Shartli belgilar
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Rossiya—Turkiya urushi San-Stefano shartnomasi Berlin kongressi 71 Kongressda „Berlin traktati“ deb nomlangan hujjat imzolandi. Bu hujjat Rossiyaning San-Stefano shartnomasi natijasida qo‘lga kiritgan katta muvaffaqiyatlarining ahamiyatini kamaytirib yubordi. Chunonchi, Buyuk Britaniya harbiy kemalari Qora dengizga kirish huquqiga ega bo‘ldi, Kiðr oroli Buyuk Britaniyaga, Bosniya va Gersegovina Avstriya-Vengriyaga in’om etildi. Bolgariya ikkiga bo‘lib yuborildi. Ayni paytda, Òurkiya to‘lashi lozim bo‘lgan tovonning katta qismi evaziga Rossiyaga Kavkazning Botumi, Kars va Ardagan hududlari berildi. Chernogoriya, Serbiya va Ruminiyaning davlat mustaqilligi tan olindi. Rossiya savdo-sanoat doiralari Uzoq Sharq- ning qo‘lga kiritilishidan manfaatdor edilar. Shuning uchun ham Amurbo‘yi va Primorye o‘lkasini bosib oldi. Shu sababli Rossiya Yaponiya bilan yaxshi munosabatda bo‘- lishga intildi. AQSH, Buyuk Britaniya va Fransiyaning Yaponiyaga qarshi qaratilgan harbiy ekspeditsiyalarida ishtirok etmadi. 1875- yilda Yaponiya hukumati Janubiy Saxalinga bo‘lgan da’vosidan voz kechish sharti bilan Kuril orollarining shimoliy qismini Yaponiyaga berilishi to‘g‘risida shartnoma tuzishga muvaffaq bo‘ldi. 70-yillarda podsho hukumati bilan Brita- niya hukumati o‘rtasida O‘rta Osiyodagi ta’sir doiralarini aniqlash uchun muzo- karalar boshlandi va bu 1873-yil bitim tuzish bilan yakunlandi. Unga ko‘ra, Rossiya Afg‘onistonni o‘z ta’siridan tashqari, deb tan oldi. Buyuk Britaniya esa Xivaga da’vo qilmaydigan bo‘ldi. 1878-yilda Buyuk Britaniya Afg‘onistonga qarshi yangi bosqinchilik harakatlarini boshladi. Biroq, afg‘on xalqi bosqinchi- larga qarshi qo‘zg‘olon ko‘tardi. Qo‘zg‘olonga Afg‘onistonning Rossiya ta’sirida bo‘lgan siyosiy arbobi Abdurahmon boshchilik qildi. Qo‘zg‘olonchilar tez orada inglizlar ustidan g‘alaba qozon- dilar. Bu mag‘lubiyatdan so‘ng Buyuk Britaniya hukumati Abdurahmonni Afg‘oniston amiri deb tan olishga majbur bo‘ldi. O‘zining strategik maqsadiga erishgan Rossiya hozirgi Òurk- maniston hududlarini bosib olishga kirishdi. 1880-yilda Rossiya qo‘shinlari general Skobelev boshchiligida yurish boshladi. 1881- yilda shiddatli janglardan keyin Ko‘ktepa qal’asi egallandi. Ayni paytda, turkman qabilalari o‘rtasidagi o‘zaro kelishmovchiliklar, ularning yagona kuch sifatida birlasha olmaganliklari ham Rossiyaga juda qo‘l keldi. Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|