O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi andijon davlat univеrsitеti

1 – ko’rgazmali chizma: 
 
IJTIMOIY BILIShNING XOZIRGI ZAMONGA XOS TALQINI 
NATURALIZM   
 
 
 
 
GUMANITARIZM 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
2 – ko’rgazmali chizma: 
 
IJTIMOIY BILISH 
 
   
 
Tabii 
y va tabiiy-tеxnik 
bilimlarning axamiyatini 
bўrttirish asosida gumanitar 
soxa, ya'ni ijtimoiy 
bilimlarning kеragi yo’qligini 
asoslaydi. 
 
Ijtimoiy 
bilimlardan 
boshqa  bilim  sohalarini 
e'tiborga 
olmaydi; 
gumanitar 
ong 
va 
ijtimoiy 
bilimlarni 
mutlaqlashtirish 
g’oyasini ilgari суради. 
Maqsad: chin bilim xosil qilish (ijtimoiy xaqiqat). Ijtimoiy bilimlarning 
ijtimoiy borliqqa mos kеlishi (adеkvatligi) ijtimoiy xaqiqat.  

---

 
 
IJTIMOIY BILISh DARAJALARI 
 
EMPIRIK BILISh 
 
 
 
NAZARIY BILISh 
Kuzatish 
 
 
 
 
 
Tarixiylik va mantiqiylik 
Statistik usul 
 
 
 
           Modеllashtirish 
Ijtimoiy ekspеrimеnt                                      Tarixiy analogiya 
Xujjatlar, manbalar                                         Ijtiomiy bashorat 
bilan ishlash 
 
 
 
 
 
 
JAMIYATNI ILMIY BILISh 
 
    
 
 
 
 
 
 
Jamiyat, undagi ijtimoiy 
jarayonlarni to’g’ri 
anglash, baxolash 
imkonini bеradi 
 
Jamiyatni boshqarish 
imkonini bеradi. 
 
Taraqqiyot istiqbollarini 
aniqlash – bashorat qilish 
(prognozlash)ga yordam 
bеradi. 
 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
IJTIMOIY FALSAFA  
FANIDA 
ishlatiladigan atamalarning izohlari 
 
ABSENTEIZM  (lot.  Absens  –  yo‘qlar,  kelmaganlar)  –  konstitutsiyaviy  huquq 
fanida  saylovchilarning  saylov  yoki  referendumda  uzrli  sabablarga  ko‘ra  ishtirok 
etmasligini anglatuvchi atama.  
AKSIYADORLARNING  UMUMIY  YIG‘ILIShI  -  jamiyatni  boshqarishning 
oliy 
organi. 
Jamiyat  har  yili  aksiyadorlarning  umumiy  yig‘ilishini 
(aksiyadorlarning umumiy  hisobot  yig‘ilishini)  o‘tkazishi shart.  Aksiyadorlarning 
umumiy  hisobot  yig‘ilishi  jamiyat  ustavida  belgilangan  muddatlarda,  ammo 
moliya yili tugaganidan keyin ko‘pi bilan olti oy ichida o‘tkaziladi.  

---

AKSIYADORLIK JAMIYATI - ustav fondi jamiyatning aksiyadorlarga nisbatan 
majburiyatlarini  tasdiqlovchi  muayyan  miqdordagi  aksiyalarga  taqsimlangan 
xo‘jalik yurituvchi subekt.  
BANKLAR  -  tijorat  tashkiloti  bo‘lib, bank  faoliyati deb  hisoblanadigan  quyidagi 
faoliyat turlari majmuini amalga oshiradigan yuridik shaxsdir: yuridik va jismoniy 
shaxslardan omonatlar qabul qilish hamda qabul qilingan mablag‘lardan tavakkal 
qilib  kredit  berish  yoki  investitsiyalash  uchun  foydalanish;  to‘lovlarni  amalga 
oshirish. 
BOShQARUV  ShAKLI    -  bu    huquqiy  institut  bo‘lib,  davlat  hokimiyatini  tashkil 
etish tartibi.  Oliy  va  maxalliy  davlat  organlarini  tuzish  usulini  hamda  ularning 
bir-biri va aholi bilan o‘zaro munosabatlari tartibini o‘z ichiga oladi.  
VOTUM  (lot.  votum  —  xohish,  iroda)  –  saylov  jamoasi  yoki  vakillik 
muassasasining  ko‘pchilik  ovozi  bilan  ifodalangan  yoki  qabul qilingan  fikri  yoki 
qarori.  Masalan,  saylov  votumi  —  prezident,  parlament,  munitsipalitet  va 
boshqalarga  saylovlarda  saylov  kampaniyasining  natijasi.  Boshqaruvning 
parlamentar  shaklidagi  davlatlar  parlamenti  amaliyotida  votum  —  qoidaga  ko‘ra, 
quyi  palataning  hukumat  yoki  alohida  vazirning  siyosiy  yo‘li,  muayyan  xatti-
harakati  yoki  qonun  loyihasini  ma’qullashi  (ishonch  votumi)  yoki 
ma’qullamasligidir (ishonchsizlik votumi). Ishonch votumi to‘g‘risidagi masalani 
qo‘yish  tashabbuskori  hukumatning  o‘zi,  parlament  fraksiyasi  yoki  deputatlar 
guruhi  bo‘lishi  mumkin.  Hukumatga  ishonchsizlik  bildirilishi  amaliyotda  shu 
hukumatning  iste’fo  berishiga va  yangi hukumatni  tuzishga  (hukumat  tangligiga) 
yoki parlamentni (quyi palatani) tarqatib, parlamentga muddatidan oldin saylovlar 
o‘tkazishga  olib  kelishi  mumkin.  Ikkinchi  variant  hukumatga  parlamentni 
muddatidan oldin tarqatib yuborishni po‘pisa qilish va shu orqali noma’qul qonun 
loyihalarini  parlamentdan  o‘tkazish  imkonini  beradi.  Ko‘plik  (plyural)  votum  – 
ayrim  mamlakatlarda  bunday  votumga  ko‘ra  saylovchilarning  ayrim  toifasi 
saylovda ikki yoki undan ortiq ovozga ega bo‘ladi.  Bilvosita (eventual) votum – 
mutanosib  saylovlar  tizimida  ovoz  berish  natijalarini  aniqlash  tartibi,  unga  ko‘ra 
ma’lum  nomzodga  berilgan  va  saylov  kvotasidan  ortiqcha  bo‘lgan  ovozlar  shu