rivâyet ettim.”
139. Abdullah b. Ziyâd b. Sem’ân el-Medenî, Dm – İM (ö. 151-160)
Cumhûr, onu taz’îf etmiştir. İbn Hibbân onu tedlîs yapmakla tavsîf
etmiştir
53
.
140. Abdullah b. Lehî’a el-Hadremî, M – D – T – İM (ö. 174)
Mısır kadısıdır. Ömrünün sonlarında ihtilâta maruz kalmıştır. Ondan çok
sayıda münker rivâyetler nakledilmiştir. İbn Hibbân onunla ilgili “Sâlihdi; fakat
zayıf râvîlerden tedlîs yapardı.” demiştir
54
.
141. Abdullah b. Mu’âviye b. Âsım b. el-Münzir b. ez-Zübeyr b. el-Avvâm
(ö. ?)
Dedesinin amcası oğlu olan Hişâm b. Urve’den (ö. 145, 146) rivâyet
etmiş, kendisinden de Amr b. Ali el-Fellâs (ö. 249) ve daha başkaları rivâyette
52
İbn Hibbân, Kitâbu’l-Mecrûhîn mine’l-Muhaddisîn ve’d-Du’efâi ve’l-Metrûkîn, I-II, (thk.
Hamdî b. Abdilmecîd es-Selefî), Dâru’s-Semiî, Riyâd, 1420/2000, I, 229.
53
İbn Hibbân, Mecrûhîn, II, 7.
54
İbn Hibbân, Mecrûhîn, II, 11.
Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 4/ Cilt: 4/ Sayı:8/ Güz 2014
…………………………………...……………………………………………………………………
211
bulunmuştur. Buhârî ve Nesâî, onu taz’îf etmiş, İbn Hibbân da tedlîs yaptığına
işâret etmiştir
55
.
142. Abdullah b. Vâkid Ebû Katâde el-Harrânî (ö. 210)
Zayıf bir râvî olduğu hususunda ittifâk edilmiştir. Ahmed, onu tedlîs
yapmakla tavsîf etmiştir.
143. Abdurrahman b. Ziyâd b. En’um, Be – D – T – İM (ö. 156)
İbn Hibbân, Du’efâ’sında müdellis olduğunu zikretmiş, Dârekutnî de onu
tedlîs yapmakla vasıflandırmıştır.
144. Abdulazîz b. Abdillah b. Vehb el-Kelâî (ö. ?)
Zayıf bir râvîdir. İbn Hibbân onunla ilgili “Semâ’ını beyân ettiği
hadîslerine itibar edilir.” demiştir
56
.
145. Abdulvehhâb b. Mücâhid b. Cebr, İM (ö. 151-160)
Hâkim onunla ilgili “Semâ etmediği şeyhlerinden tedlîs yapardı.”
demiştir. el-Hasen b. Muhammed b. Ubeydillah b. Ebî Ziyâd ise “Babasından
semâ’ı yoktur. (Babasıdan olan rivâyetleri) kitaptandır.” demiştir.
146. Osman b. Abdirrahman et-Terâifî, D – N – İM (ö. 202)
İbn Hibbân onun hakkında “Zayıf râvîlerden aldığı bazı rivâyetleri, tedlîs
yaparak onlardan rivâyet etmiştir.” demiştir
57
.
147. Ali b. Ğâlib el-Mısrî (ö. ?)
Vâhib b. Abdillah’dan (ö. 137) rivâyet etmiş, kendisinden de Yahyâ b.
Eyyûb (ö. 168) rivâyette bulunmuştur. Ahmed ve başkaları onu taz’îf etmiş, İbn
Hibbân da onun için “Çok tedlîs yapmıştır.” demiştir
58
.
148. Amr b. Hakkâm (ö. 219)
Hâkim onun hakkında “Semâ’ı olmadığı kişilerden tedlîs yapardı”
demiş, Ali b. el-Medînî ise “Gençliğinde Şu’be’den hadîs semâ etmiş, vefat
edince de kitaplarını almıştır” demiştir.
149. Mâlik b. Süleyman el-Herevî (ö. 214)
Herât kadısıdır. Nesâî ve başkaları, onu taz’if etmiş, İbn Hibbân da onu
tedlîsle vasıflandırmıştır.
55
İbn Hibbân, Sikât, VII, 46.
56
İbn Hibbân, Sikât, VIII, 394.
57
İbn Hibbân, Mecrûhîn, II, 96-97.
58
İbn Hibbân, Mecrûhîn, II, 111-12.
İbn Hacer el-ASKALÂNÎ, (Çeviren: Veysel ÖZDEMİR), Ta’rîfu Ehli’t-Takdîs bi
Merâtibi’l-Mevsûfîne bi’t-Tedlîs (Tabakâtu’l-Müdellisîn)
……………………………………………………………………………………………..……….
212
150. Muhammed b. Kesîr es-San’ânî, D – T – N (ö. 200)
Ukaylî, zayıf râvîlerden biri olan Hâlid b. Amr’ın (ö. 200)
59
tercemesinden bahsederken onun Süfyânu’s-Sevrî → Ebû Hâzım → Sehl
tarikiyle rivâyet ettiği “Dünyayı terket ki Allah seni sevsin...” hadisini ki bu
hiçbir şekilde Sevrî’den nakledilmemiştir, Muhammed b. Kesîr’in de ona
uyarak Sevrî’den rivâyet etmesine; “Bu hadîs Hâlid b. Amr’ın meşhûr bir
rivâyetidir, belkide Muhammed bunu Hâlid’den almış, tedlîs yaparak Sevrî’den
rivâyet etmiştir.” demiştir
60
.
