D. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
G‘oya
Muallif Loyiha Buyurtma beruvchi Homiy Pullar Loyiha rahbari Buyurtma Grant 4.2-rasm. Intellektual mulkda g‘oyaning harakatlanishi 1 . – ilmiy, adabiy va san’at asarlari; – eshittirish tashkilotlarining ijrolari, fonogrammalari va eshit- tirishlari; – elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar va ma’lumotlar bazalari; – ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalari; – seleksiya yutuqlari; – oshkor etilmagan axborot, shu jumladan ishlab chiqarish sir- lari; – fuqarolik muomalasi ishtirokchilarining, tovarlar, ishlar va xizmatlarning xususiy alomatlarini aks ettiruvchi vositalar: – firma nomlari; – tovar belgilari (xizmat ko‘rsatish belgilari); 1 O‘zbekiston Respublikasi Davlat mulki qo‘mitasining 2012-yil 18-iyun «Intellektual mulk va nomoddiy aktivlar» Mulkni baholash milliy standarti (13-MBMS) asosida shakllantirildi. 69 – tovar kelib chiqqan joy nomlari. 3. Ushbu kodeksda yoki boshqa qonunlarda nazarda tutilgan hollarda «Intellektual faoliyatning boshqa natijalari hamda fuqarolik muomalasi ishtirokchilarining, tovarlar va xizmatlarning xususiy alomatlarini aks ettiruvchi vositalar» (O‘zR Fuqarolik kodeksining 1031-moddasi). Nomoddiy aktivlarni, birinchi galda nomoddiy aktivlar tarkibidagi intellektual mulkni baholash ishlari ma’lum bir izchillikda amalga oshiriladi: – intellektual mulk obyektlari; – saqlaydigan hujjatlar (patentlar va guvohnomalar); – intellektual mulk huquqlari ekspertiza qilinadi. Intellektual mulk ekspertizasi. Intellektual mulk obyektlarining mavjudligi hamda ulardan foydalanish haqiqat ekanligi tekshiriladi. Saqlaydigan hujjatlar (patentlar va guvohnomalar) ekspertizasi birinchi galda hudud va amal qilish muddati bo‘yicha amalga oshiriladi. Saqlaydigan hujjatni hudud bo‘yicha ekspertizadan o‘tkazishda saqlaydigan hujjat qaysi hududda amal qilishini hisobga olish lozim. Saqlaydigan hujjatni muddatlar bo‘yicha ekspertiza qilishda hujjatning amal qilish muddatlari O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari bilan belgilangan me’yoriy muddatlarga mos kelishini tekshirish lozim. Intellektual mulkka bo‘lgan huquqlar ekspertizasi. Intellektual mulk obyektlarini tasdiqlovchi hujjatlar: patent, litsenziyalar, guvohnomalar, mulkiy huquqlarni korxonaning ustav sarmoyalariga o‘tkazish haqidagi ta’sis hujjatlari, korxona va intellektual mulk obyektlarining ishlab chiquvchilari o‘rtasidagi shartnomalar yoki mualliflik shartnomalari, intellektual mulk obyektlariga bo‘lgan huquqlar bepul topshirilishida qabul qilish va topshirish dalolatnomalarini tekshirish zarur. Ushbu mulkdan nomoddiy aktiv sifatida foydalanuvchi korxonada uni foydalanishga topshirish va hisobga olish haqidagi dalolatnoma bo‘lishi kerak. Patentni to‘liq o‘tkazish bo‘yicha rasmiy ro‘yxatga olinmagan shartnomalar, shuningdek, rasmiy ro‘yxatga olinmagan litsenziya shartnomalari haqiqiy emas deb tan olinadi. 70 Mazkur mulkni ustav sarmoyasiga ulush sifatida kiritishda ta’sis shartnomasi bilan bir qatorda bir vaqtning o‘zida huquqni o‘tkazish to‘g‘risida litsenziya shartnomasi tuzilishi lozim. Intellektual mulkka bo‘lgan huquq ekspertizasi o‘tkazilganidan so‘ng bevosita baholash hisob-kitoblariga kirishish mumkin. Nomoddiy aktivlarni baholash uchun xarajatli, qiyosiy va daromadli yondashuvlardan foydalaniladi. Xarajatli yondashuvdan foydalanishda tannarxdan yutish usuli va barpo etish qiymati usuli qo‘llaniladi. Tannarxdan yutish usuli xarajatli va qiyosiy yondashuvlar elementlarini o‘zida mujassamlashtirgan. Ushbu usul bilan nomoddiy aktiv qiymati undan foydalanish natijasida xarajatlardagi tejalishlarni aniqlash orqali o‘lchanadi. Mazkur usuldan faqat o‘zining texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlariga ko‘ra yaqin bo‘lgan ikkita mahsulot turi haqida yoki bir mahsulotni ishlab chiqarishning ikkita usuli (texnologik jarayoni) haqida gap ketayotganda foydalanish mumkin. O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksiga muvofiq nomoddiy aktivlarning asosiy turlari aniqlangan. Baholash nuqtayi nazarida nomoddiy aktivlarga: yo moddiy- ashyoviy shaklga ega bo‘lmagan, yoki ularning moddiy-ashyoviy shakli ulardan xo‘jalik faoliyatida foydalanish uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lmagan; daromad keltirishga qodir bo‘lgan; ulardan uzoq davr mobaynida foydalanish maqsadida xarid qilingan aktivlarni kiritish mumkin. Yuqorida keltirilgan intellektual mulkdan foydalanish huquqining amal qilish muddatlari quyida keltirilgan. Olingan foyda miqdori diskontlash koeffitsiyentidan foydalangan holda hisob-kitob yiliga – baholash vaqtiga keltiriladi. Nomoddiy aktivlar va intellektual mulk obyektlarini, nomoddiy aktivlar va intellektual mulk obyektlaridan tashkil topgan mahsulotni yoki nomoddiy aktivlar va intellektual mulk obyektlaridan foydalaniladigan ishlab chiqarishlarni sotish bozorini aniqlashda baholash obyektining funksional belgilari va (yoki) qo‘llanish 71 Intellektual mulk obyektlari Intellektual faoliyat natijasi Individuallashtirish vositalari Mualliflik huquqi Aralash huquqlar Tovar belgilari Firma nomlari Ilmiy izlanishlar, adabiyot, san’at asarlari Fonogrammadan foydalanish, ko‘rsatuvlar uzatish Tijoriy belgilar Tovarlarning kelib chiqish joylar nomi Patent huquqlari Noan’anaviy obyektlar Kashfiyotlar Foydali modellar Topologiya, seleksiya natijalari Sanoat namunalari 4.3-rasm. Intellektual mulk obyektlarining turlari 1 . 1 www.ima.uz – O‘zbekiston Respublikasi intellektual mulk huquqlarini himoyalash assotsiatsiyasi ma’lumotlari asosida tayyorlanadi. 72 usuliga ko‘ra qo‘llanish sohasi va yo‘nalishlari, sotish geografiyasi, sotish bozorining hajmi, raqobatlashuvchi tovarlarning sotilish hajmi, baholash obyekti uchun eng maqbul yoki kafolatlangan sotish hajmi aniqlanishi zarurdir. 4.1-jadval Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|