T ƏHSİ L nazi rli Yİ G
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
615
X f əsil Görk əmli alim, mahir pedaqoq, istedadlı folklorşünas, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının 80 illik yubileyi münasib ətilə parlaq xatirə
V ətənpərvər, əməksevər, humanist, qayğı- keş və yaradıcı həyatda yaşayan insan haqqında parlaq xatir ə yazmaq çox çətin, məsuliyyətli, - h əm də maraqlı və gözəldir. Ona gör ə ki, mənalı ömrün tarixi səlna- m əsini diqqətlə nəzərdən keçirmək, həqiqəti, acılı və şirinli, ağrılı və istəkli, mənalı və xoşbəxt günl
əri xatırlamaq, həm də tarixdə yaşayan par- laq xatir ələrin gənc nəslin təlim-tərbiyəsinə, b ədii-estetik zövqünə, yüksək əxlaqi keyfiy- y ətlərinə ləyaqətli təsir göstərəcəyini əsas meyar tutmaq lazımdır.
M ənalı ömrünü vətəninə və xalqına həsr ed ən, bədii yaradıcılıqla və səmərəli əmək f əaliyyəti ilə məşğul olan, kollektivlə, qohum- qardaşla, el-oba və qonşu ilə, dost-tanış, yoldaşla s əmimi rəftar edən, mehriban və əziz müna- sib ətini davam etdirən professor Sədnik Paşayev X əlil oğlu (Pirsultanlı) haqqında xatirə yazmaq 616
xoşbəxtlikdir, mənalı ömrün 80 illik parlaq zirv
əsini alqışlamaq, təbrik etməkdir.
Uzun ill ərdir ki, Sədnik müəllimlə səmimi yoldaşıq, qəlb sirdaşı, könül qardaşıyıq. Sədnik Paşayev Xəlil oğlunun (Sədnik Paşa Pirsultanlı) kimi m
əşhurlaşmasında, tanınmasında, mahir pedaqoq, şair, folklorşünas, tədqiqatçı, istedadlı alim kimi yetişməsində yeganə arxa, bünövrə, müdrik dayaq, z əngin mənəviyyat, ismət, namus v ə qeyrət çələngi ömür-gün yoldaşı Səfurə Əli qızı Pirsultanlı (1938-1994) olmuşdur.
S əfurə xanım haqqında bir neçə məqalə və xatir
ənin müəllifiyəm. H.Zərdabi (1837-1907) yazır: “Qadın bəşəriyyətdə ana və ilk tərbi- y əçidir”. Mustafa Kamal Atatürk (1881-1938) demişdir: “Türk qadınını elmi, əxlaqi, sosial, iqtisadi h əyatda kişinin otağı, yoldaşı, yardımçısı v ə qoruyucusu etmək doğru yoldur” . Az ərbaycan dövlətçiliyinin qurucusu, Yeni Az ərbaycan partiyasının memarı, ümummilli liderimiz Heyd ər Əliyev (1923-2004) iftixarla demişdir: “Mən dünyanın çox yerini gəzmişəm, dünya qadınlarını görmüşəm. Fikrim belədir ki, Az ərbaycan qadını bütün dünyadakı qadınlardan göz əldir... Qadınları qiymətləndirin, qadınları sevin, heç yerd ə, heç bir ölkədə, heç bir millətdə 617
Az ərbaycan qadını kimi gözəl qadın tapa bil- m əzsiniz”. S əfurə xanım müqəddəs ana, müdrik göz əllik, incəlik, səmimilik, zənginlik, qayğıkeş- lik v ə tələbkarlıq nümunəsi olmuş, mədəniyyət zirv əsinin parlaq ölümsüzlük ulduzuna çevril- mişdir.
Ülvi ana S əfurə xanımın ziyarətgaha çev- rilmiş müqəddəs məzarı, “Dünya, səndə nəyim qaldı?” (1994), “Ağ yağış” (1995), “Şeirim, sözüm qalar” (1995) , “ Ay Qara d ənizim, ay qara gözlüm” (2005) kitabları, Gəncə şəhərinin “S əbiskar” qəbiristanlığındakı məzarının üstün- d əki mərmər “Ehsan bulağı” abidəsi, şair- publisist Ələsgər Əlioğlunun “Səfurə Pirsultanlı dünyası” adlı monoqrafiyası, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının ona həsr etdiyi bədii əsərlər xatir
ə qalmışdır. Məzarı nura boyanmış, cənnətin ibad
ətgahı olmuşdur.
Göz əllər gözəli Səfura xanımın oğlanları S əyyaf, Sabutay, Sərvan, qızları Sahibə, Sədafət, S ərvanə onun analıq ehtimadını doğruldur, əziz v ə əbədiyaşar fitri istedadlı sənətkar anaları S əfurə xanıma ümumxalq məhəbbəti qazandı- rırlar.
M ənim qəlb sirdaşım, pedaqoq, müəllim, alim yoldaşım professor Sədnik Paşa Pirsultanlı 618
qayğıkeş və tələbkar ailə başçısı olmuş, dərin hörm
ət qazanmış və qazanır. Ona görə ki, onun q əlbində ailə məhəbbəti əbədiyaşardır. Daşkəsən təmiz havalı, saf sulu, sərin bulaqlı, başı qarlı uca dağlar qoynunda yerləşmiş romantik diyardır, saza və sözə qiymət verən göz əl məkandır. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı ömrü- nün parlaq dövrünü yaşayır, yazıb yaradır, hörm ət qazanır. Dahi Nizami Gəncəvinin (1141- 1209) “İsgəndərnamə” poemasının “İqbalnamə” hiss
əsindəki aşağıdakı misraları professor Sədnik Paşa Pirsultanlının şərəfli ömrünün salnaməsinə şamil etmək xoşbəxtlikdir.
Elml ə, hünərlə! Başqa cür heç kəs Heç k əsə üstünlük eyləyə bilməz! Rütb
ələr içində seçilir biri,
Hamıdan ucadır alimin yeri.
Professor S ədnik Paşayev Xəlil oğlu Pirsultanlı bu günün və sabahın mahir ustasıdır, çünki t
ələbələrin yüksək əqli inkişafında, elmi s əviyyəsinin, biliyinin, dünyagörüşünün, mənəvi al əminin zənginləşdirilməsində gözəl pedaqoq- dur, m əsuliyyətli tərbiyəçidir, gözəl insan, incə, z ərif, həssas qəlbli tarixi şəxsiyyətdir. Onun əsərləri gənc nəslin təlim-tərbiyəsində və hərtə-
619
r əfli inkişaf etmiş bir şəxsiyyət kimi forma- laşmasında zəngin təlim-tərbiyə xəzinəsidir.
T ədqiqatçı alim, istedadlı folklorşünas S ədnik Paşa Pirsultanlının anadan olduğu fü- sunkar t əbiətli, dağlar qoynunda yerləşmiş Qa- zaxyolçular k əndi insana bədii estetik zövq verir.
Onun m
ənəvi aləmini zənginləşdirir. Bu- na gör
ə də Sədnik Paşa Pirsultanlı cavan, müdrik oğlandır, 80 illik yubileyinə kimsə inanmır.
