T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

     “Es ist möglich.→  Möglicherweise.” (a.g.e.: 142) 
2. “Karar  gerektiren  soruya  yalnızca  kiplik  sözcükle  yanıt  verilmesi 
mümkündür, buna karşın  tümleç gerektiren soruya (Ergänzungsfrage)  bir  kiplik zarfı 
ya da sıfatla yanıt verilebilir.” (HELBIG/HELBIG, 1990: 19) 
      Ist er nach Hause gegangen? –Sicherlich/Vielleicht. (Kiplik sözcük) 
      O eve gitti mi?- Elbette/belki.       
 
            Yukarıdaki soruya yalnızca sicherlich ya da vielleicht kiplik sözcüğü ile  yanıt 
verilebilmektedir. 
      Wie ist er nach Hause gekommen? – Schnell. (Kiplik zarfı) 
      O nasıl eve geldi? – Hızlı. 
 
            Yukarıdaki   örnekte   wie  ile  başlayan soru tümleç gerektiren bir sorudur ve  
 schnell (hızlı) kiplik zarfıyla yanıt verilebilmektedir.       
 
3. “Olumsuzluk belirten sözcük nicht, her zaman kiplik sözcükten sonra, kiplik  
zarftan ise önce gelir.” (HELBIG/HELBIG, 1990: 19) 
                  a)  Der Zug hält nicht hier.  (hier: zarf)  
                       Tren burada durmaz.  

---

 
68 
           Yukarıda hier  zarfı  doğrudan   eylemi   nitelediği  için  ve nicht olumsuzu ile 
birlikte kullanıldığında  fiilin olumsuzlaştırılması gerekir. Burada nesnel bir yaklaşım 
tarzı vardır.  
                   b) Der Zug hält  hier   nicht. 
 (Hier, burada  kiplik sözcük’tür.) 
                       Tren burada durmaz.   
 (Bildiğim kadarıyla.) 
            Yukarıdaki cümlede olumsuzluk belirten   nicht kiplik sözcüğü  hier’den sonra 
gelir. Konuşan bu cümle ile kendi öznel görüşünü belirtir. Burada „benim bildiğim 
kadarıyla“ gibi bağlama bağlı bir sınırlama söz konusudur.  
 
        4.  “Kiplik  sözcüklere  ne  karar  gerektiren  sorularla  ne  de  tümleç  gerektiren 
sorularla  doğrudan soru yöneltilebilir.” (HELBIG/HELBIG, 1990: 19) 
               Das Program wird wohl nicht stattfinden. 
               Program muhtemelen gerçekleşmeyecek. 
              Yukarıdaki wohl kiplik sözcüğüne doğrudan soru yöneltilemez. 
              5. “Kiplik sözcükler  kiplik zarflardan farklı olarak bir parantez ara cümleciği 
(Schaltzsatz) ile açıklanabilir.” (HELBIG/HELBIG, 1990: 18) 
Sie hat den Bus  vermutlich   nicht erreicht. (vermutlich  kiplik sözcük) 
Sie hat den Bus –das vermute ich- nicht erreicht.  
           Yukarıdaki  örnek  cümlelerde  görüldüğü  gibi  vermutlich  kiplik  sözcüğü  (das 
vermute ich) parantez cümleciği ile  açıklanabilmiştir.  
           6)  “Çoğu  kiplik  sözcükler,  kiplik  zarflardan  farklı  şekilde  dilbilgisel  olarak 
daha üstünlük derecesi ile ifade edilemez.”(HELBIG/HELBIG,1990: 20) 
 

---

 
69 
Komm noch früher. (Früher zarf’tır.) 
Yukarıdaki cümlede früher sözcüğü bir zarftır. 
Es wird morgen wahrscheinlicher regnen.  
Bu örnekte wahrscheinlicher’in  kullanılması imkânsızdır ve  wahrscheinlich 
kiplik bir sözcük’tür. 
7)    “Kiplik  zarf,    kendi  yerine  geçen  bir  sözcük 
 
ile  yer  değiştirebilir,  kiplik 
sözcük ise yer değiştiremez.” (HELBIG/HELBIG, 1990: 20)  
Sie liest langsam.  Sie liest so.  
Langsam sözcüğünün yerine so sözcüğü kullanılabilmektedir, bu nedenle   
zarf görevindedir. 
             Vermutlich schneit es.  So schneit es. (.) 
            Vermutlich  yerine   so sözcüğü   kullanılamaz,  vermutlich,  bu nedenle kiplik  
sözcük’tür. 
           Türkçede  DEMĐR’e  (2008:  86)  göre,  “kiplik  söz  terimi,  işlev  bakımından  
zarflara  görece  benzeyen;  bir  kısmı  kip-kişi  ve  sayı  için  çekimli  bir  yükleme  sahip 
cümle  görünümüne  rağmen,  bağımsız  bir  cümle  oluşturmaktan  çok,  yarı  gramatikal-
görevli bir öğe gibi kullanılan; bir kısmı ise basit bir yapıda ya da öbek yapısında olan; 
konuşurun beklenti, tutum ve tavırlarını yansıtan, anlamsal bakımdan cümlenin belirli 
bir  öğesini    ya  da  bütününü  etkileyen  birimler…  Örn.  bakalım,  istersen,  olmaz  mı, 
değil mi vb.” olarak ele alınmaktadır. 
 

