Mavzu№3. Klinik refraksiya va akkomodatsiya. Fokus nuqta - parallel nurlarning
Fokus masofa - linzadan focus nuqtagacha bulgan masofa
1. Dioptri - linzaning nur sindirish kuchi masofasi 1 metrga teng.
Qanchalik focus masofa uzun bulsa,linzaning nur sindirish kuchi ham shunchalik kam buladi.
Masalan:Agar FM 2 metrga teng bulsa, LNSK 0.5 Dga teng buladi.
Fmq0.5 M, lnskq0.2 D
Refraksiya anomaliyasini darajasi dioptriy bilan ham aniqlanadi. Ko`zda optik sistema mavjud(ko`z
yoshi,shoh parda,old va orqa kamera,ko`z gavhari,qisman shishasimon tana) va ko`z olmasi hajmi-
refraksiyada alohida rol uynaydi.
Refraksiya lotincha suzdan olingan bulib, ”repringere”-sindirmoq ma’nosini anglatadi. Bu ko`zning optik
linzalarining sindirish kuchini fizikaviy
Aniqlovchisi. Professor P.F. Arxangelskiy aytishicha, klinik refraksiya deganda ko`zning anatomo-
fiziologik tuzilishini, u parallel yo‘naluvchi nurlarning sindirish
Hususiyati bilan tur pardada predmetning tuzilishini hosil qiladi. Bu ko`zning sindirish hususiyatiga va
diametriga, oldingi orqa uqlariga bog‘liq..
Klinik refaksiya mutonosib – emmetropik normal va nomutonosib – ammetropik anomal bo‘lishi
mumkin. Ko`
rishning anik bulishi uchun avvlam bor tur pardada anik tasvir bulishi kerak. Normal ko`zda bu
ikkianatomik tuzilmaga boglik buladi: optik sistemaning nur sindirish kuchiga va ko`zning optik ukiga.
Bu kusatkichlar xar kimniki individual buladi. Shu sababdan ko`z refraksiyasini ikki xil turi tafovut
etiladi, ya’ni fizik refraksiya – ko`z optik sistemasining nur sindirish kuchi bilan xarakterlanadi, va klinik
refraksiya – optik sistemaning bosh fokusining tur pardaga nisbatan olinishidir.
Katta eshdagi odamning ko`zining fizik refraksiyasi 52 dan 71 dptr gacha bulgan chegarada buladi.
Refraksiya bola ko`zning usishi bilan boglik bulib, keyinchalik u uzgarmaydi
Oftalmolog shifokor uz praktikasi davomida fakatgina klinik refraksiyani aniklaydi, ya’ni ko`z fizik
refrakiyasining ko`zning anatomik ukiga mutanosibligi. Klinik fefraksiya bosh fokusning tur pardaga
nisbatan xarakterlanadi. Agarda bosh fokus tur pardada joylashsa – bunday refraksiya mutanosib
xisoblanadi - emmetropiya (E') deyiladi. Agar bosh fokus tur pardaga tushmasa – bunday refraksiya
nomutanosib xisoblanadi, ametropiya deyiladi. Ko`z ulchamlariga nisbatan optik sistemaning nur
sindirish kuchi kuchli bulsa, bunda parallel tushaetgan nurlar tur pardaning oldida yigiladai. Bunday
nomutanosib refraksiya turi yakindan ko`rish – miopiya deb ataladi (M)'. Agar ko`z ulchamlariga
nisbatan optik sistemaning nur sindirish kuchi kuchsiz bulsa, bunda parallel tushaetgan nurlar tur
pardaning orkasida yigiladai. Bunday nomutanosib refraksiya turi uzokdan ko`rish – gipermetropiya (N)
2
deb ataladi. Agar ko`z optik sisitemasining satxning turli – vertikal, gorizontal eki boshkaegri
yunalishdagi meridianlarda nur sindirish bir xil emas, boshka-boshka kuchga ega bulsa, bu
ametropiyaning uchinchi xili – astigmatizm deyiladi. Bunga kupincha shox parda satxi va kmdan – kam
xolatlarda gavxar ikki perpedikulyar meridiani kiyaligi radiusining bir xil emasligi sabab buladi.
Ko`zning refraksiya turi aniklashda va ametropiyani korreksiya kilishda optik oynalardan foydalaniladi.