Onun göz
əl qaməti, cəsarətli duruşu, incə yerişi, səmimi baxışı, mehriban görünüşü cavan oğlan təsiri bağışlayır. Hamı ürəkdən deyir: “S ədnik Paşa 100 illər yaşa” . Görk
əmli folklorşünas alim, tədqiqatçı, nasir, çoxsaylı monoqrafiyaların, dərsliklərin, d ərs vəsaitlərinin müəllifi professor Sədnik Paşa Pirsultanlı müasir pedaqoq, istedadlı tarixi şəx- siyy
ətdir. Təbii istedada malik olan Sədnik Paşa Pirsultanlı xeyirxahlığı, qayğıkeşliyi, zəngin mə- n əviyyatlı, namuslu olması ilə ümumxalq məhəb- b əti qazanmış və qazanır. Xalq şairi Zəlimxan Yaqub göz əl yazır:
Bu dağlar qoynunda iki zirvə var, Biri Ələsgərin, biri Vurğunun! H ər gün ağ eylədi elin üzünü, Nuru Ələsgərin, nuru Vurğunun! 620
Uca dağlar qoynunda uşaqlıq və gənclik ill
əri mənalı keçmiş Sədnik Paşayev Xəlil oğlu Pirsultanlının səmimi, zərif, nurlu, gözəl xasiy- y əti, Xoşbulaq yaylağının, Həsənbaba, Həsən- n ənə, Eldar, Kəpəz, Murov, Qonur, Qoşqar dağlarının romantik, təbii və nurlu qoynunda keçmiş, igidlərin qəhrəmanlığından, yaylaqların xoş tamaşasından, al-yaşıl geyinmiş, meşələrin, n ərgizli, bənövşəli, güllü-çiçəkli çəmənliklərin göz əlliklərindən, nurlu təbiətdən ilham almış, müdrik bir g ənc kimi böyümüş, vətənpərvər, əməksevər, işgüzar dağlar oğlu olmuş, parlaq zirv
ələrə ucalmışdır.
M əhəmməd Peyğəmbərin məşhur kəlamı var: “Aliml əri eşidin, çünki onlar dünyanın çırağı, axirət nurudurlar”. “Alimlərin sərf etdiyi mür əkkəb, şəhidlərin tökülən qanı ilə tutuşdu- rulduqda aliml ərin mürəkkəbi çəkidə ağır gəldi”. Az ərbaycanda gənc nəslin təlim-tərbiyəsi v ə şifahi xalq yaradıcılığının araşdırılıb tədqiq olunması ilə məşğul olan alim-pedaqoq Sədnik Paşa Pirsultanlı dünya şöhrətli alimdir, zəngin m ənəviyyatlı gözəl insandır. Namusla yaşadın, namusla durdun, Heç kim
ə, heç kəsə quyu qazmadın. Yaltağı, xaini gözündən vurdun, Şöhrətə aldanıb, yolun azmadın.
621
Əziz Sədnik müəllim, vətənin oğlusan, elin oğlusan! Sədnik Paşa yüz yaşa! Bu müdrik k əlam elin-obanındır. H əyatda elə bəşəri keyfiyyətlər var ki, zaman v ə vaxt məfhumu tanımır. Səmimilik, t əvazökarlıq, mərdlik, həqiqətsevərlik bəşəri keyfiyy ətlərdir. Bu keyfiyyətlər mənim müəllim yoldaşım, qəlb sirdaşım Sədnik Paşa Pirsultan- lıya məxsusdur.
Filologiya elml əri doktoru, əməkdar mü əllim, mahir pedaqoq, fitri istedadlı şair, m əsuliyyətli journalist, qayğıkeş, tələbkar insan, professor S ədnik Paşa Xəlil oğlu Pirsultanlı v ətənpərvər, əməksevər, müdrik tarixi şəxsiyyət, z əngin mənəviyyatlı ailə başçısıdır.
İllərin sınağından çıxmış Sədnik müəllim “c ənnətini bu dünyada qazanan adamdır, onun üzünd ən nur tökülür, hamı deyir: “Ay Paşa, səni yüz yaşa!”
Gün o gün olsun ki, yüz yaşın olsun! Könüll ər sevinib, fərəhlə dolsun! Qoy onda söyl əyək mübarək olsun! Sevin ək, gülüşək, deyək mübarək!
