirilmişdir. (Beləliklə, amansız müharbə bu ailədən 4 nəfərin öm- rünə son qoydu ki, bu da tək bir ailənin yox, bütövlükdə xalqımızın baĢına gələn olumsuz hadisələrin çox acı bir ör- nəyidir...) Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 81 ƏSĠRLĠKDƏ OLARKƏN QƏTLƏ YETĠRĠLƏNLƏR Əsirlərin bir qismi Qaradağlı-Xankəndi yolu boyunca qətl edil- miş, hələ qətl edilməmiş əsirlərin faciəsi, məşəqqəti isə davam edirdi. Onlar ermənilər tərəfindən dəhşətli əzab və işgəncələrə məruz qalır, döyülür, təhqir edilirdilər. Ən adi insanlıq hissini belə itirmiş Ermənistan silahlı qüvvələrinin mənsubları əsir və girovlara qarşı bütün amansızlıqları etdikdən sonra da... yetinmədmiş və əsir azər- baycanlıların bir bölümünü də əsirkən qətlə yetirilmişlər... Onlarla tanıĢ olaq: Ġmran Əhməd oğlu Hüseynov –1936-cı ildə Qaradağlı kəndində doğul- muş, Qaradağlı kənd mək- təbində təhsil almışdır. Sadə peşə adamı, zəhmətkeş in- san idi. Ġ.Hüseynov 10 övlad böyüdüb, boya-başa çatdır- mışdı. Qaradağlı kəndi Er- mənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunan gün əsir götürülənlərdən arasın- da Ġmran Hüseynov və onun həyat yoldaşı Həqiqət xanım da vardı. Əsirlikdə verilən işgəncələrin, döyülmə və təhqirlərin sonu- cu olaraq Ġ.Hüseynov 1992-ci il fevral ayının 27-də Xankəndi həbsxanasında dünyasını dəyişmişdir... Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 82 BöyükkiĢi Lələ oğlu ġirinov – 1931-ci ildə Xocavənd rayo- nunun Vərəndəli kəndində doğul- muşdur. (1951-ci ildə Vərəndəli kəndi heç bir zərurət olmadan ləğv edildikdən sonra onların ailəsi də digər kənd sakinləri kimi Qaradağlı kəndinə köçmüşdü.) Düzgün davranışlı, halal adam olan BöyükkiĢi ġirinov, Qara- dağlı kəndinin sayılıb-seçilən ağ- saqqallarından idi. Qaradağlı işğal olunarkən əsir götürülənlərdən bi- ri də o idi. Əsirlikdə verilən iş- gəncələrin sonucunda, B.ġirinov mart ayının 24-də Xankəndi həbsxanasında dünyasını dəyişmişdir. Bir övladı yadigar qalıb. Kamil Sərdar oğlu Tağıyev – 1973-cü il avqust ayının 31-də Qaradağlı kəndində doğulmuş, Qaradağlı kənd orta məktəbində oxumuşdur. Tərbiyəli bir gənc kimi hamının sayğısını qazan- mışdı. Kamil doğma kəndinə er- məni həmlələrinin qarşısının alınmasında dəfələrlə iştirak et- mişdi. Qaradağlı işğal olunan gün, əsir götürülənlərdən biri də Kamil və onun atası Sərdar Tağıyev idi. Əsir götürülənlər Xankəndi Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 83 şəhərinə gətirilərək, burada həbsxana və soyuq zirzəmilərə yer- ləşdirilmişdilər. Burada gördüyü işgəncə və əzabların sonucu olaraq, 25 mart 1992-ci ildə Kamil Tağıyev də həyata göz- lərini yummuşdur. Fazil Cavad oğluVəliyev – 1957-ci il noyabr ayının 14- də Qaradağlı kəndində doğul- muş, Qaradağlı kənd orta mək- təbində oxumuş, ardınca 125 saylı Texniki Peşə Məktəbində dülgər ixtisasına yiyələnmişdir. İşgüzar, sadə və dürüst bir insan idi. Fazil Vəliyev vətənpərvər bir insan kimi doğma kəndinə erməni həmlələrinin qarşısının alınmasında iştirak etmişdir. Qaradağlı ermənilər tərəfindən işğal olunan gün, əsir götürü- lənlərdən biri də o idi. Əsir götürülmüş digər həmkəndliləri kimi Fazil Vəliyev də Xankəndi şəhərinə gətirilmiş və burada həbsxana ortamında hər gün gördüyü işgəncə və əzablardan 20 mart 1992-ci ildə dünyasını dəyişmişdir. Beş övlad atası idi. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 84 Əlastan Nəriman oğlu Qu- liyev – 1944-cü ildə Qaradağlı kəndində doğulmuş, Qaradağlı kənd məktəbində təhsil almış- dır. İşgüzar, sadə və dürüst bir insan idi. Oğlu Əloğlan Quliyev 1991-ci ilin 8 sentyabrında er- mənilər tərəfindən qətlə yetiril- mişdi. Ə.Quliyev Qaradağlıya er- məni həmlələrinin qarşısının alınmasında dəfələrlə iştirak et- mişdi. Qaradağlı ermənilər tərəfin- dən işğal olunan gün əsir götürülənlərdən biri də o idi. Əsir götürülən digər həmkəndliləri kimi o da Xankəndi şə- həri-nə gətirilmiş, həbsxanada yerləşdirilmişdi. Həbsxanada hər gün döyülən, işgəncə və əzablara məruz qalan Ə.Quliyev, 1992-ci il mart ayının 21-də - Azərbaycanlılar üçün qutsal olan Yenigün (Novruz) Bayramında Xankəndi həbsxanasında qəd- darlıqla döyülərək qətlə yetirilmişdir. Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 85 ġura Avdıhüseyn oğlu Hü- seynov – 1934-cü ildə Qaradağ- lı kəndində doğulmuş, Qaradağ- lı kənd yeddi illik məktəbini bi- tirmişdir. İşgüzar, sadə bir insan idi. Beş övlad böyüdüb, boya- başa çatdırmışdı. Qaradağlı ermənilər tərəfin- dən işğal olunan vaxt, kəndin sağ qalmış digər sakinləri ilə birgə o da əsir götürülərək Xan- kəndinə gətirilmiş, həbsxanaya atılmışdı. Həbsxanada hər gün döyülən, işgəncə və əzablara məruz qalan ġura Hüseynov, 1992-ci il mart ayının 31-də Xankəndi həbsxanasında həyata gözlərini yummuşdur... ġura Ġbad oğlu Nazarov – 1925-ci ildə Qaradağlı kən- dində doğulmuş, Qaradağlı kəndində ibtidai təhsil almışdır. Səkkiz övlad atası idi. ġ.Nazarov işgüzar, torpağa bağlı bir insan idi. Qaradağlı kəndi ermənilər tərəfindən işğal olunan gün, kəndin sağ qalmış sakinləri ilə birgə əsir götürülənlərdən biri də ġ.Nazarov idi. Əsir götürülən digər həm- kəndliləri kimi o da Xankəndi şəhərinə gətirilərək, həbsxana divarları arasına atılmışdı. Həbsxanada hər gün mənəvi, fiziki Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 86 işgəncə və əzablara məruz qalan ġ.Nazarov, 1992-ci il mart ayının 21-də - Azərbaycanlılar üçün qutsal olan Yenigün (Novruz) Bayramında Xankəndi həbsxanasında qəddarlıqla döyülərək qətlə yetirilmişdir. Kamal Bəylər oğlu Quliyev –1927-ci ildə aprel ayının 1-də Qaradağlı kən- dində doğulmuş, burada ibti- dai təhsil almışdır. Uzun illər kənd təsərrüfatının müxtəlif sahələrində çalışan Kamal Quliyev, işgüzar, torpağa bağ- lı bir insan idi. Qaradağlı ermənilər tərə- findən işğal olunanda əsir gö- türülənlərdən biri də o idi. O da bir çox həmkəndlisi kimi Xankəndi şəhərinə gətirilmiş, həbsxana divarları arasına atılmışdı. Həbsxanada hər gün döyülən, işgəncə və əzablara məruz qalan ixtiyar yaşlı K.Quliyev, 1992-ci il aprel ayının 2-də Xankəndi həbsxanasında qətlə yetirilmişdir... Yeddi övlad atası idi. Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 87 TALELƏRĠNDƏN XƏBƏR ALINMAYAN QARADAĞLILAR... ...Qanlı faciədən yeni faciələr doğurdu. Erməni vandal- ları neçə-neçə insanın taleyini öz bildikləri kimi müəyyən edir, ata-anaların, qardaĢ və bacıların ürəyinə sağalmaz dağlar çəkirdilər... Oğul itkisinin, övlad yoxluğunun nə qədər ağır, dözülməz olduğu bəllidir. Lakin övladının sonrakı taleyi haqqında heç bir bilginin olmamasına, əzizinin izsiz-soraqsız yoxa çıxmasına dözmək və yaşamaq daha çətin, daha dəhşətlidir..! Hər an övla- dı haqqında bir xəbər eşitmək ümidi ilə yaşayan, hər yerdə göz- ləri ilə onu axtaran və illər keçdikcə bu yoxluğun əbədiyyətə qədər olacağını yəqin edən ana ömrünün hər dəqiqəsinin, hər saatının nə qədər kədərli olduğunu sözlə ifadə etmək çətindi... Bu əzabı ürəyində çəkən və yaşadanlar, 19 fevral 1992-ci ildə əsir saxlandıqları Xankəndi həbsxanasından çıxarılaraq namə- lum istiqamətdə aparılan, sonrakı talelərindən heç bir xəbər ol- mayan Vətənin, Hafizin, Mikayılın, Əbülfətin, Füzulinin doğmaları və yaxınlarıdır... |