Elektronika va sxemotexnika

OKning  differensial  ulanishi.  59–rasmda  OKning  differensial  ulanish 
sxemasi  keltirilgan.  Kirxgof  qonuniga  binoan 
0
2
1



КИР
I
I
I
.  Bundan  v)  xossa 
0

КИР
I
bo‗lsa,  u holda 
0
2
1


I
I
. 
R
U
U
I
/
1
1


     ;         
кR
U
U
I
ЧИК
//
2


; 
кR
U
U
R
U
U
ЧИК
//
/
1



;         
ЧИК
U
к
U
кU




)
1
(
//
1
 
 

---

 
 
85 
85 
 
 
 59 – rasm. 
 
b) xossaga ko‗ra 
1
2
//
/



к
к
U
U
U
. Bu yerdan 
)
(
1
2
U
U
к
U
ЧИК


. 
Shunday  qilib,  OKning  differensial  ulanishi  natijasida  yuzaga  kelgan  
qurilma ayiruvchi – kuchaytirgich hisoblanadi. 
OKning invers ulanishi. Invers ulanishda OKning inverslamaydigan kirishi 
umumiy  shina  bilan  ulanadi  (60  -  rasm).  v)  xossa  natijasida 
0
2
1


I
I
.  Kirish 
potensiallari nolga teng, demak  
1
1
R
U
I
КИР

;                 
2
2
R
U
I
ЧИК

; 
1
2
R
R
U
U
к
КИР
ЧИК



 
 
Real  OK  uchun  bu  formulaning  qo‗llanilishi  kuchaytirish  koeffisientini 
hisoblashda xatolikllarga olib keladi. OKning K
U0
 va R
KIR0 
qancha katta bo‗lsa, bu 
formuladan  foydalanish  shuncha  kichik  xatolik  beradi.  Shunday  qilib,  K
U0
=10
3
, 
R
1
=1  kOm,  R
2
=100  kOm  va  R
KIR0
=10  kOm  bo‗lsa,  kuchaytirish  koeffisientini 
aniqlashdagi xatolik 9 % ni tashkil etadi, K
U0
=10
5 
(qolgan kattaliklar o‗zgarishsiz) 
bo‗lganda - 0,1 % dan kichik. 
Kuchaytirgichning  chiqish  kuchlanishlari  kirishga  nisbatan  teskari  fazada 
bo‗ladi.  Bu  sxemaning  kuchlanish  bo‗yicha  kuchaytirish  koeffisienti  rezistor 
qarshiliklarining  nisbatlariga  bog‗liq  ravishda  birdan  katta  ham,  kichik  ham 
bo‗lishi mumkin va deyarli barqaror bo‗ladi. 

---

 
 
86 
86 
 
60 – rasm. 
 
OKning inverslamaydigan ulanishi. Inverslaydigan ulanishda kirish signali 
OKning inverslamaydigan kirishiga uzatiladi, inverslaydigan kirishga esa R
1
 va  R
2
 
bo‗luvchi rezistorlar orqali kuchaytirgich chiqishidan teskari aloqa signali uzatiladi 
(61 - rasm). 
 
 
 
61 – rasm. 
 
0
/


R
U
U
КИР
,       
2
1
1
//
/
R
R
R
U
U
U
ЧИК



. 
Bu yerdan 
КИР
ЧИК
U
R
R
U



)
1
(
1
2
,     ya‘ni 
1
2
1
R
R
U
U
к
КИР
ЧИК



. 
Ko‗rinib turibdiki, bu yerda chiqish signali kirish signaliga sinfaz. 
Agar OK invers kirish bilan qisqa tutashgan bo‗lsa, bu koeffisient birga teng 
bo‗ladi.  Bunday  sxemalar  inverslamaydigan  qaytargichlar  deb  ataladi  va  yagona  
qobiqda  bajarilgan  bir  necha  kuchaytirgich  ko‗rinishidagi  alohida  integral 
mikrosxemalar ko‗rinishida bir varakayiga ishlab chiqariladi. 
Qaytargichda  qo‗llanilagan  OK  turi  uchun  maksimal  kirish  qarshiligi  va 
minimal  chiqish  qarshiligi  amalga  oshiriladi.  OK  asosidagi  qaytargich,  ixtiyoriy 
biror  qaytargich  kabi  (emitter  yoki  istok),  muvofiqlashtiruvchi  bosqich  sifatida 
ishlatiladi.  

---

 
 
87 
87