Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
19 folklorunda uşaq tərbiyəsində hansı üsulun üstünlük təşkil edildiyi paralel şəkildə öyrənilir (məsələn, fərdi uğur əldə etməyə olan meyl). Sonra formal nəticələr müqayisə edilir və yekun rəyə gəlinir ki, bir xalq fərdi uğur qazanmağa, digər xalqla müqayisədə daha çox meyl göstərir. Bununla da bu və ya digər etnik qrupun müqayisəli şəkildə xarakter xüsusiyyəti haqqında nəticə əldə edilir. Üçüncü növ yanaşma daha çox ənənəvi xarakter daşıyır və müasir dövrdə də öz əhəmiyyətini qoruyub saxlayır. Burada xalqın psixoloji portretini və mədəniyyətinin sintetik obrazını yaratmaq üçün onun keçdiyi tarix, yaratdığı folklor nümunələri təhlil olunaraq ümumiləşdirilir. Qeyd etmək lazımdır ki, hər hansı xalqın xarakteri haqqında onun folklor materialları əsasında qəti fikir söyləmək çox risklidir. Ona görə ki, zaman amilini, eləcə də sosial- iqtisadi dəyişiklikləri nəzərə almaq lazımdır. Xalqa məxsus olan hər hansı əfsanə, dastan, rəvayət və sərvət dəyərləri həmin qrupun məhz həmin tarixi dövrünü əks etdirir, ola bilsin ki, hazırkı vəziyyətə qətiyyən uyğun gəlmir. Digər tərəfdən razılaşmaq lazımdır ki, şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrindəki qəhrəmanlar, pesonajların adları fərqli olsa da bütün xaqlarda onların yaranma motivləri və süjet xətti eynidir. Ona görə ki, bu materiallar ağızdan ağıza ötürülərək bütün xalqlara yayılmışdır və onun yaradıcısının konkret olaraq hansı xalq olduğu mübahisəli məsələdir. Üçüncüsü, folklor materiallarında təkrarlanan mövzular həqiqətənmi real insan davranışını əlamətlərini əks etdirir yoxsa onların arzusunu, istəyini, cəhdini və yaxud onların müdafiə reaksiyasını? Xalqın etnik psixoloji xüsusiyyətlərinin tədqiq olunub araşdırılması üçün onun musiqisini, rəqsini, geyim mədəniyyətini, istifadə etdikləri bəzək-düzək vasitlərinin, məişət əşyalarının, kulinar mədəniyyətinin öyrənilməsi kimi vasitələrdən istifadə etmək olar. Müasir dünyada elə bir xalq, millət tapılmaz ki, onun ifadə etdiyi milli rəqs olmasın. Xaqlar bir-birindən fərqləndiyi kimi rəqslər də bir-birindən ritminə, musiqisinə, melodiyasına görə fərqlənir. Etnopsixologiya tarixində ilk təbii eksperiment 1934-cü ildə |