Microsoft Word uzbek adiblari ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
24
ko’pgina asarlari qardosh xalqlar, Osiyo va Yevropa tillariga tarjima qilingan. 
O’zbek she’riyatining otashin jarchisi, ulkan san’atkori G’afur G’ulom milliy 
adabiyotimizning rivojiga katta hissa qo’shgan adibdir. Adib 1966 yilda xastalikdan so’ng 
vafot etdi. 

---

O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
25
BOTU (MAHMUD HODIYEV) 
(1904-1938) 
Botu yangi zamon o’zbek adabiyotini boshlab berganlardan biri, iste’dodli shoir va 
jamoat arbobi edi. U 1904 yil 16 mayda Toshkentning Shayxovandtohur dahasining 
Qatorterak mahallasida tug’ildi. 
Boshlang’ich ta’limni eski usuldagi maktablarda olgan bo’lsa ham, oliy ta’limni 
Moskvadagi Pokrovskiy nomidagi institutning rabfakida (1921) oldi. So’ngra Moskva 
Davlat dorilfununining iqtisod fakultetida o’qishni davom ettirdi (1921—1927). 
Samarqand Pedakadyomiyasiga qaytgach, adabiy va ilmiy ish bilan mashg’ul bo’ldi. 20-
yillarning o’rtalaridan boshlab, partiya, davlat ishlarida faollik ko’rsata boshladi. 
Samarqandda nashr etilgan «Alanga» oynomasida va «Farg’ona» ro’znomasida 
muharrirlik qildi. 
Shu davrdan boshlab, uning she’r va hikoyalari, publitsistik asarlari va ocherklari — 
«Bilim o’chog’i», «Inqilob», «Tong», «Alanga», «Maorif va o’qituvchi» singari 
oynomalarda chop etiladi. Uning «Hayit harom bo’ldi» (1929), «Tursun» (1930) kabi 
hikoyalarida eskilik bilan yangilik o’rtasida kurash, ziddiyat o’z ifodasini topdi. Ayniqsa, 
«Hayit harom bo’ldi» hikoyasida eski dunyo tarafdorlarining inqirozi hajviy yo’sinda fosh 
etiladi. Uning «Oktyabrdan so’ng o’zbek adabiyoti...», «Umid uchqunlari», «To’lqin 
tovushlari» kabi maqolalarida esa til, imlo, adabiyot taqdiri haqidagi o’z qarashlarini 
bayon etadi. Shuningdek, uning «Umid uchqunlari», «To’lqinlarim» (1930) kabi she’riy 
to’plamlari nashr etiladi. Ulardagi «O’zbek qiziga» (1920), «Kuz kunida», «Parchalar», 
«So’rma», «Hijron to’lqinlari», «Umid uchqunlari» (1925) kabi she’rlari samimiy va 
hayajonli tuyg’ular ifodasi edi. Ayniqsa, uning tabiat go’zalliklari, sehrli, karomatini 
ochuvcha «Ko’klam», «Oloy qizi», «Kaspiy dengiziga» kabi she’rlari kitobxonni o’ziga 
maftun etardi. Shoirning «Birinchi xat» poemasi ham mashhur bo’lgan. Eng muhimi, 
uning she’rlarida porloq, ozod kelajak uchun kurash bosh motiv desa bo’ladi. Shu 
jihatdan, uning «Qo’zgolish», «Isyon», «Bizning tovush», «U kun», «Yosh yurak 
to’lqinlari» kabi o’nlab she’rlarida hayot, kurash, kelajak tushunchasi bosh mavzudir. 
Shuning uchun xam shoir o’z yurti, eli osmonini musaffo ko’rishni xohlaydi: 
Yirtilingiz, ey yaramas qora qalin pardalar,
Hech yovuqsiz yulduzlarning nurli yuzi ochilsin! 
Yo’qolingiz yorug’likni to’saturgan bulutlar, 
Yurtimizga eng yuksakdan yorug’liklar sochilsin! 
Ha, shoir orzu qilgan yangi olam ko’ksidagi ozodlik quyoshi, istiqlol quyoshi nur socha 
boshladi. Bu nur barqaror bo’lsin, deymiz. 
Botu jamoat arbobi va tarjimon sifatida ham elga tanilgan edi. Xususan, 
respublikamizda maktab-maorif va oliy ta’limni, fan va madaniyatni rivojlantirishda 
jonbozlik ko’rsatgani ma’lum. Biroq, Botu o’z davri siyosatiga mute holda ba’zi xato va 
ziddiyatli yo’lda ha bo’lgan. Xususan, Fitrat va Cho’lponlarga («Mening kecham»iga 
«Mening kunduzim» bilan javob qilgan) qarshi mafkuraviy kurashlarda ham ishtirok etdi. 
Shunga qaramay, u adabiyotimiz tarixida o’ziga xos ovozli shoir, sifatida o’rin egallaydi. 
Uning bir o’gli — Erkli Mahmudovich Hodiyev jarroh, tibbiyot fanlari doktori, professor 

---

O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993