Dərslikdə təbiətdən istifadəyə dair bir çox məsələlər, konsepsiyalar
Yüklə 1,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
83.3. Az(2)
Ş ________ 054 © Ş.Göyçaylı, T. İsmayılov , 2006 Baki-Az 1021. Badamdav şos. 77. Tel: 492-92-27, 492-93-72, 402-70-94, (050)316-23-40 GİRİŞ Müasir dövrdə cəmiyyətin və təbiətin qarşılıqlı əlaqələrinin inkişafı mərhələsində çoxsaylı ekoloji problemlərin həlli üçün əsas baza bütövlükdə, iqtisadiyyatın tarazlı inkişafı, onun ekolojiləşdirilməsi və səmərəli idarə olunmasıdır. Bununla əlaqədar son dövrdə «Təbiətdən istifadənin iqtisadi və ekoloji əsasları» fənni formalaşmış və bu sahəyə tələb artmaqdadır. Bu yeni fənnin yaradılmasında əsas məqsəd iqtisadiyyatın təbiətə təsirini hərtərəfli öyrənmək və təbiətdən səmərəli istifadənin əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirməklə ekoloji tarazlığın saxlanması yollarını müəyyən etməkdən ibarətdir. Təbiətdən səmərəli istifadə edilməsi ekologiya və iqtisadiyyat elmlərinin iştirakı olmadan qeyri-mümkündür. Bu elm sahələrinə yalnız iqtisadçılar yox, həm də təbiətşünaslar və təbiətdən istifadə üzrə ixtisaslaşan mütəxəssislər də yiyələnməlidirlər. Dərslik «Təbiətdən istifadənin iqtisadi və ekoloji əsasları» fənninin proqramına müvafiq olmaqla təbiətdən istifadə və təbiəti mühafizə (coğrafi ekologiya, ümumi ekologiya və s.) ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr üçün yazılmışdır. Hazırda təbiətdən istifadənin iqtisadi və ekoloji məsələlərinə dair müstəqil fənlər: «Ekoloji menecment», «Ekoloji audit», «Ekoloji marketinq» və s. kimi istiqamətlər yaradılmışdır. Bu dərslikdə yuxarıda adı çəkilən sahələr üzrə geniş məlumat verilməsə də, təbiətdən istifadənin iqtisadiyyatı və ekoloji məsələləri ətrafında ümumi nəzəri, metodoloji və elmi-metodiki məsələlər əhatə olunmuşdur. Qeyd etməliyik ki, təbiətdən istifadənin iqtisadi və ekoloji əsasları hüquqi əsaslara da malikdir. Hüquqi əsaslar təbiətdən istifadə məsələsində xüsusi yer tutmaqla təbiətdən istifadə sahəsində iqtisadi və ekoloji biliklərin geniş təhlilinə ehtiyac yaradır. Kitabda təbiətdən istifadənin iqtisadi və ekoloji əsasları ilə bağlı bir çox məsələlər təhlil edilmişdir: tarazlı inkişaf konsepsiyasının təbiətdən istifadənin tədqiqində yeri; ekoloji-iqtisadi tələblər və bu sahədə qanunauyğunluqlar; bazar münasibətlərinin təbiətdən istifadədə yeri və əhəmiyyəti; təbii ehtiyatların qiymətləndirilməsi; proqnozlaşdırılması və planlaşdırılması; ekoloji və iqtisadi dəyərlərin qiymətləndirilməsi; çirkləndirməyə görə ödəmələr; maliyyələşdirmə və ekoloji sahibkarlıq; təbiətdən istifadənin idarə edilməsi və s. Kitabın yazılması ilə eyni zamanda təbiətdən istifadənin ekoloji məsələlərinə dair terminlərin təkmilləş- dirilməsinə səy göstərilmişdir. Bir sıra terminlər mənşəyinə dillərarası inteqrativ mahiyyətinə görə ümumi termin kimi saxlanılmışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, kitabda təhlil edilən mövzular, ayn-ayrı məsələlər fənlərarası mahiyyət kəsb edir. Təqdim edilən dərslik ilk dəfə yazıldığından yəqin ki, müvafiq qüsurlara rast gəlmək olar. Kitab haqqında öz təklif və mülahizələrini nəşriyyat ünvanına göndərəcək oxuculara müəlliflər qabaqcadan öz minnətdarlıqlarım bildirirlər. |