T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

3.2
 
KĐPLĐK SÖZCÜKLER  
 
SCHULZ/GRIESBACH’a (1982b, 349)  göre  “kiplik sözcükler (Modalwörter) 
konuşanın, sözcenin içeriğine ilişkin öznel düşüncesini ifade ederken kullandığı cümle 
öğeleridir. Onlar bildirim cümlelerinde, sorularda, emir ya da ünlem cümlelerinde yer 
alabilir ve konuşana ifadesini farklılaştırma olanağı sağlar.”  
 
“Kiplik  sözcükler  biçimbilimsel  olarak  zarflardan  farklıdırlar,    ama  cümlede  
zarflarla aynı konumda yer alırlar.”(HELBIG, 1998: 190). “Bu nedenle yoruma uygun 
olarak zarf ya da kiplik sözcük olarak anlaşılabilecek Almanca cümleler vardır.”(a.g.e., 
191)  
 
           BERGMANN (2001: 72), kiplik sözcüğünü “Cümlede çekime girmeyen ve 
cümle değeri taşıyan (satzwertig)
12
 sözcükler” olarak  tanımlar.  
Er spricht bestimmt mit dem Direktor. 
O mutlaka müdürle konuşur.  
 
           Yukarıdaki  cümlede    nesnel  bir  anlam  bulunması  halinde  bestimmt  sözcüğü 
için  zarf,  öznel  bir  anlam  bulunması  halinde  ise    kiplik  sözcük’ten  bahsedebiliriz.
 
“
Kiplik sözcükler cümle zarfları (Satzadverbialien) olarak da tanımlanır. Buna karşın  
Almancada  zarfların  sınıflandırılması  yer (lokal),  neden (kausal),  zaman (temporal) 
_______________________ 
12
 
Satzwertig,  cümle için önem taşıyan temel ifade anlamındadır. 
 

---

 
66 
ve  kiplik  (modal)  zarflar  şeklindedir.  Doğrudan  doğruya  kiplik  sözcükler  zarfların 
altında bir grup olarak sınıflandırılmaz. Kiplik sözcüklerin kendi başına ayrı bir sözcük 
sınıfı    olup  olmaması  ile  birçok  soru  ortaya  çıkmaktadır.  Ayrı  bir  grup  olarak  ele 
alındığında  zarflardan  hangi  özelliklerle  ayırt  edileceği  ve  alt  sınıflara  nasıl 
ayrılabileceği gibi sorulara dilbilimde henüz kesin bir yanıt verilmemiştir.” (HELBIG, 
1990: 12) 
           Geleneksel  olarak  kiplik  sözcükler,  kiplik  zarflar  içinde  özel  grup  olarak  ele 
alınır.  Gerçek  (rein)  zarflarla  birlikte  alışıldık  bir  biçimde  biçimbilimsel  olarak 
değişmez olmaları ve bir cümle öğesi pozisyonuna sahip olmaları açısından aynıdırlar. 
Bazı  dilbilgilerinde  onların  zarflardan  hariç  tutulmalarının    nedeni,  onlarla  birlikte 
sözdizimsel  ilişki  içinde  bir  ifadenin  içeriğine  ilişkin-  çoğunlukla  yüklemle  ilgili, 
bazen  de  niteleyici  olarak  bir  konum  almaları  ya  da  duygu  ifade  eden  sözcük    olarak 
değerlendirilmeleridir. 
           Kiplik  sözcükler,  aynı  zamanda  cümlenin  kiplik  öğeleri  (Modalglieder)
 
  olarak 
da  adlandırılır.  Bir  ifadenin  olasılık  derecesini  belirtmek  için  kullanılır.  Modal 
sözcüğü  ile,  bu  sözcüklerin  anlamsal  işlevlerinin  kipliğin    felsefi  kategorisiyle  ilgili 
olduğu ifade edilir.  
 
           Aşağıdaki hususlar, kiplik sözcüklerin önemli ayırt edici özelliklerdir: 
1.  “Kiplik  sözcükler  kiplik  zarfların  aksine  başka  bir  cümle  şekline 
dönüştürülebilir.” (HELBIG/HELBIG, 1990: 18) 
Er ist vermutlich nach Hause gegangen. > Es ist zu vermuten, dass er 
nach Hause  gegangen ist. 
O muhtemelen eve gitti.> Onun eve gittiği tahmin edilmektedir. 

---

 
67 
 
Yukarıdaki  vermutlich  (muhtemelen)  kiplik  sözcüğünün  yer  aldığı  cümle 
[
zu+Infinitiv,  dass
]
  cümlesi  haline  dönüştürülebilmiştir.  Nitekim  SOMMERFELDT/ 
STARKE (1992: 142) “birçok kiplik sözcüğün sözcük gruplarından veya cümlelerden 
türetilmiş olduğunu”  vurgular.