O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Nazorat va mulohaza uchun savollar 
1. Innovatsion marketingni o‘ziga xos xususiyatlari nimada ifodalanadi? 
2. Innovatsion marketingga ta’rif bering. 
3. Innovatsiyalarni ishlab chiqishda nimalarni hisobga olish zarur? 
4. Innovatsion marketing majmui deganda nimani tushunasiz? 
5. Sotuvdan keyingi servis qanday turlarga bo‘linadi? 
6. Yangi tovarlarni qanday yaratish usullari mavjud? 
7. Innovatsiyalarni ishlab chiqishda qanday muammolar hisobga olinadi? 
8.Innovatsion marketing majmui nimani ifodalaydi? 
9.Xaridorlarga servis xizmatlari ko‘rsatishning ahamiyati nimada? 
10. Servisning asosiy vazifalari qatoriga nimalar kiradi? 

---

43 
3-BOB.YANGI TOVARNI YARATISH, BAHOLASH VA 
JOYLASHTIRISH JARAYONI 
 
3.1 Innovatsiya tavakkalchiligini baholash 
Barcha yangi tovarlarning faqat 10foizigina haqiqatdan ham yangi, original 
hisoblanadi va jahon miqyosida yangi tovarlar deb ataladi. Bunday yangi tovarlarni 
tayyorlash, ularni ishlab chiqarishni tashkil etish va bozorga olib chiqish katta 
xarajatlar sarflashni talab qiladi hamda tavakkalchilik darajasi yuqori bo‘ladi. Bu esa 
kompaniyalar yangi tovarlar ishlab chiqishni aksari hollarda mavjud tovarlarni 
takomillashtirish va modifikatsiyalash bilan bog‘lashlariga asosiy sabab bo‘ladi. 
Yangi tovarlarni ishlab chiqish va bozorga kiritish innovatsion siyosat asosida, 
xususan, tovar innovatsiyasi jarayonining tamoyillari va usullari asosida amalga 
oshiriladi. 
Innovatsiya 
jarayoni 
o‘z ichiga quyidagi oltita bosqichni kiritadi:
1)yangi tovarlar haqidagi g‘oyalarni izlab topish; 2) g‘oyalarni tanlash;
3)yangi 
tovar 
g‘oyasini 
tijoratlashtirishni 
iqtisodiy 
tahlil 
qilish;
4) tovarni ishlab chiqish; 5) tovarni bozor sharoitlarda test va sinovdan o‘tkazish; 6) 
tovarni yangi bozorga kiritish. 
Tovar innovatsiyasi jarayoni yangi tovarlar haqidagi g‘oyalarni izlab topishdan 
boshlanadi. Korxonaning ichki va tashqi g‘oya manbalari tovarlar haqidagi g‘oyalar 
uchun baza vazifasini bajaradi. 
Tashqi g‘oyalar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin: savdo korxonalari; 
xaridor va iste’molchilar; raqobatchilar; ko‘rgazma va yarmarkalar; turli xil nashrlar; 
ilmiy tadqiqot institutlari; ta’minotchilar; ishlab chiqarishning boshqa tarmoqlarida 
ishlab chiqarilgan tovarlar; reklama agentliklari; xo‘jalik birlashmalari, vazirliklar va 
boshqa davlat organlari. 
Ichki g‘oyalar qatoriga esa quyidagilar mansub: marketing tadqiqotlari 
bo‘limlari; texnik va istiqbolli rivojlanish bo‘limlari; patent bo‘limlari; ishlab 
chiqarish bo‘limi; marketing bo‘limining barcha bo‘linmalari; xalqaro iqtisodiy 

---

44 
hamkorlik bo‘limi; tovarni tayyorlash bo‘limi; g‘oyalarni izlab topish va rivojlantirish 
bo‘yicha doimiy yoki muvaqqat xodimlar guruhlari. 
Yangi tovarni rejalashtirish vazifasi tovar siyosatining muqobil variantlarini 
qidirib topish va ishlab chiqish, ularning imkoniyatlari va xatarlarini asoslab 
berishdan iboratdir. Rejalashtirilayotgan chora-tadbirlarning natijalarini oshirish 
maqsadida tovar innovatsiyasining g‘oyalarni izlab topish yoki g‘oyalar olish 
bosqichi, g‘oyalarni baholash bosqichi va g‘oyalarni amalga oshirish bosqichi kabi 
asosiy muammolarga alohida e’tibor qaratish zarur. 
Yangi tovarni rejalashtirish uchun turli xil usullar qo‘llaniladi (3.1-jadval). 
Yangi tovar haqidagi g‘oyalarni izlab topish va ularni rivojlantirish uchun bozorni 
tadqiq etish ijodiy izlanish texnikasidan foydalaniladi.