tomirlarni bir marta boglash etarli buladi, yirik kon tomirlar esa (a.femoralis,
a.braclialis va b.k.) bir marta tikilib. keyin proksimal kismiga ligatura kuyilishi kerak,
Magistral nervlarga notugri ishlov berilishi natijasida bemorlarda fantom xis-
tuygu va fantom ogriklar paydo buladi. SHuning uchun amputatsiya maxalida
nervlarga ishlov berishga katta axamiyatga ega buladi. CHunki periferik nervlardagi
operatsiyalar N.N.Burdenko ta’rifi buyicha "neyroxirurgik operatsiyalar" turiga kiradi.
kursatma buyicha sondagi N.I.Pirogov buyicha amputatsiya kilinganda n.ischiadicus ni
elektr pichok bilan kesib, fangom xis-tuygu va fantom ogriklar keltirib chikarishga
asosiy sabab bulgan amputatsiyadan sunggi nevromalar xosil bulish soni
kamayganligini isbot kilgan va "Pererezka sedalishnogo nerva elektronojom kak
Nerv kesilganda terminal gematoma xosil buladi va bu xolat amputatsiyadan
sunggi nevromani xosil bulishiga olib keladi, ba’zan bu ogrik kauzalgiya turiga utadi.
SHuning uchun N.N.Burdenko amputatsiya davrida nervlarga de-Martel uslubi
Amputatsiyadan sunggi nevromalar va bularning natijasida kelib chikkan
kauzalgiya kupincha tragediyaga olib kelishi mumkin.
Godunov uzining "Sposobы i texnika amputatsiy konechnostey" mavzusidagi
monografiyasida 1812 yildagi Borodino jangida elka soxasidan yarador bulgan bir
fransuz ofitseri takdiri xakida yozadi. Bu ofitserga elkaning pastki 1/3 amputatsiya
kilingandan sung unda fantom ogrik kelib chikkan, shuning uchun u bir necha unlab
(51 marta) reamputatsiya kilingan. Oxirgi marta u mashxur fransuz jarroxi Lerishga
murojaat kilgan va u xam 2 marta reamputatsiya kilgan, lekin fantom ogrik
tuxtamagan. SHunda u 6 kavatdan uzini tashlab xalok bulgan.
YUkoridagiga o‘xshash doimiy fantom ogrikda bosh miya yarim sharlari
pustlogida turgun kuzgolish uchogi paydo buladi va u periferiyaga doimo patologik
impulslarni junatib turadi.
Agar amputatsiya kilingandan sung bemorda fantom kurinishlar yuzaga kelsa,
boshida konservativ davolash uslublari qo‘llaniladi-gimnastika, rentgenoterapiya,
novokainizatsiya va b.k. SHu usullar yordam bermagan xollarda xosil bulgan
patologik nevromani kesib tashlash uchun kushimcha operatsiya kilinadi, shu
jumladan nerv poyasi atrofidagi chandiklar xam olib tashlanadi. Lekin 6u operatsiyani
dastlab ogrik irradiatsiyasi manbasini bilib olib kilish kerak: agar bu ogrik
periferiyadan chikayotgan bulsa, operatsiya kilsa buladi, agar ogrikning kelib chikishi
kuruv dumbogi bilan bog‘liqbulsa, operatsiya yordam bermaydi. Amalda bu
kuyidagicha kilinadi: cho‘ltoqning xamma tomoniga kup mikdorda novokain kiritiladi.
Agar shu xolda ogrik yukolsa, bu ogrik patologik nevromadan chikayotgan buladi,
agar ogrik yukolmasa, u xolda bu ogrik markaziy kelib chikishiga ega buladi va
operatsiya maksadiga etmaydi.
Jarroxlikniig zamonaviy yutuklari kup xollarda oyoq-qo‘lni saklab kolish,
ba’zan esa ularni replantatsiya kilish imkonini tutdirmokda. V.P.Demixov,
A.G.Lapchinskiy va b.k. lar (1950) ishlrda tajribada oyoq-qo‘llarni replantatsiya kilish
imkoni borligi kursatdilar.
1974 yili P.I.Androsov. V.S.Antipenko. YU.N.Novikov, A.V. Voronsovlar
oyoq-qo‘lni 46 marta replantatsiya kilganlarida 25 tasida yaxshi natija olganlarini
e’lon kildilar. Lekin, afsuski, u xollarda innervatsiyaning tiklanishi sekin va tulik
bulmaydi, buning natijasida oyoq-qo‘l yaxshi ishlamaydi. Oyoq-qo‘llarning
gomotransplantatsiyasi muvaffakiyat bilan tugamayapti. lekin AKSH jarroxlari bir
necha xollarda bunday operatsiyaning muvaffakiyati tugrisida bildirganlar. Bu xolda
a’zo va to‘qimalarni kuchirib utkaziщdagi asosiy muammo-immunologiya
muammolari yuzaga chikadi.
Dostları ilə paylaş: