T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

a)
 
Bilinçten, tasarımlardan bağımsız olan varlık 
b)
 
Belli bir zaman bağlantısı içinde yaşanmış olan, yaşantı ve      
       deneylerde somut  olarak karşılaşılan şeyler 
2.
 
Olanağın karşıtı. 
3.
 
Bilimsel araştırmalarda her türlü öznel öğenin karşısında nesnel olarak 
geçerliği olan şeydir.” (AKARSU, 1975: 79) 
 
           Kiplik  kavramı  antik  dönemden  beri  mantıkta  üzerinde  önemle  durulan  bir 
önerme kategorisi olmuştur. ARĐSTOTELES, kiplik önermeleri felsefeye dahil etmiş, 
önermelerde olası ve zorunlu ayrımını ilk kez yapmıştır. ARĐSTOTELES’e göre olası, 
mümkün  gerçekte mutlak bir terim değildir. Bazen mümkün de  gerçeği ifade edebilir. 
Örn.  “Çalışkan  bir  öğrenci  olan  Ali’nin  ilk  sınavda  başarılı  olması  mümkündür.” 
cümlesinde Ali, çalışkan bir öğrenci olduğu için, ilk sınavda başarılı olması gerçeği de   
ifade edebilir.  
 

---

 
10 
           ARĐSTOTELES  mantık  anlayışını  devam  ettiren  Ortaçağ  Batı  mantıkçılarına 
göre,  kiplik  önermeleri  karmaşık  önermelerdir.  Batı  mantıkçıları  kiplik  önermelerini 
daha  sistemli  bir  biçimde  incelemiştir.  Onlara  göre  kiplik,  basit  önermelerde 
bulunmaz. Ama buna karşın KANT her hükmün bir kipliği olduğunu savunmuştur.    
 
           “FARABĐ,  ARĐSTOTELES  asıl olarak iki tür kiplik kabul ederken, bir kısım 
Đ
slâm  mantıkçıları,  imkân,  imkânsızlık  ve  zorunluluk  kipliklerini  kabul  etmişlerdir.” 
(ÖNER, 1995: 82) “ARĐSTOTELES, Önermeler adlı eserinde arı ya da basit zorunlu 
ve mümkün önermelerden söz eder.” (EMĐROĞLU, 1999: 132)  
 
           “Arı  önerme,  yalın  (assertorisch)  önerme,  öznenin  bir  özelliğinin  yüklemde 
ifade  edildiği  önerme  biçimidir.  Bu  önermelerde  yüklemde  belirtilen  özellik,  bir 
deney, bir gözlem sonunda gerçekleşmiştir.” (a.g.e.: 132)   Örn. “Ayda hayat yoktur.” 
ş
eklindeki  önerme,  araştırmalar,  gözlemler  göstermiştir  ki,  ayda  hayat  yoktur” 
anlamındadır. 
 
           “ARĐSTOTELES’in  söz  ettiği  ikinci  önerme  ise,  basit  zorunlu  (apodiktisch) 
önermelerdir.  Bu  önerme  türünde  mutlak  bir  zorunluluk  vardır.”(a.g.e.:  132)    Örn. 
“Bütün  insanlar  ölümlüdür.”  önermesi  ölümün  insanlar  için  kaçınılmaz  olduğunu 
anlatır. 
 
           “Mümkün  (problematisch)  önermeler,  yalnızca  imkân  ve  olasılık  bildirir. 
Burada  deneysel  ya  da  gözleme  dayalı  bir  zorunluluk  yoktur.”(a.g.e.:  132)    “Bugün 
yağmur yağabilir.”  önermesi, “yağmurun yağma olasılığı vardır” anlamındadır. 

---

 
11 
           “ĐBNĐ  SĐNA’ya  göre  kiplik,  yüklemin  konuya  olan  bağlantısının  derecesini 
göstermek  için  önermenin  üç  elemanına  eklenen  bir  sözcüktür.  O  halde  kiplik, 
yüklemin  konuyla  olan  ilişkisi  olarak  görülebilir.  Kiplik  önermeler,  ‘basit 
önermeler’in  içerdiği  konu,  yüklem  ve  bağ  gibi  üç  elemana  ilaveten  dördüncü  bir 
elemana  daha  sahiptir;  o  da  kipliktir.”  (BOLAY,  1981:  81)    ĐBNĐ  SĐNA  kiplik 
kategorisini zorunluluk, imkân ve imkânsızlık olarak üçe ayırmıştır. 
            1.4  Kip ve Kiplik Đlişkisi              
           CORCU’ya göre (2003: 3 vd.) kip (mood) ve kiplik (modality) arasındaki temel 
ayrım:  kipliğin  farklı  türlerde  dilbilgisel  işaretler  ya  da  sözcüksel  birimlerle  ifade 
edilebilen  anlamsal  bir  ulam;  kipin  ise  bu  anlambilimsel  ulamın  dilbilgisel 
işaretleyicisi olarak ele alınmasıdır.
4
    
           NĐŞANYAN’a(2012:328) 
göre 
kip