S ədnik Paşa Pirsultanlı zəhmət ilə ucalan alim
dir, xeyirxah insandır, mənim ziyalı dostum, 622
m ənəvi qardaşım, səmimi sirdaşımdır. Böyük el m əhəbbətinə layiq olan gözəl alim-pedaqoqdur. Aşıq Ceyhun poetik dillə demişdir:
Kimin dostu çoxdu o b əxtiyardı, Onun h
əyat yolu bir növbahardı. Dostluq el ə bağdı, elə gülzardı, Bağı bar verəcək ildən illərə.
ağarmışdır. Bir həqiqəti unutmaq olmaz ki, bu b əyaz saç qocalıq əlaməti deyildir, çünki insanı inandırmır. Ataların çox müdrik kəlamı vardır: “Uca dağ başına qar yağar!”
Az
şairi Səməd Yusif ağa oğlu Hacıməmmədağayev (V əkilov) çox mənalı poetik dillə demişdir: Baş ağardı ancaq ürək, Alovludur əvvəlki tək. Bilir əm ki, deməyəcək, Bir sevgilim, Bir d
ə Vətən, Şair, nə tez Q ocaldın sən! 623
Dem əli, başda saçın ağarması təbiətin təbii qanunudur, uca dağlar başına qar yağar, insanın qocalması deyil.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı soykö- kün
ə, elmi əqidəsinə sadıq olan, ona hörmət və m əhəbbət qazandıran adlı-sanlı bir nəslin - Pirsultanlı nəslinin övladıdır. Bizim səmimi dostluğumuz, qarşılıqlı ehtiramımız halal ziyalı olmağımız həqiqətən xoşbəxtliyimizdir, müdrik insanlığımızın, alimliyimizin nəticəsidir.
S
tük ənməz sevgisinin əsası ulu babası Pirsultanın, Hacı Vəli Bektaşinin, Mustafa Kamal Paşa Ata- türkün bu müq əddəs torpaqda dəfn olunmasından ibar
ətdir. Bu müdriklərin müqəddəs məzarları tü rk torpağında ziyarətgaha çevrilmişdir. Hamı s əcdə edir, rəhmət oxuyur!
Professor Yaşar Qarayev yazmışdır: “Türküstan, (Orta Asiya) xalqlarının əfsanələrini ilk d əfə toplayan və yazıya alan Sədnik Paşa Pirsultanlı olmuşdur. Həmçinin bu xalqlara bu işə stimul verən də Sədnik müəllimdir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının “Yaşayan əfsanələr” (1973) kitabından sonra Türkiy ədə bu sahədə fəaliyyətə başlamışlar. Tür- kiy ədə Saim Sakoğlu və digərləri əfsanələri toplamaqla m əşğul olmuşlar. 624
Türkiy
ə Respublikasının banisi Mustafa Kamal Atatürk (1881- 1938) demişdir: “Azadlıq v ə istiqlaliyyət mənim xarakterimdədir. Mən mill ətimin və böyük əcdadımın ən qiymətli mira- sı olan istiqlaliyyət eşqi ilə yaranmış bir ada- mam. M
ən yaşaya bilmək üçün mütləq müstəqil bir mill
ətin övladı olmalıyam.”
Mustafa Kamal Atatürk türk xalqının, şanlı qələbəsi ilə dolu olan müstəqil azadlıq h ərəkatı nəticəsində müstəqil bir dövlət olan Türkiy ə Respublikasını yaratmışdır.
Mustafa Kamal Atatürk milyonlarla insan ların qəlbində özünə əbədi abidə quran və şərəfli yaşayan, ölümsüzlüyün zirvəsinə ucalan dahi şəxsiyyətdir.
Ümummilli liderimiz Heyd ər Əliyev demişdir: “Mustafa Kamal Atatürkün xidmətləri bir d ə ondan ibarətdir ki, o, Türkiyə Cümhuriy- y ətinin nəinki əsasını, təməlini qoydu, həm də onu qurdu, onun bütün t əsisatlarını yaratdı, böyük dövl ət etdi, bu günkü nəslə, gənclərə əmanət edərək özünü əbədiyyata qovuşdurdu”.
Türk dünyasının öndəri Mustafa Kamal Atatürk XX əsrin və gələcək əsrlərin dünya miqyaslı, ən nadir şəxsiyyətlərindəndir. Atatürk h əqiqi mənada Türkiyəni qəlbinə sığdırmışdı. 625
Onun böyüklüyünü “Yurdda sülh, Cahanda sülh” devizi t
əsdiqləmişdir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının Türkiy
ə dövlətinə, Türk dünyasına, Türk xalqına, Türk dilin ə məhəbbəti və hörməti onun yaratdığı h ər bir ədəbi nümunədə duyulmaqdadır. Onun poeziyasında bu dərin hörmətin poetik bədii ifad
əsi canlı tərənnümünü tapır və oxucusunu se- vindirir, h əm də ona parlaq uğurlar qazandırır.
S ədnik Paşa Pirsultanlı 90-cı illərdə Almaniyaya Türk- İslam birliyinin xətti ilə dəvət olunanda Almani yada Yunus İmrə günlərinin keçirilm
əsində fəal iştirak etmiş, məruzəsinə gör
ə mükafatlandırılmışdır.
Folklorşцnas alim gənc nəslin, xüsusilə Türk g əncliyinin birləşməsinin, milli kimliyini d ərk etməsinin zəruriliyini əsas problem sayır. Ona gör ə ki, Türk dünyasının birləşməsi Türk g əncliyinin yeganə arzu və istəyidir. Buna gör
ə də əsas məqsəd Təbriz, D ərbənd, Qarabağ, Göyçə, Borçalı, Kərkükün geri qaytarılması mütləq lazımdır. Heç şübhə yoxdur ki, xalqın bu müqəddəs arzu və istəyi h əqiqətə çevriləcəkdir. Ümummilli liderimiz Heyd ər Əliyev siyasi kursunun davamçısı, Azərbaycan xalqını ilhamla xoşbəxt gələcəyə aparan, dünyaşöhrətli
626
siyas ətçi, Ali Baş Komandan, Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyev Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının bu müq əddəs arzusunu həyata keçirəcəkdir. Ona gör ə ki, bu müqəddəs arzu Azərbaycan xalqının, Türk dünyasının, Türk dilli xalqların yeganə arzu v ə istəyidir. “S ədnikəm bir sevgi dəniziyəm mən! Yunis İmrələrin bir iziyəm mən!” poetik kəla- mını bildirən vətənpərvər alim-şair Sədnik Paşa Pirsultanlının “Nizami baba” şeirində dahi Nizami G
əncəviyə xitabən, səmimi müraciətlə dediyi ür ək sözləri türk dilli xalqların müra- ci ətidir: Göy gölü əlində ayna kimi tut. Bu xoşbəxt Gəncənin camalına bax. Axşamlar baxdıqca fəvvarələrə, El ə bil dağlardan xoş bulaq gəlir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının “Yaşayan əfsanələr” (1973), “Yurdumuzun əfsanələri” (1976), “Yanardağ əfsanələri” (1978), “Az
ərbaycan xalq əfsanələri” (1985), “Xalqın söz mirvaril əri” (1999), “Eldən-obadan eşit- dikl
ərim” (2006), “Azərbaycan əfsanə və r əvayətlərinin ədəbi abidələrimizlə müqayisəli 627
t ədqiqi” adlı fundamental tədqiqat monoqrafi- yaları gənc nəslə təlim-tərbiyəvi, bədii-estetik, yüks
ək əxlaqi keyfiyyətlər aşılayır. Onları Az ərbaycançılıq ruhunda tərbiyə edir. M əhsuldar folklorşünas alim Sədnik Paşa Pirsul tanlı folkloru sədnikləşdirmək sahəsində şərəfli fəaliyyət göstərmiş, məqsədinə nail olmuş, ümumxalq məhəbbəti qazanmışdır.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının bu parlaq uğurları onun elmi-nəzəri ideyasının z ənginliyini və yüksək əxlaqi keyfiyyətlərə malik olmasını təsdiqləyir.
