Tavbaning vojibligi va fazilati Bilgilki, tavbaning vojibligi oyat va xabarlarda bayon qilingan. Basirati, ya’ni idrok va zehn
quvvati ochilgan kishiga bu narsa kunday ravshan.
Alloh ko‘ksiga iymonni joylagan inson uning nuri bilan oldidagi jaholat zulmatlarini yorib o‘tishga,
har qadamda dovdirab, yetakchiga ehtiyoj sezavermasdan, sabot bilan dadil yurishga qodir bo‘ladi.
Shunga ko‘ra, solik, ya’ni oxirat yo‘lchisi ikki xil: ko‘zi ojiz kishi kabi doimo, har qadamda yetovga
muhtoj bo‘lishi yoxud avval hidoyat topib, so‘ng nafsini hidoyatga boshlaydigan basirat sohibi bo‘lishi
mumkin.
Shuningdek, odamlar ham din yo‘lida ikki toifaga ajraladilar. Kimki bu yo‘lga qadam qo‘yib,
taqliddan nariga o‘tolmasa, u har qadamda Allohning kitobi yoki Rasululloh sollallohu alayhi
vasallamning sunnatidan biror dalilga muhtoj bo‘ladi. Ko‘pincha ehtiyojini qondirolmaydi, hayronlik
ichra qoladi. Umri qanchalik uzun, jiddu jahdi qanchalik qattiq bo‘lmasin, uning bu harakatida
mahdudlik, qadam tashlashida zaiflik. bor.
Kimning qalbini Alloh Islomga ochib, saodatmand etgan ekan, u Parvardigori tomonidan
bo‘ladigan nur ustidadir. U ozgina ishora bilan chalkash yo‘l sinoatidan ogoh bo‘ladi, mashaqqatli
dovonlardan oshib, qalbi Qur’on va iymon nuri bilan yog‘duga to‘ladi. Botinidagi nurning porlashi
uchun ozgina bayon kifoya. Garchi olov tegmasa ham, xuddi yog‘ga botirilgan pilikdek ziyo taratadi.
Agar olov tegsa, nur ustiga nur! Alloh o‘zi xohlagan kishini O’z nuriga hidoyat qiladi.
Mana shu holni o‘zida hosil qilgan kishi tavbaning vojibligini bilishni xohlasa, avvalo, basirat nuri
ila tavbaning mohiyatiga, keyin uning vojibligi ma’nosi nimadan iboratligiga nazar solsin. So‘ngra bu
ma’nolarni aqlida jamlab, tafakkur qilsin. Shak yo‘qki, shundan keyin u o‘zining tavba yo‘lida sobit
turishi zarurligiga qat’iy amin bo‘ladi.
Abadiy halokatdan najot topib, abadiy saodatga erishish uchun tavba vojib ekan, demak, baxt yo
baxtsizlik tushunchalari biror ishni amalga oshirish yoki uni tark qilishni taqozo etadi. Aks holda, vojib
so‘zining ma’nosi vojiblik sifatini yo‘qotadi.
Qachonki, vojib so‘zining ma’nosi abadiy saodat yo‘lidagi vosita deb anglansa; boqiy uydagi
farog‘at Alloh taolo diydori ila hosil bo‘lishi va undan to‘suvchi har bir narsa shaksiz baloga