Mühazirə -1 FİZİKİ-KİMYƏVİ analiZİn predmet və VƏZİFƏLƏRİ
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Üçlü nöqtə.
Buxarlanma, sublimə və ərimə əyriləri B nöqtəsində (şəkil 2.1) kəsişirlər. Bu nöqtə üç fazalı ( bərk, maye, buxar ) sistemdə qrafiki olaraq nonvariant tarazlığı əks etdirir. Beləliklə, bir komponentli üç fazalı sistemdə təzyiq və temperaturun ancaq müəyyən qiymətində tarazlıqda ola bilərlər. Məsələn, su üçün belə nöqtənin koordinatları +0,0098 dərəcə və 4,570 mm. civə sütununa bərabərdir. Buxarlanma, sublimə və ərimə əyriləri müvafiq monovariant tarazlığı ifadə edirlər. Bu əyrilər elə həndəsi yerləşdirilmişlər ki,hər birinin davamı iki əyrinin aralıq sahəsindən keçsin. Şəkil 2.2-də kükürd tipli maddələr üçün monovariant əyrilərin ümumi həndəsi mövqeyi verilmişdir.Monovariant əyrilərin su tipli maddələr üçün belə vəziyyətdə olmamasını sübut etmək olar.Üçlü nöqtə ətrafında olduğundan görüşmə nöqtəsi yaxınlığında sublimə əyrisi buxarlanma əyrisinə nisbətən daha böyük bucaq altında dəyişəcəkdir. Əgər B nöqtəsindən absis və ordinat oxuna paralel keçən xətlər çəksək, diaqramı 4 kvadrata bölmüş olarıq .I, II, III, IV.Burada I, III müsbət, II, IV mənfi işarəli kvadratlardır.
Şəkil 2. Kükürd tipli maddələrin hal diaqramında monovariant əyrilər. Klauzius-Klapeyron tənliyindən məlumdur ki, sublimə və buxarlanma zamanı tənliyin sağ tərəfindəki kəmiyyətlər müsbət olduğundan, bu əyrilər müsbət, yəni I və III kvadratlarında yerləşməlidirlər.Ərimə əyrisi isə BD su tipli maddələr üçün II kvadratda yerləşəcək və onun davamı isə IV kvadrata keçəcək, çünki təzyiq artdıqca buzun ərimə nöqtəsi aşağı düşür. Kükürd tipli maddələr üçün isə təzyiq artdıqda ərimə nöqtəsi artdığı üçün ərimə əyrisi müsbət kvadratdan I-də yerləşir, davamı isə III kvadratdan keçəcəkdir. Kükürd tipli maddələr üçün Klauzius-Klapeyron tənliyindən hesablanmış gizli buxarlanma, sublimə və ərimə istiliklərindən, xüsusi həcmlərin dəyişməsindən istifadə edərək, dT dp ərimə
dT dp sublimə
dT dp buxarlanma ifadəsindən deyə bilərik ki, bunların hamısı müsbət kəmiyyət olduğundan üçlü nöqtəyə yaxınlıqda ən böyük bucaq altında ərimə temperaturunun təzyiqdən asılılığı,ən kiçik bucaq altında isə buxarlanma temperaturunun təzyiqdən asılılıq əyrisi dəyişəcəkdir. Monovariant əyrilərin hamısı müsbət kvadratlarda yerləşəcəkdirlər (şəkil 2.2). Buxarlanma və sublimə əyriləri arasında ərimə bucağı fərqi şəkildə göstərildiyi kimi çox da böyük deyildir. Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|