Filologiya elml əri doktoru, professor Səd- nik Paşa Pirsultanlı yalnız Azərbaycan folklor- şünası kimi şöhrət qazanmır, türk dilli xalqların yaşadıqları ölkələri, mahalları gəzir, folklor incil ərini diqqətlə toplayır, çap edib, Türk dünya- sına ərməğan verir və bütün Türk dünyasının mahir folklorşünası kimi tanınır, sevilir, türkdilli xalqların şöhrətini qazanır.
Dünya miqyasında Sədnik Paşa Pirsultanlı t əkrarolunmaz, bənzərsiz, orijinal, əbədiyaşar folklor şünasdır. Türk dünyasını, ərazisini folklorşünaslıq eşqi ilə gəzən Sədnik Paşa Pirsultanlı nadir folklor incil ərini sərraf dəqiqliyi ilə toplayır,
628
z əngin yaradıcılıq təcrübəsindən keçirib, dəqiq- l əşdirdikdən sonra xalqa hədiyyə verir. Müasir aşıqları, ozanları, folklorşünasları professor S ədnik Paşayev araşdırır, tədqiq edir, onların fəaliyyətini yüksək qiymətləndirir. Buna gör
ə də Sədnik Paşa Pirsultanlı sağlığında klassik folklorşünas adını qazanmışdır. Onun milli- m ənəvi dəyərlərimizi toplaması, araşdırması, t ədqiq etməsi, diqqətlə nəzərdən keçirib, çap etdirm əsi, xalqımıza ərməğan verməsi, Vətənə və xalqa parlaq xidm ətidir, əbədiyaşar, şərəfli z əhmətidir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı yetmiş- d ən artıq kitabın və folklor toplusunun, üç yüzd ən artıq elmi-nəzəri, elmi-metodik məqa- l ələrin müəllifidir. Mahir publisist S ədnik Paşa Pirsultanlı Daşkəsəndə “Yeni Daşkəsən”, Goranboyda “Mübariz”, K əlbəcərdə “Yenilik” adlı rayon q əzetlərinin redaktoru vəzifəsində çox məsuliy- y ətlə işləmiş, fəxri fərmanlar, mükafatlar almış, “Əməkdə fərqlənməyə görə” medalı ilə təltif edilmişdir.
Türk dünyasının, türkdilli xalqların m əşhur folklorşünas professoru Sədnik Paşa Pirsultanlı səmərəli fəaliyyətini müasir müstəqil- liyimiz dövründ ə ləyaqətlə davam etdirir, məşhur
629
folklorşünas alim kimi ümumxalq məhəbbəti qazanır.
Q
Az ərbaycan klassik və şifahi xalq ədəbiyyatının görk əmli tədqiqatçılarından biri kimi şərəfli yer tutan filologiya elml əri doktoru, Əməkdar m ədəniyyət işçisi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi- nin, Jurnalistl ər Birliyinin və Aşıqlar Birliyinin üzvü, Əməkdar müəllim, Qabaqcıl Təhsil işçisi, “Əmək veteranı”, “Yurddan Səslər” jurnalının və “Xalq ozanı” qəzetinin təsisçisi, professor Sədnik Paşayev Xəlil oğlu Pirsultanlının 80 illik yubile- yini t əbrik edir, ona cansağlığı, uzun ömür, elmi- n əzəri, pedaqoji-metodik və bədii fəaliyyətində s əmərəli uğurlar qazanmasını, parlaq zirvələrə yüks əlməsini arzulayırıq. Filologiya elml əri doktoru, mahir pedaqoq, istedadlı folklorşünas, professor Sədnik Paşa Pirsul
tanlının anadan olmasının 80 illik yubleyi t əntənəli qeyd edilmiş, onun şərəfli fəaliyyəti yüks ək dəyərləndirilmiş, “Sədnik Paşa! Səni yüz yaşa!” alqışları ilə yekunlaşdırılmış, Sədnik mü əllimə uzun ömür, cansağlığı və parlaq uğur- lar arzu edilmişdir!. |