Microsoft Word ihyo tavba ziyouz com doc

 ﻻِإ ُﻪَﺘﱠﻳِّرُذ ﱠﻦَﻜِﻨَﺘْﺣﻷ ِﺔَﻣﺎَﻴِﻘْﻟا ِمْﻮَﻳ ﻰَﻟِإ ِﻦَﺗْﺮﱠﺧَأ ْﻦِﺌَﻟ ﱠﻲَﻠَﻋ َﺖْﻣﱠﺮَآ يِﺬﱠﻟا اَﺬَه َﻚَﺘْﻳَأَرَأ َلﺎَﻗ
 ﻼﻴِﻠَﻗ
)
٦٢
(
 
"Eslang, farishtalarga: "Odamga sajda qilmng", dsyishimiz bilan sajdaga egildilar. Faqat 
iblis (kibru-havo qilib): "Sen loydan yaratgan kimsaga sajda qilamanmi?" dedi. U (yana shunday) 
dedi: "Menga xabar berginchi, mana shu kimsani mendan ulug‘ ustun qildingmi? Qasamki, 
agar Sen meni qiyomat kunigacha (tirik) qoldirsang, albatta, men uning zurriyotini qirib 
yuborurman (ya’ni haq yo‘ldan ozdirib, halokat yo‘llariga burib goborurman), magar ozginalarigina 
(haq yo‘lda) qolurlar" (Isro surasi, 61-62). 
Aql kamolga yetib, quvvatlanar ekan, endi uning bosh vazifasi — shahvatlarni so‘ndirish bilan 
shaytonning qo‘shinini yanchish, yaramas odatlardan uzilib, tabiatni ibodatga qaytarish. Demak, 
yetakchisi shahvat, qo‘riqchisi shayton bo‘lgan yo‘ldan Alloh taoloning yo‘liga qaytish ayni tavbadir. 
Borlih olamda hech bir inson yo‘qki, shahvati aqlidan, shaytoniy tabiati rahmoniy tabiatidan 
o‘zmagan bo‘lsa. Shunday ekan, shahvatlarni kuchaytiradigan yo‘ldan qaytish, xoh nabiy bo‘lsin, 
xoh g‘abiy (ahmoq), har bir inson uchun zaruratdir. Bu zarurat faqat Odam alayhissalomga xos deb 

---

Ihyou ulumid-din. Tavba kitobi. Imom G’azzoliy 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
12
o‘ylasang, yanglishasan. Axir bejiz aytilmagan: 
 
O’ylamang, g’addorlik yolg’iz Hindda bor, 
Har go‘zalda bir Hind yashirin, makkor... 
Tavbaga yuzlanish inson jinsiga farz qilingan azaliy hukmdir. Modomiki, ilohiy qonun o‘zgarmas 
ekan (o‘zgartirishning iloji ham yo‘q), bu farzga ters chiqish aslo mumkin bo‘lmagan ishdir. Kofir, johil 
bo‘lib voyaga yetgan har bir kishi o‘zining kufri va jaholatidan tavba qilmog‘i farz. Kimki Islom 
haqiqatidan g‘ofil holatda, ota-onasiga taqlidan musulmon bo‘lib balog‘atga yetgan bo‘lsa, Islomning 
ma’nosini tushunish bilan g‘aflatidan tavba qilishi farz. Negaki, to o‘zi Islomda bo‘lmaguncha, ota-
onasining musulmonligidan unga naf yo‘q. Buni anglagan insonga yaramas odatlardan, shahvat 
ortidan chopishdan qaytishi, Alloh taolo bandasi uchun belgilagan hududga to‘la-to‘kis o‘tishi farz. 
Tabiiyki, tavbaning bu eshigiga tinimsiz mashaqqat va ranj bilan yetiladi. 
Bularning barchasi qaytish va tavba demakdir. Mana shu xususiyat tavbaning har bir shaxs 
zimmasidagi farzi ayn ekaniga dalolat qiladi. 
Bobomiz Odam alayhissalom tavbaga muhtoj bo‘lgan ekanlar, endi kim ham "tavbadan 
holiman", deya oladi? Otaning xilqati sig‘dirolmagan narsani farzandnging xilqati qanday sig‘dirsin?! 
Inson zoti begunoh emas ekan, demak, unga har bir holatda tavba qilish vojibdir. 
Ayrim holatlarda a’zolar ma’siyatidan saqlanish mumkindir, lekin qalbdagi gunohlar yukidan 
qutulish-chi? Ba’zida bu yukdan qutulishning iloji bo‘lsayu, Allohning zikrini unuttirib, ko‘ngilga har xil 
xatarlar soladigan shaytonning vasvasadan holi bo‘lishning iloji bormi? Vasvasadan qutilishning ham 
chorasi topilar, lekin g‘aflatdan, Allohni, Uning sifatlari va fe’llarini anglashdagi qusurdan holi 
bo‘lishning chorasi bormi? 
Bularning barchasi nuqsondir, uning sabablari bor. o‘sha sabablarni topib, ularni bartaraf etish 
uchun ularning ziddinm yuzaga chiqarish kerak. Bu ish, ayni paytda, bitta yo‘ldan uning ziddi bo‘lgan 
boshqa yo‘lga qaytish ila amalga oshadi. 
Insonlar nuqsonning bor-yo‘qligiga qarab emas, balki uning miqdoriga ko‘ra farqlanadilar. Inson 
zoti nuqsonsiz bo‘lishi mumkin emas. Hatto janob payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi 
vasallam ham aytgan edilar: 
"Mening qalbimga ham shahvat soya soladi, hatto bir kecha-kunduzda Allohga yetmish marta 
istig‘for aytaman" (Abu Hurayradan Buxoriy va Muslim rivoyati). 
Shuning uchun ham Alloh taolo: