Microsoft Word diplom isi n'rmin docx



Yüklə 0,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə29/53
tarix02.01.2022
ölçüsü0,57 Mb.
#46169
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   53
Təhsildə İKT

1.3.Təhsildə İKT ilə bağlı xarici dövlətlərin və Azərbaycan təcrübəsinin 

öyrənilməsi, milli siyasət və strategiya , ümumtəhsil məktəblərində vəziyyə

 Bugün ən müasir informasiya və kommunikasiya texnologiyalarını - İnternet, elektron 

poçt  və  qlobal  rabitə  imkanları  olmadan  təsəvvür  etmək  mümkün  deyil.  İKT 

cəmiyyətin inkişafına müsbət təsir etmək imkanlarına malik olan mühüm bir vasitədir. 

Bir  çox  inkişaf  etmiş  və  inkişaf  etməkdə  olan  ölkələr  İKT-nin  təhsildə  tətbiqi 

nəticəsində böyük nailiyyətlər əldə etmişlər.Dünya təcrübəsi aydın şəkildə göstərir ki, 

informasiya  və  kommunikasiya  texnologiyalarından  geniş  istifadə  olunması  ölkənin 

hərtərəfli  inkişafına  xidmət  edir.Buna  görə  də  inkişafı  gücləndirmək  məqsədilə  ölkə 

potensialından istifadə etmək üçün hər bir ölkənin öz milli İKT strategiyasının işlənib 

hazırlanması  mühüm  əhəmiyyət  daşıyır.  Müasir  cəmiyyətin  inkişaf  səviyyəsi  onun 

informasiya  infrastrukturunun  inkişaf  dərəcəsi  ilə  təyin  olunur.  İqtisadi  cəhətdən 

inkişaf etmiş ölkələrdə demək olar ki, insan fəaliyyətinin bütün sahələrini əhatə edən 

güclü informasiya infrastrukturu sürətlə inkişaf etməkdə davam edir.Bu elmin müxtəlif 

ölkələr üzrə yayılması ayrı-ayrı zamanlara təsadüf edir. Qərbdə və Yaponiyada təhsilin 

informasiyalaşdırılması 40 il əvvəl başlamışdır.Son illərdə isə ümummilli proqramlar 

işlənib  hazırlanmış  və  dövlət  bu  proqramlara  külli  miqdarda  vəsait  ayırmışdır.Hal-

hazırda  ABŞ-da  informasiyalaşdırmaya  kapital  qoyuluşunun  ümumi  həcmi  hərbiyə 



26 

 

xərclənən  vəsaitin    ümumi  həcmindən  daha  çoxdur.  Avropada,  ABŞ-da,  Yaponiyada 



və dünyanın  bir sıra inkişaf etmiş ölkələrində informasiyalaşdırmanın həlledici rolunu, 

onun  insanların  həyat  fəaliyyətindəki  əhəmiyyətini,  elmi    texnologiyalardan 

istifadəsini,  milli  məhsulun  istehsalında  verdiyi  töhfəni  vaxtında  qiymətləndirmişdir. 

Bu  ölkələrdə  informasiya  və  kommunikasiya  vasitələrinin  inkişafı  əsasında  əmək 

məhsuldarlığının artıması hiss olunacaq dərəcədə təmin olunmuş, təhsildə, səhiyyədə, 

ticarətdə,  istehsalatda  həyat  səviyyəsi  yeni  baxımda  formalaşmışdır.  Azərbaycan 

Respublikasında İT-nin təşəkkülü keçən əsrin 2-ci yarısından sonra başlamışdır. Keçən 

dövr  ərzində  bu  sahə  üzrə  uğurlu  nəticələr  əldə  olunmaqdadır.  Belə  ki,  hal-hazırda 

respublikada  dövlət  səviyyəsində  dövlət  və  özəl  qurumlarda  informasiya  və 

kommunikasiya  texnologiyaları  sahəsində  bir  sıra  əhəmiyyətli  dövlət  proqramları  və 

layihələr  həyata  keçirilmişdir  və  keçirilməkdə  davam  edir.  Bu  istiqamətdə  Rabitə 