151. el-Heysem b. Adî et-Tâî (ö. 207)
Buhârî onu kizb ile ithâm etmiştir. Nesâî ve başkaları da onun metrûk
olduğunu söylemişlerdir. Ahmed onun hakkında “Târihî rivâyetler nakleder ve
tedlîs yapar.” demiştir.
152. Yahyâ b. Ebî Hayye el-Kelbî Ebû Cenâb, D – T – İM (ö. 150)
Hadîs âlimleri onu taz’îf etmişlerdir. Ebû Zur’a, Ebû Nu’aym, İbn Ma’în,
İbn Nümeyr, Ya’kûb b. Süfyân, Dârekutnî ve başkaları, onun müdellis
olduğunu söylemişlerdir.
Hâtime
Kerîh görmesine rağmen Şu’be’ye isnâd edilen tedlîs örneği şudur:
Fâtıma bnt. el-Mincâ’ya arz ettim, o da Îsâ b. Abdirrahman el-Mut’im’den, o da
Kerîme bnt. Abdilvehhâb’a arz edildiğinde semâ etmiş, o da Muhammed b.
Ahmed b. Ömer el-Bağbân’dan, o da Ebû Amr b. Ebî Abdillah b. Mende’den
ihbâr etmiş, o da Ebû Ömer Abdullah b. Muhammed b. Ahmed b.
Abdilvahhâb’dan imlâ etmiş, o da Ebû Abdillah Ahmed b. Yûnus b. İshâk’dan
tahdîs etmiş, o da Ahmed b. Muhammed el-Esfar’dan tahdîs etmiş, o da en-
Nüfeylî’den tahdîs etmiş, o da Miskîn b. Bükeyr’den tahdîs etmiş, o da
Şu’be’den şunları söylediğini tahdîs etmiştir: “Amr b. Dînâr’a Kâbe’yi görünce
elleri kaldırma hakkında sordum. O da Ebû Kaza’a’nın şunları söylediğini
nakletti: Muhâcir el-Mekkî’den tahdîs ettim, o da Câbir b. Abdillah’a ‘Siz
Kâbe’yi görünce ellerinizi kaldırır mısınız?’ diye sorduğunu, onun da ‘Biz
Resûlullah (s.a.s.) ile beraberken bunu yaptık mı?’ diye cevapladığını söyledi.”
el-Esfar diyor ki: “Ahmed b. Hanbel ile karşılaştım. Bana bu rivâyeti
tekrar etmemi söyledi. Ben de tekrar edince: Şu’be’nin tedlîs yaptığını
zannetmiyorum. Biz Muhammed b. Ca’fer’den tahdîs ettik, o da Şu’be’den
59
Hâlid b. Amr el-Kureşî Ebû Sa’îd el-Kûfî (ö. 200); Metrûktur. Bkz. Ebû Ca’fer Muhammed b.
Amr b. Mûsa b. Hammâd el-Ukaylî, Kitâbu’d-Duefâi’l-Kebîr, (thk. Abdulmut’î Emîn Kal’acî),
I-IV, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût, 1418/1998, II, 10-11; İbn Ebî Hâtim, el-Cerh ve’t-Ta’dîl,
III, 343-44; İbn Hibbân, Mecrûhîn, I, 283.
60
Ukaylî, Du’efâ, II, 10-11.
Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 4/ Cilt: 4/ Sayı:8/ Güz 2014
…………………………………...……………………………………………………………………
213
tahdîs etmiş, o da Ebû Kaza’a’dan dört hadîs rivâyet etmiştir. Onlardan birisi
de bu hadîstir (Amr b. Dînâr’ı zikretmeyerek doğrudan Ebû Kaza’a’dan rivâyet
etmiştir).”
Ebû Kaza’a’nın ismi, Süveyd b. Hücr’dür. İmâm Ahmed b. Hanbel bunu
zanna dayalı olarak söylemektedir. Bana göre Şu’be tedlîs yapmamış, bilakis
Amr b. Dînâr’dan sormuş, o da rivâyeti nakletmiştir. Sonra Ebû Kaza’a ile
karşılaşınca ona da sormuş, o da rivâyet etmiştir. Ebû Dâvud’un Sünen’inde yer
alan Yahyâ b. Ma’în’in Muhammed b. Ca’fer Ğunder’den onun da Şu’be’den
rivâyet ettiği “Ebû Kaza’a’dan işittim…”
61
şeklinde, Şu’be’nin Ebû Kaza’a’dan
semâ’ını tasrîh ederek, bu hadîsi rivâyet etmesi bunun delilidir.
Ayrıca “Kendisinden işitmediğim halde ‘نلاف نع - filandan aldım’
demektense gökyüzünden yere çakılmayı yeğlerim” ve “Tedlîs yapmaktansa
zina yapmak bana daha sevimli geliyor” şeklindeki sözlerin sahibi olan
Şu’be’nin tedlîs yaptığı nasıl zannedilebilir? Yine Beğâvî diyor ki: Bize Ahmed
b. İbrahim el-Abdî tahdîs etti, o da Muhammed b. Mu’az’dan tahdîs etmiş, o da
Muhammed’den tahdîs etmiş, o da Şu’be’nin şöyle dediğini rivâyet etmiştir:
“İbn Avn ile Amr b. Mürre hariç ashâb-ı hadîsten tedlîs yapmayanını
görmedim.”
Beyhakî de Ma’rifetü’s-Sünen ve’l-Âsâr’ında şunları zikretmektedir:
“Şu’be’nin ‘Katâde’den hadîs alırken onun ağzına bakar, eğer ‘
Dostları ilə paylaş: |