Əruz vəZNİNİn sadəLƏŞDİRİLMİŞ QƏLİBLƏRİ

Əruz vəzni və Azərbaycan xalq musiqisi. Öncə onu 

qeyd  edək  ki,  xalq  musiqimizdə  ritm  məsələləri  az  

araşdırılmışdır.  Xalq  musiqimiz  haqqında  yazılan  əksər 

kitablarda  ritm  məsələlərinə  çox  az  yer  ayrılır.  Xalq 

musiqimizin  ritmləri  ilə  əruz  ritmləri  arasında  olan 

---

 

10 

yaxınlığa  isə  ümumiyyətlə  toxunulmur.  Bəlkə  də  bu 

musiqişünasların  çoxunun  əruz  vəznini  bilməməsindən 

irəli  gəlir.  Halbuki,  əruzu  öyrənmək  musiqi  nəzəriyyəsini 

öyrənməkdən  qat-qat  asandır.  Folklorumuzdakı  ritmlərlə  

əruz  qəliblərinin  yaxınlığı  məsələsinə  qismən  gənc 

tədqiqatçı  Aytac  Rəhimovanın  kitabında  (4)  toxunulmuş-

dur. 

Bu  kitabda  bəzi  əruz  qəliblərindəki  ritmlərin  notlarla 

yazılışı  verilmiş  və  onların  meyxana  və  xalq  şeiri 

nümunələrindəki  ritmlərə  yaxınlığı  göstərilmişdir.  Lakin, 

yanlış  olaraq  bu  yaxınlıq  “əruzun  təsiri”  kimi  qiymət-

ləndirilmişdir.  Əslində  isə,  bu  ünsürləri  əruzdan  xəbərsiz 

xalq  özü  yaratmışdır.  Kitabda  xalq  musiqimizin  digər 

ünsürləri  olan  xalq  mahnıları,  aşıq  havaları  və  oyun 

havalarındakı 

ritmlərin 

əruz 

ritmlərinə 

yaxınlığı 

məsələsinə isə toxunulmamışdır.    

Bildiyimiz  kimi 

xalq  musiqimizin  4  böyük  qolu  var: 

Muğam,  aşıq  musiqisi,  xalq  mahnıları  və  oyun  havaları. 

Muğamın  şeir  mətni  həm  heca,  həm  də  əruz  vəznində 

olduğu  halda,  aşıq  musiqisi  və  xalq  mahnılarının  şeir 

mətni  yalnız  heca  vəznində  olur.  (Oyun  havaları  isə 

yalnız  instrumental  musiqidir,  yəni  sözləri  yoxdur). 

Təəssüflər  olsun  ki,  bu  amili  əksər  musiqişünaslar  və 

filoloqlar  düzgün  qiymətləndirməyərək  aşağıdakı  yanlış