Texnologiya  Nazirliyinin  gördüyü  işlər  nəticəsində  Azərbaycan  informasiya-

kommunikasiya  texnologiyaları  sahəsində  sürətlə  inkişaf  edən  ölkələr  sırasına  daxil 

olmuşdur. Ölkənin ümumdünya elektron məkanına daha sürətli inteqrasiyası, sosial və 

iqtisadi fəaliyyətin yeni formalarının (e-hökumət, e-ticarət, e-təhsil, distant təhsil və s.) 

təşəkkül  tapması,  informasiya  və  bilik  bazarının  yaradılması,  iqtisadiyyatın  müxtəlif 

sahələrinin  inkişafı,xidmətlərin  keyfiyyətinin  yüksəldilməsi  istiqamətində  mühüm 

addımlar  atılmışdır.MDB  ölkələri  arasında  ilk  dəfə  Azərbaycanda  sabit  telefon 

şə

bəkəsi  tam  elektronlaşdırılmış  və  ölkənin  bütün  yaşayış  məntəqələri 



telefonlaşdırılmışdır  və  respublikanın  bütün  rayon  mərkəzləri  magistral  fiber-optik 

telekommunikasiya 

şə

bəkəsinə 



qoşulmuşdur. 

2013-cü 


ilin 

Azərbaycanda 

“İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları ili” elan edilməsi ölkəmizdə bu sahənin 

inkişafına yeni təkan vermişdir. Azərbaycan İlk telekommunikasiya peykini məhz bu 

ildə  orbitə  çıxarmağa  nail  olmuşdur.  8  fevral  2013-cü  il  tarixində  Azərbaycanın  ilk 

peyki  olan  “Azerspace-1”  telekommunikasiya  peyki  orbitə  buraxılmışdır.Bu  da 

ölkəmizin  müstəqillik  dövründə  əldə  etdiyi  ən  yüksək  texniki  nailiyyətlərdəndir. 

Avropa,  Yaxın  Şərq,  Orta  Asiya  və  Afrika  ölkələrinə  telekommunikasiya,  internet, 

televiziya-radio  yayımı  xidmətləri  göstərməyə  imkan  verən  peykin  artıq  kommersiya 

istismarına başlanılmışdır. 2015-ci ilə qədər rəqəmli yayıma keçidi təmin etmək barədə 




27 

 

aparılan  işlər  yekunlaşmışdır.Bu  illər  ərzində  poçt  sahəsində  xidmətlərin 



yüksəldilməsi,  infrastrukturun  müasirləşdirilməsi,  kadr  potensialının  gücləndirilməsi 

istiqamətində ardıcıl işlər görülmüşdür. 2005-2010-cu illərdə Dünya Bankının dəstəyi 

ilə “Maliyyə xidmətlərinin inkişafı” layihəsinin icrası nəticəsində milli poçt operatoru 

oaln “Azərpoçt” MMC yaradılmışdır.Onun şəbəkə imkanlarından  istifadə olunmaqla 

ə

nənəvi xidmətlərlə yanaşı, poçt şöbələri vasitəsilə əhaliyə bank-maliyyə xidmətlərinin 



göstərilməsi də təmin edilmişdir. Azərbaycan Respublikasında kompyuter və elektron 

avadanlıqlarının, proqram məhsullarının istehsalı ildən-ilə artmaqla son 5 il ərzində 2 

dəfə genişlənmişdir[3, s.6-15]. 

      Bütün Avropa ölkələri İKT-dən müxtəlif sahələrdə, o cümlədən Azərbaycanda da 

təhsil sahəsində istifadəni nəzərdə tutan milli strategiyalar qəbul etmişlər. 2015-ci il 

19 yanvar tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında təhsilin 

inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası"nın həyata keçirilməsi ilə bağlı Fəaliyyət Planı"nda 

təhsil  sisteminin  bütün  pillələrinin  yeniləşməsi  ilə  bağlı  mərhələlərlə  həyata 

keçiriləcək  tədbirlər  sistemi  öz  əksini  tapmışdır.  Təbii  ki,  hazırki  şəraitdə  təhsilin 

inkişafı  müasir  texnologiyasız  mümkün  deyil.  Elə  bu  səbəbdən  də  İKT-nin  təhsil 

sahəsinə  transfer  edilməsi  və  genişləndirilməsi  prioritetə  çevrilib. Bu  gün  dünyanın 

ə

ksər  ölkələrinin  təhsil  sistemində  informasiya  texnologiyalarının  tətbiqi  xeyli 



yeniliklərə yol açsa da, məktəblərin informasiyalaşdırılmasında həlli çətin problemlər 

də  var.Bir  çox  hallarda  bu  strategiyaların  məqsədi  şagirdlərə,  eyni  zamanda 

müəllimlərə  lazımi  İKT  bilikləri  verməkdir.  Digər  vacib  cəhət  məktəblərin  müasir 

texnologiya  və  infrastrukturla  təchiz  edilməsidir.  Siyasətin  və  strategiyanın  təyin 

edilməsi  mərkəzi    səviyyədə  baş  versə  də,  bu  siyasətin  həyata  keçirilməsi  ilə  çoxlu 

sayda yerli qurumlar və məktəblər məşğul olur. Demək olar ki, bütün ölkələr eləcə də 

Azərbaycan təhsildə İKT-ni dövlət səviyyəsində maliyyələşdirir.  

       Hazırda respublikamızda bütün  mütəxəssislər İKT ilə işləmək və onlardan düzgün 

istifadə etmək bacarığına çox böyük önəm verirlər. İKT biliyinə yiyələnməyin ən yaxşı 

yolu  isə  elə  orta  məktəbdən  başlayır.  Ümumilikdə  təhsil  sisteminin  İKT  əsasında 

təkmilləşdirilməsi  informasiya  cəmiyyətinin  əsas  məqsədlərindəndir.Dünya  təcrübəsi 



28 

 

göstərir  ki,  İKT-dən  istifadə  etməklə  qurulan  yeni  təhsil  modeli  məktəbin  pedaqoji 



heyəti  qarşısında  da  yeni  tələblər  və  vəzifələr  qoyur.  Müəllimlərin  tək  öz  seçdikləri 

sahə üzrə olan biliklər, pedaqogika və psixologiya sahəsində deyil, həm də informasiya 

sahəsində  yenidən  təlim  almaları  lazım  gəlir.  Artıq  yeni  nəslin  müəllimlərindən  

öyrətdikləri  fənnin  strukturuna uyğun,  uşaqların  fərdi  xüsusiyyətlərini  nəzərə  alan  və 

onlarda  mütəmadi  inkişafa  xidmət  edən  texnologiyaları  seçib  tədris  zamanı  tətbiq 

etmələri tələb olunur. 

Tədris  prosesində  yeni  texnologiyalardan  istifadə  edən  müəllimlər,  İKT  vasitələrinin 

öz imkanları ilə təhsil prosesini xeyli  sadələşdirdiyini, onu dinamik və sürətli etdiyini 

qeyd    edirlər.  Tədris  sisteminə  kompyuterin  də  əlavə  edilməsi  tədris  prosesini  daha 

yaxşı təşkil etməyə, şagirdlərin  dərslərə qarşı olan marağını daha da artırmağa imkan 

verir. Çünki kompüterlərlə aparılan dərslər şagirdlər üçün daha maraqlı və yaddaqalan 

olur.  Multimedia  vasitələri,  avtomatlaşdırılmış  təlim  sistemləri,  kompyuter  tədris 

proqramları,  animasiyalı  tədris  vasitələri,  interaktiv  lövhələrdən  istifadə  şagirdlərin 

təfəkkürünə  müsbət  təsir  göstərir  və    nəticə  etibarilə  onların  göstərdikləri  nəticələrin 

keyfiyyətini  artırır. 

Tədrisdə  interaktiv  lövhələrdən  istifadə    dərsin  əsas  prinsiplərindən  birini  olan 

ə

yaniliyi  təmin  edir.  Elektron  lövhənin  ekranına  promethean  adlanan  xüsusi  qələmlə 



va  ya  barmaqla  toxunmaqla  onun  üzərində  kompyuterdə  mümkün  olan  bütün 

ə

məliyyatları  yerinə  yetirmək  mümkündür.  "Ağıllı"  lövhə,  həmçinin  kompyuterə 



qoşulan mikroskop, skaner, pəqəmli fotoaparat, videokamera kimi qurğular vasitəsilə 

alınan  təsvirləri  də  proyektorla  qəbul  edə  bilir.Bu  da  məktəblərdə  virtual 

laboratoriyaların  təşkilində  mühüm  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Şagirdlər  elektron  lövhə 

vasitəsilə  istənilən  riyazi,kimyəvi,fiziki,coğrafi  proseslərin  izahını  və  video 

görüntülərini,  müxtəlif  cihazların,  qurğuların,  texniki  vasitələrin  işləmə  prinsiplərini  

ekranda izləyə bilərlər. Bu isə şagirdlərin biliklərini, praktiki bacarıq və təcrübələrini 

artırmaqla  tədris  prosesini  xeyli  canlandırır.Şagirdlərdə  yaradıcı  yanaşma,  düşünmə, 

fəaliyyət, tədris materialını dərindən dərk etmə qabiliyyətini artırır. 

"Ağıllı" lövhənin digər bir üstün cəhəti isə ondan ibarətdir ki, üzərində aparılan bütün 

ə

məliyyatları,  dərsin  gedişini,  hazırlanmış  modelləri  kompyuterin  daimi  yaddaşında 




29 

 

saxlamaq  və  dəfələrlə  istifadə  etmək  imkanı  verir  və  bu  cür  imkanlar  müxtəlif 



səbəbdən dərsləri buraxan və ya dərsdən geri qalan şagirdlər üçün xüsusi əhəmiyyətə 

malikdir. Bununla şagird iştirak edə bilmədiyi dərsin elektron variantını əldə edə və ya 

dərslərdən  geri qalanlar həmin materialı qavrayana kimi təkrar-təkrar izləyə bilərlər.  

Tədrisdə  İKT-nin  imkanlarından  istifadə  etməklə  interaktiv  rejimdə  keçilən  dərsləri 

ş

agirdyönümlü  təşkil etmək asanlıqla təmin edilir. Müəllim  isə şagirdin yönləndiricisi 



kimi  onu  daha  aktiv  olmağa,  müstəqil  düşünməyə,  təşəbbüskarlığa  həvəsləndirən 

rolunda  çıxış  edir.İnteraktiv  rejimdə  keçilən  dərslər  bütün  şagirdlərin,  o  cümlədən 

passiv,  utancaq,  müəyyən  fiziki  və  ya  psixoloji  qüsuru  olan  şagirdlərin  də    dərsə 

qoşulmasına  şərait  yaradır.  Bunlardan  əlavə,  müəllimlər  İKT-nin  köməyi  ilə  dərs 

prosesində  müxtəlif  səviyyəli  şagirdlərə  fərqli  yanaşma  və  öyrətmə  sistemini  tətbiq 

etməklə  qavrama  qabiliyyətlərinə  uyğun  müxtəlif  tapşırıqlar  verilə  bilər.  Müxtəlif 

fənlər  üzrə  məsələlərin,  tədqiqat  tipli  çalışmaların  həllində  kompyuterdə  optimal  iş 

rejimi  qurmaqla  şagirdləri  qruplaşdırmaq  xüsusi  effekt  verir.  Kompyuter  qarşısında 

təhsil  alan  şagirdin  öz  sürət  rejimində  işləməsi  yaxşı  nəticə  verir,  onun  özünə  inamı 

artır, bu isə təlimi daha da səmərəli edir. Müəllimin verdiyi sualı kompyuter vasitəsilə 

cavablandırmaqla şagirdlərin hamısı dərs prosesində aktiv iştirak edir, müəllimlər isə 

dərs boyu uşaqların aktivliyini qoruyub saxlaya bilirlər. 

 

 

 




Yüklə 0,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin