O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Marketing tizimi - F.Kotler fikricha, korxona bilan uning 
hamkorlari va tovar (xizmat)lari sotiladigan bozordagi subyektlarini 
o‘zaro bog‘lab turuvchi eng muhim munosabatlari va axborot oqimlari 
kompleksi (majmuyi)ni ifodalaydi. Marketing tizimiga ta’minotchilar, 
vositachilar, sotuvchilar, iste’molchilar, raqobatchilar va korxona 
faoliyatiga bog‘liq bo‘lgan boshqa bozor subyektlari kiradi.
7
Marketing tizimi korxonaning bozordagi faoliyat strateiyasiga qarab 
shakllanadi va undagi o‘zgarishlar asosida yangilanaveradi. Marketing 
tizimining shakllanishiga va o‘zgarishiga asosiy sabab bozor 
7
Marketing, Bozorshunoslik/ A.Soliyev, S.Buzrukxonov /T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2010- y. 

---

81 
konyunkturasi hisoblanadi. Marketing tizimi korxona tashqi muhitini 
ifodalovchi ijtimoiy-iqtisodiy, demografik, texnik-texnologik, siyosiy-
huquqiy va madaniy omillar ta’sirida shakllanadi va faoliyat yuritadi. 
Uning muvaffaqiyatli faoliyati korxona imkoniyatlarini bozor faoliyatiga 
nechog‘lik muvofiqligiga ko‘p jihatdan bog‘liq bo‘ladi. Shu bilan birga 
marketing tizimiga korxonaning raqobatchilari sezilarli ta’sir 
ko‘rsatib, ko‘pincha ularning bozor strategiyalari o‘zgarishi bilan tizim-
da yangi yo‘nalish boshlanishiga olib keladi. 
Aniq korxona uchun marketing bo‘limi haqida Nizom ishlab 
chiqishda korxonaning xususiyatlari: strategik maqsadlari, vazifalari, 
boshqaruvning tashkiliy strukturalari, faoliyat sohasi, biznes turining 
soni, moliyaviy, mehnat resurslari, shuningdek, qonunchilik va me’yoriy 
hujjatlar hisobga olinadi. 
F.Kotler marketing tizimi tushunchasiga kompleks yondashib, uni 
jiddiy bozor munosabatlari va axborot oqimlari kompleksi deb tushunib, 
firmaning bozorlarga bevosita bog‘liq faoliyatiga katta e’tibor beradi. 
Bunday sharoitda firmaning ichki va tashqi muhiti tahliliga alohida 
e’tibor qaratish zarur.
Demak, marketing tizimi – firma faoliyatining operativ va strategik 
yo‘nalishini belgilab beradigan tashkiliy, boshqaruv, rejalashtirish 
sohalariga tegishli to‘xtovsiz jarayon, subyektlar, vositalar va axborot 
oqimlari kompleksidir.