1.
15
15
müdaxilə və terapiya ilə minimuma endirilməsidən ibarətdir.
Tibbi model çərçivəsində əlilliyi olan uşaq problemdir.
Keçmişdə məhdud imkanlı uşaqlara onlarda mövcud müəyyən
pozuntu prizmasından baxılır, onlar cəmiyyətdən təcrid
olunaraq mütləq “müalicəyə” məhkum olunurdular. Hətta
bəzən uşaqların yaşama hüquqları ləğv edilirdi. Müasir dövrdə
yüksək texnoloji həll, terapiyanın metodları və dərmanlar
qismən konstruktiv xarakter daşıyır.
Tibbi yanaşmaya əsasən məhdud imkanları olan
uşaqlardan mövcud mühitə və cəmiyyətə uyğunlaşma
gözlənilir, onları olduqları kimi qəbul etmək onların da təhsil
almağa hüquqları olmaları kimi hallar unudulur. Belə
inteqrasiya şəraitində problem məktəbdə, baxçada ümumiyyətlə
cəmiyyətdə deyil, uşağın daxilində axtarılır. Əgər uşaq hər
hansı funksional hərəkəti edə bilmirsə bu hərəkəti başqa daha
necə yaxşı təşkil edə bilməkdə deyil, uşaqda axtarılır. Uşaq
faktiki olaraq onun mühitə və cəmiyyətə adaptasiyası üçün çox
səy tələb edən müəssisəyə atılır. Tibbi yanaşmanın tətbiqi ilə
valideynlər tibb işçiləri, həkimlər, sosial işçilər, psixoloqlar,
övladlarının nəyə qadir olması və onlar üçün daha uyğun təhsil
xidməti barədə təhrif olunmuş informasiya alırlar. Mümkün
tövsiyyələr isə uşağın xüsusi məktəbdə, baxçada və ya evdə
təhsil almasından ibarət olur.
Sosial model çərçivəsində isə əlillik cəmiyyətdə
mövcud fiziki, təşkilati və münasibətlər maneəsindən,
mövhümatçılıqdan və sterotiplərdən meydana gələn əlillik kimi
nəzərdən keçirilir. Sosial model bütün uşaqların bərabər
hüquqlu olduğunu və hər kəsə bərabər imkanları təbliğ edir,
cəmiyyətdə mövcud maneələri uşağı əlil edən əsas səbəb kimi
nəzərdən keçirir. Müəyyən pozuntular və ciddi xəstəliklər
normal həyat fəaliyyətimizi çətinləşdirdiyinə görə bizi bir çox
xoşagəlməz hallarla üzləşdirir. Sosial modelə əsasən bu heç də
bizi “insanlıqdan çıxarmır”. Sosial yanaşmanın qəbulu və
16
16
anlaşılması
məhdud
imkanları
olan
insanların
özünüqiymətləndirməsini yüksəltməsinə imkan verir.
Əlilliklə bağlı mövcud olmuş və hazırda da mövcud
olan müxtəlif sosial davranış modellərini qısa da olsa nəzərdən
keçirdik. Uzun zaman tələb olunsa da təfəkkürlərdəki sabit
qeyri adekvat düşüncələrin dəyişildiyinə şahid oluruq. Məhdud
imkanları olan uşaqların təlim və təhsil prosesinin tarixi
dövrünə nəzər saldıqda həqiqətən də təfəkkürlərdə və
praktikada təkmilləşmənin baş verdiyini görürük. Bu faktlar da
təhsilin nə dərəcədə önəmli və əsas olduğunu sübut edir. Hər
iki davranış modelinin müsbət tərəflərini nəzərə alaraq qeyd
etmək lazımdır ki, təhsilin bütün müşayət prosesi psixoloji və
tibbi aspekt də daxil olmaqla qurulmalıdır.
Ədəbiyyat:
1.
Körpə duyğuları- Müasir təhsil və tədrisə yardım
mərkəzi (Praktik material)
2.
Инклюзивное образование. http//www.fpgp.ru
3.
Richard Rieser of Disability Equality in Education (пе-
ревод Вячеслава Котова, РООИ “Перспектива” )
Хроники алкоголизм вя онун йаратдыьы психолож -
соматик позунтулар
Марашлыоьлу Фатищ, маэистрант
Хроники алкоголизм - спиртли ичкиляря патоложи мейиллиликля
сяъиййялянян, алкоголун тясири иля психопаик позунтуларын вя
абстинент синдромун йаранмасы иля нятиъялянян хястяликдир.
Алкоголизим бир сыра дахили вя хариъи амиллярин тясири иля инкишаф
едир вя дяринляшир. Хроники алкоголизмин йаранмасына тясир эю-
стярян дахили амиллярдян эенетик амил башлыъа риск факторудур.
Фактлар эюстярир ки, алкогол гябул едян валидейнлярин ушагла-