XX va XXI asrda fantastik va sarguzashtga boy detektiv asarlari bilan
o’zbek adabiyoti xazinasiga katta hissa qo’shgan yozuvchilardan biri, iste’dodli
nosir, mohir tarjimon va taniqli jamoat arbobi Tohir Malik 1946 yil 27 dekabrda
Toshkentda ziyoli oilada tug’ilgan. Taniqli o’zbek adibi va tarjimoni Mirzakalon
Ismoiliy T. Malikning tog’asi edi. YOzuvchining ijod olamiga kirib kelishiga
6 yoshidan boshlab 132-sonli umumiy o’rta ta’lim maktabida ta’lim oladi.
Hikmatdan ilk ijod sabog’larini oladi. 1963 yilda o’rta maktabni tamomlab,
ToshDU ning jurnalistika fakul’tetiga o’qishga kiradi. 1968 yilda o’qishni tugatib,
4
«Bekajon» gazetasida tahrir a’zosi. YOzuvchi qaerda ishlasin hayotni, insonlarni,
ularning tabiatlarini yaqindan o’rganishga harakat qiladi.
Tohir Malik 70-yillarning boshlarida o’zbek adabiyoti maydoniga kirib keldi
va o’z ijodini bolalar uchun hikoya yozishdan boshladi. Keyingi yozgan asarlarida
esa fantastika katta o’rinni egallaydi. Jahon fantastik yozuvchilari asarlarini qunt
bilan o’qib o’rganadi. O’zbek adabiyotida bu janrda ijod qilgan Hojiakbar
SHayxov, Qudrat Do’stmuhammedov, Rustam Obidov kabi fantastik yozuvchilar
asarlari bilan qiziqib tanishib chiqadi. Tohir Malikning «CHorrahada qolgan
odamlar» asari talabalik yillarida yozildi. U vaqtda fantiastik asarlar deyarli yo’q
edi. Faqat Hojiakbar SHayxovning bolalar uchun yozgan asarlarida fantastika
elementlari uchrab turardi.
Tohir Malik fantastikaga milliylikni olib kirdi. U ijodga doir mashqlarini
davom ettirar ekan, tog’asi Mirzakalon Ismoiyliyning «O’zing bilmagan narsani
yozma», «Boshqalar yurgan yo’ldan yurma, o’z yo’lingni top» degan o’gitlariga
doimo amal qilib keldi. SHu tufayli yozuvchi o’zbek adabiyotida kam e’tibor
berilgan fantastika janriga qo’l urdi va bir qator asarlari bilan kitobxonlar
e’tiborini qozondi.
Tohir Malik – serqirra ijodkor.
YOzuvchining «Hikmat afandining o’limi» nomli birinchi fantastik qissasi
1971 yilda chop qilinadi. So’ngra «Zarli g’ubor» (1978), «Somon yo’li elchilari»
(1979), «CHorrahada qolgan odamlar» (1985), «Qaldirg’och» (1987), «Bir
ko’cha, bir kecha» (1988), «Alvido, bolalik!» (1989), «So’nggi o’q» (1990), 4
kitobdan iborat «SHaytanat» qissasi (1944-2000) «Mehmon tuyg’ular» (2004),
«Jinoyatning uzun yo’li» (2005), «Tilla kalamush» hajviy qissa va hikoyalar
(2007), «Ayovsiz ilon» ma’rifiy suhbatlar (2009) kabi asarlari keng kitobxonlar
ommasi tomonidan iliq kutub olingan. Tohir Malik badiiy imkoniyati keng
ijodkor. U faqat etuk nosirgina emas, dolzarb mavzulardagi badiiy maqolalar
muallifi, mohir tarjimon sifatida ham tanilgan. Tohir Malikning bolgar va rus
adabiyotida qilgan tarjimalari o’zbek kitobxonlarining sevimli asariga aylanib
qolgan. SHu o’rinda adibning tarjimachilik faoliyatida erkin tarjimaga ko’p e’tibor
5
qaratilishini aytib o’tish joiz. Tohir Malik tarjimasida Vladimir Ikskul (1860 yilda
tug’ilgan)ning «Nomus va ajal» qissasini 2007-yilda nashr ettirdi. Muhabbat –
go’zal va nozik tuyg’u. U qalblarga nur, surur beradi. Muhabbat nomus, hayo kabi
fazilatlarni o’ziga jo qilsagina sevishganlarga chinakam baxt bera oladi. Nomussiz
muhabbat esa ishq ahlini ajalga giriftor etadi. Kavkazliklar hayotidan hikoya
qiluvchi bu muhabbat fojiasi o’zbek kitobxonlarini befarq qoldirmaydi.
Dostları ilə paylaş: