Xordalilar hayvonot dunyosi sistematikasida yakunlovchi tip ekanligi; umurtqali

(TUNICATA) KENJA TIPI 
Lichinka xordalilar kenja tipining umumiy tavsifi va sistematikasi. Astsidiyalar, salplar 
va appendikulyariyalar sinflari vakillarining tuzilishi, ko`payishi, tarqalishi hamda ularning kelib 
chiqishi. 
Umumiy tavsifi. Lichinka xordalilar sodda va tuban tuzilgan dengiz 
hayvonlari bo`lib, asosan lichinkalik davrida xordalilar tipiga xos bo`lgan 
tuzilishga ega. Voyaga yetgan davrida bu hayvonlarning xordasi yo`qolib ketadi, 
nerv 
nayi 
o`zgarib, 
yagona 
nerv 
tugunini 
hosil 
qiladi. 
Faqat 
appendikulyariyalardagina nerv nayi hayoti davomida saqlanib qoladi. 
Tuzilishining bunday soddalashuvi erkin yashovchi lichinkalarning voyaga yetgan 
davrida o`troq yashashga o`tishi bilan bog’liq. 
Lichinka xordalilarning tanasi qopsimon yoki bochkasimon shaklda bo`ladi. 
Ularning gavdasi tashqi tomondan maxsus parda, qobiq, ya`ni tunikaga 
o`ralganligi bilan boshqa xordalilardan farq qiladi. Tunika kelib chiqishi jihatidan 
teri epiteliysi va ular orasidagi mezenximatoz hujayralar ajratgan mahsulot 
hisoblanadi. Tunika o`zining kimyoviy tarkibi jihatidan o`simlik sellyulozasiga 
yaqin turadi va shu moddaning hayvonot olamida ham borligini ko`rsatadigan 
deyarli birdan-bir misol hisoblanadi. Tunikaning asosiy vazifasi hayvonlarni tashqi 
muhitdan himoya qilishdir. Tunika hayvonlarning passiv harakat qilishi va o`troq 
holda yashashi natijasida kelib chiqqan. 
Lichinka xordalilar yoki qobiqlilar germafrodit hayvonlar hisoblanadi. Ular 
jinsiy va jinssiz usulda ko`payadi. Jinssiz usulda kurtaklanib ko`payadi. Lichinka 
xordalilar ko`pchilik turlari o`troq holda yakka-yakka yoki koloniya bo`lib 
yashaydi. Ayrim turlari dengizda suzib yurib hayot kechiradi. Lichinka xordalilar 
ba`zi chuchuk suvli dengizlardan tashqari barcha dengiz va okeanlarda tarqalgan. 
Ko`pchiligi tropik va subtropik dengizlarda yashaydi. Ular dengizlarning turli 
chuqurliklarida, ya`ni 50 m dan tortib 5000 m gacha bo`lgan chuqurliklarida 

---

tarqalgan. MDHda lichinka xordalilar Kaspiy va Azov dengizlaridagina 
uchramaydi. 
Lichinka xordalilar kenja tipiga 1500 ga yaqin tur kiradi. Shulardan 150 ta 
turi MDHda uchraydi. Ular o`ta passiv, ya`ni suvni filtrlab oziqlanadi. Qon 
aylanish sistemasi tutash emas. 
Lichinka xordalilar yoki qobiqlilar (pardalilar) kenja tipi 3 ta sinfga 
bo`linadi: Astsidiyalar - (Ascidiae), salplar - (Salpae) va appendikulyariyalar - 
(Appendiculariae) sinflari.