Elmi redaktorlar amea-nın müxbir üzvləri

 
SÖYÜD – Salicaceae Mirb. fəsiləsi 
Söyüd – Salix L. 
 
Söyüd  –  Salix  L.  cinsinin  dünya  florasının  tərkibində  500-dən  artıq  növünə  təsadüf  edilir. 
Qafqazda 25, Azərbaycanda isə 14 növü yayılmıĢdır. 
Söyüd  ağaclarının  xalq  təsərrüfatında  böyük  əhəmiyyəti  vardır.  Səbət  söyüdləri  (üç 
erkəkcikli söyüd, qonur və ya purpur söyüdü və s.) toxunma avadınlıqlar (səbət, toxunma mebel və 

---

34 
 
s.)  üçün  gözəl  materialdır.  Bəzi  söyüd  növləri  qabıqlarında  aĢı  maddələrinin  xeyli  çox  olması  ilə 
digər bitkilərdən fərqlənir. Azərbaycanda söyüdlərdən bu məqsədlə istifadə edilmir. Müxtəlif səbət 
söyüdlərinin birillik çubuqlarının  qabığı ağaclara göz calağı vurulduqda bir sarğı materialı kimi də 
iĢlədilir. Söyüd ağacları həm tikinti, həm də yanacaq, bəzək və dərman xammalı (qlükozid salisin) 
kimi də qiymətlidir. Söyüd qabığından hazırlanan preparatlar büzücü maddə kimi, qızdırmanı salan 
və qankəsici vasitə kimi iĢlədilir. Xalq təbabətində bu ağacın qabığından (ağ söyüd, keçi söyüdü və 
ya  kolvarı  söyüd,  qırmızı  söyüd)  malyariyaya  qarĢı  istifadə  olunur.  Söyüd  qabığından  alınan  tozu 
isə irinli yaraların üzərinə səpirlər. 
Bir  çox  söyüd  növlərinin  qabığı  parçaları  sarı,  qəhvəyi  və  qırmızı  rəngə  boyamaq  üçün 
iĢlədilir.  Söyüdlüklər  arıçılıq  üçün  çox  qiymətlidir,  yazın  əvvəllərində  söyüd  ağacları  çiçəkləmə 
dövründə çiçək balı (nektar) və tozcuq verir. Arıçılıq üçün ən qiymətli söyüd növləri keçi söyüdü, 
kolvari söyüd, küllü söyüd, ağ söyüd, nisbətən az qiymətli olan növlər isə beĢerkəkcikli söyüd, üç 
erkəkcikli  söyüd,  pu  rpur  söyüdü  və  s.  Bəzi  hallarda  yaz  əlveriĢli  keçdikdə  və  arı  ailələri  gümrah 
olduqda söyüd ağaclarının hər hektarından 150 kq-a qədər bal almaq olur.  
Ağac formalı söyüdlərin oduncağı yumĢaq və yüngüldür. Ondan dülgərlik və tokarlıq iĢində, 
ev  əĢyaları,  sadə  kənd  təsərrüfatı  alətləri  və  s.  hazırlanmasında  istifadə  edilir.  Çubuqlarından 
cürbərür səbətlər, əl ağacları və s. düzəldilir.  
Oduncağından sellüloza istehsal etmək və plastik kütlələr hazırlamaq üçün də istifadə etmək 
olar. 
Söyüd  yaĢıllaĢdırma  məqsədilə  ən  çox  əkilən  ağacdir.  Bağlarda  və  parklarda,  göllərin 
ətrafında, xiyabanların, meĢəliklərin kənarında əkilib-becərilən bəzək söyüdləri (xüsusilə də salxım 
söyüdlər) bütün dünyada məĢhurdur.  
Küçələrdə, yol kənarlarında, evlərin qabağında və həyətlərdə də söyüd əkilir. 
Söyüd  növlərinin  bir  çoxunun  böyük  meliorativ  əhəmiyyəti  var,  bəzi  söyüd  növləri 
qoruyucu  meĢə  zolaqlarında  əkilir,  bəzilərindən  qumluqlarda,  suvarılan  torpaqlarda  və  ya  göllərin 
ətrafında meĢə salmaq, yarğan  və uçurumları bərkitmək üçün istifadə edilir. Söyüd ağaclıqlarında 
bəzi ov heyvanları və quĢlar yaĢayıb qidalanır. Budaqları qıĢda ev heyvanları üçün yemdir.  
Söyüd  növlərinin  çoxusu  sürətlə  böyüməsi  (xüsusilə  də  cavan  ikən)  və  iĢıq  sevməsi  ilə 
fərqlənir. 20-30 illik söyüd ağaclarının istehsalat əhəmiyyəti daha böyükdür.