---

 
70 
“Kiplik  sözcükler,  konuşana  şaşırma,  kuşku,  ilgisizlik,  hayranlık,  tersinme 
(Ironie), 
kişisel 
ilgi 
ve 
diğer 
duyguları 
ifade 
etme 
olanağı 
verir.” 
(SCHULZ/GRIESBACH, 1982b: 349)  
Kiplik  sözcüklerin  anlamsal  kategorileri 
HELBIG/BUSCHA’ya  (1998: 
192)    göre  
aşağıdaki gibi gruplandırılabilir: 
 
1.
 
Đ
lgili ilişkinin gerçekliğini belirten kiplik sözcükler:  
Selbstredend    (tabii  ki),  zweifellos  (kuşkusuz),  sicherlich  (kesinlikle), 
bekanntlich  (bilinen),  keineswegs  (hiçbir  şekilde),  mitnichten  (hiçbir 
ş
ekilde),  allerdings  (elbette,  gerçekte),    freilich  (elbette),  offenbar  (açık, 
aleni),  anscheinend   (görünüşte), angeblich (sözüm ona, güya, sanki), vd. 
2.
 
Duygusal bir görüşü ifade eden kiplik sözcükler iki gruba ayrılır:             
a)
 
Olumlu  duygu  (Positive  Emotion):  Bu  tür  kiplik  sözcükler 
memnuniyet, kolaylık  ifade ederler: Glücklicherweise (neyse ki, iyi 
ki, şans eseri), gottlob (çok şükür), hoffentlich (inşaallah, umulur ki), 
lieber  (tercihan,  daha  çok  isteyerek),  erstaunlicherweise    (şaşırtıcı 
biçimde), vd.  
b)
 
Olumsuz  duygu  (Negative  Emotion):  Üzgünlük,  müteessir  olma 
durumunu  belirtirler.  Örneğin  leider  (yazık  ki),  unglücklicherweise 
(talihsizlik  eseri  olarak,  ne  yazık  ki),  bedauerlicherweise  (ne  yazık 
ki), vd. 
3.
 
Đ
fadenin  içeriğinin onaylanmasını ya da güçlendirilmesini belirtenler: 
Bestimmt  (kesinlikle),  gewiß  (kuşkusuz,  muhakkak),    natürlich  (doğal 
olarak,  tabii  ki),  begreiflicherweise  (kolayca  anlaşıldığı  gibi,  bittabi), 
selbstverständlich  (kendiliğinden  anlaşılır),  sicherlich  (şüphesiz,  elbette), 
tatsächlich  (gerçekte),  unbedingt  (mutlaka),  unzweifelhaft  (kuşkusuz), 
wahrhaftig  (gerçekten,  sahiden),  zweifellos  (kuşkusuz),  zweifelsohne 
(kuşkusuz), wahrlich (gerçekten, sahiden), vd. 
4.
 
Đ
fade içeriğini sınırlandıran ya da genelleştiren kiplik sözcükler: 

---

 
71 
Eigentlich (aslında), freilich (elbette), immer (her zaman), übrigens (bundan 
başka), überhaupt (genel olarak) , allerdings (doğrusu), vd.   
5.
 
Đ
fadenin içeriğinde konuşanın  zan ya da kuşkusunu belirtenler: 
Anscheinend  (görünen,  zahir),  offenbar  (açık,  aleni),  offenkundig  (açık, 
aleni), scheinbar (görünüşe göre, görünüşte), offensichtlich (besbelli, zahir), 
angeblich  (sözüm  ona),  wohl  (muhtemelen,  acaba),  vielleicht:  (belki), 
vermutlich (tahminen), mutmaßlich (varsayılan),  kaum (hemen hemen hiç), 
womöglich  (belki), vorgeblich (görünüşte), vd. 
6.
 
Đ
fadedeki olumsuzluğu pekiştirici kiplik sözcükler: 
Keinesfalls  (asla,  katiyen),  keineswegs  (asla,  katiyen),  mitnichten  (asla, 
hiçbir suretle), vd.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
72