Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
341
G’ANIMAT (arab. g‘anima - o‘lja) - harbiy o‘lja; islom an’anasida musulmon qo‘shinlari 
yov bilan jang qilganda qo‘lga kiritilgan barcha boyliklar va asirlar. G’azavot va jihod 
urushlarda R. olish shariatda qonuniy deb belgilangan, G’.ning beshdan bir qismi davlat 
xazinasiga (q. Xums) topshirilgan, qolgani lashkarboshilar va lashkarlar orasida 
taqsimlangan. 
G’IJDUVONIY Abdulxoliq, Xoja Abdulxoliq ibn Abduljamil Rijduvoniy (1103 - 1179) - 
xojagon-naqshbandiya tariqatining asoschisi; buxorolik 7 pirning birinchisi. Xojai Jahon 
nomi bilan ham mashhur. Rijduvon (Buxoro yaqini)da imom oilasida tug‘ilib, islomiy 
tasavvur va urf-odatlar muhitida tarbiya topdi. 22 yoshida Buxoroga keldi va Yusuf 
Hamadoniyning muridi bo‘ldi. R. dunyoqarashining shakllanishida malomatiylar ta’limoti 
va qalandarlik harakati ta’sir ko‘rsatdi. U zohidlikda yashashni, shariat ko‘rsatmalari, 
Payg‘ambar sunnatlariga qatiy amal qilishni targ‘ib etdi. 
U butun hayotini Alloh yo‘liga bag‘ishlab, farz va sunnat amallarini bajarib, ibodatu 
riyozat bilan mashg‘ul bo‘ldi. Yusuf Hamadoniyning so’fiylik ta’limotini zikri xufiya 
(so‘zsiz, fikriy zikr tushish) bilan boyitdi hamda xojagonlik tariqatining 8 ta rashha 
(qonun-qoida)sini shakllantirib berdi. Bu rashhalar har nafasni zoe ketkazmaslik, har 
qadamni to‘g‘ri bosish, azizlarning xizmatida bo‘lish, har bir ishda Haq taoloni yoddan 
chiqarmaslik, tildan qo‘ymaslik, niyatda mustahkam bo‘lish kabilardir. R. ta’limoti 
naqshbandiylik tariqatiga asos bo‘lgan. Bahouddin Naqshband R.ning axloqiy talablariga 
yana 3 talab qo‘shgan. R.ning "Vasiyatnoma" risolasi Toshkentda 1993 y. chop etildi. 
Uning Rijduvon sh.daga qabri tabarruk ziyoratgoh hisoblanadi. Bizgacha "Risolayi odobi 
tariqat", "Risolayi sohibiya", "Vasiyatnoma" va b. asarlari yetib kelgan. 2003 y.da R.ning 
900 yillik yubileyi nishonlandi. R. yodgorlik majmui qayta ta’mirlandi.
G’OZIY (arab. - jangchi, harbiy yurish ishtirokchisi) - islom dini uchun "muqaddas 
urush" (g‘azavot) ishtirokchisi. Islom an’anasida R. Alloh yo‘lida jang qiluvchi, bunday 
jangda o‘lgan shahid, o‘ldirgan G’, ya’ni begunoh, g‘olib deb ta’riflangan.
G’ULOT (arab. g‘oliy - chegaradan chiqqan) -islom dini ta’limotvda juda chuqur ketgan 
firqalarning umumiy nomi. Ayrim islom ilohiyotchilari shialikdan ajralib chiqqan, lekin 
o‘zlarini musulmon deb hisoblaydigan firqalarning ko‘plari (ismoiliylar, nusayriylar va 
b.)ni ham R. firqalar deb ta’riflaydi va ularni musulmon hisoblamaydi. Hozirda 
ekstremistik harakatdagi toifa oqimlar ham R. hisoblanadi. 
G’USL (arab. - cho‘milish) - pok bo‘lish uchun maxsus tartibda ' obdon yuvinish. R. jimo 
(jinsiy aloqa), biror sabab bilan maniy (shahvat)ning chiqishi, ehtilom (uyquda 
maniyning chiqishi) kabilar natijasida farz bo‘ladi. Hanafiylik mazhabida G’.ning farzlari 
uchta - og‘izni g‘arg‘ara qilib chayish, burunni tubiga yetkazib chayish va tamomi 
badanga suv yetkazish. Bitta tukning o‘rnicha joyga suv tegmay qolsa ham G’. 
mukammal hisoblanmaydi. Boshqa mazhablarda og‘iz-burun chayqash farz emas. 
Islomda loaqal bir haftada bir mahal (juma kuni), ikki hayit va arafa kunlari G’. qilish 
sunnat sanaladi. G’. "katta tahorat" deb ham ataladi. 

---

Islom Ensiklopediyasi