Oltin o ‘rda, Jo‘ji ulusi 13-asrning 40-yillari boshida Jo‘jixonning o ‘g‘li
(1238—1255) tomonidan asos solingan davlat. 1224-yil Jo‘ji ulusi Xorazm,
natijasida Volga bulg‘orlari yurli, Dashti Qipchoq, Qrim, G‘arbiy Sibir, Oltin
O‘rdaga qo‘shib olindi. Rus knyazlari Oltin O‘rdaga qaram bo‘lib, xiroj to ‘lab
deb atalgan. Qo‘shinlarga tumanbegi, n o ‘yon (amir), yuzboshilar qo‘mondonlik
qilganlar. Oltin o ‘rda Jo‘jining 14 nafar o ‘g‘lining 13 ulusidan iborat edi. Ular o
‘z uluslarini mustaqil boshqarishga intilganlar. Amir Temurning 1389, 1391,
1395—96 y.lari To‘xtamishga qarshi yurishlari Oltin o ‘rdani holdan toydirdi.
yillarida Sibir xonligi, 40-y. No‘g‘ay O‘rda, 1438 y. Qozon xonligi, 1443 y.
Qrim xonligi, 60-y.larda Qozoq xonligi tashkil topdi. 1480 y. Ahmad Rusni b
‘ysundirishga urindi. 16-asr boshlarida Oltin o ‘rda quladi.
2. Husayn Boyqaro haqida ma‟lumot bering.
Husayn Boyqaro (Husayniy) (1438-yil, Hirot—1506-yil, 4-may, Bobo-Ilohi,
Hirot yaqinida) - taniqli shoir va davlat arbobi. Hirot yaqinida tugʻilgan. 1469-
yildan umrining oxirigacha Xuroson podshohi. Uning hukmdorligi yillarida
iqtisodiy va madaniy hayot yaxshilangan. Navoiyning maktabdosh doʻsti va
homiysi.Husayn Boyqaro, Husayniy (toʻliq nomi Husayn ibn Mirzo Mansur
binni Mirzo Boyqaro) (1438— Hirot — 1506) — Xuroson hukmdori (1469-
1506), shoir. 15-asr oʻzbek mumtoz adabiyotining namoyandalaridan.
Temuriylardan Umarshayx mirzoning evarasi. Onasi Feruzabegim temuriylardan
Mironshohning nabirasi. Husayn Boyqaro, Bobur taʼriflaganidek, ikki
tomonlama ulugʻ (‘karim ut-tarafayn―) boʻlgan.Navoiyning tadbirkorligi bilan
Yodgor Mirzoni qoʻlga olib, taxtni qayta egallagan va umrining oxirigacha
hukmdorlik qilgan. Saltanatiga Xorazm, Seyiston, Qandahor, Balx, Gʻaznadan
Domgʻongacha boʻlgan yerlar kirgan. Yurak xastaligidan vafot etgan Husayn
Boyqaro oʻzi qurdirgan madrasa ichidagi maqbaraga dafn etilgan. Hozir maqbara
vayron boʻlgan, qabr va uning ustiga oʻrnatilgan ‘Sangi haft qalam― saqlanib
qolgan.
3.“Konservativ” atamasiga izoh bering.
Konservativ (lotincha) — eski tuzum tarafdorlari, islohotlar va o’zgarishlarga
qarshi turuvchilar.
Dostları ilə paylaş: