O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti xidirova g. R., Raxmatullayeva f. M

O`zbekiston Respublikasi hududini turli mazmundagi mintaqalarga ajratish 
bo`yicha yondashuvlar
8
№ Tabiiy-
tarixiy 
okruglar-
mintaqalar 
(LN.Babus
hkin 
N.A.Kogay, 
1971) 
Iqtisodiy 
mintaqalar
-rayonlar( 
A. 
S.Soliev 
va 
boshqalar, 
2003) 
Ijtimoiy-
iqtisodiy 
mintaqalar 
(A. 
Soliev 
va 
boshqalar, 
2010) 
Ekoturistik 
rayonlar 
(A.N. 
Nigmatov,
N.T. 
Shamuratova
, 
2007, 
Shamuratova
, 2011) 
Turistik 
min-
taqalar 
(A.S. 
Soliev, 
M.R.Usm
onov, 
2005; 
S.Abdu-
hamidov 
va 
boshqalar, 
2015 ) 
Turistik 
Mintaqalar 
( Xidirova 
G.R. 2015y) 
1 
Ustyurt
Toshkent Qoraqalpog’
is-ton 
Respublikasi 
Ustyurt
Toshkent Qoraqalpog’
is-ton 
Respublikasi 
2 
Qo`yi-
Amudaryo 
Mirzacho`
l
Andijon
Orol va 
Orolbo`yi 
Mirzacho`
l
Andijon
3 
Qizilqum 
Farg’ona
Buxoro 
Qo`yi
Amudaryo 
Farg’ona Buxoro 
4 
Qo`yi 
Zarafshon 
Zarafshon Jizzax 
Qizilqum
Zarafshon Jizzax 
5 
Qashqadary
o
Qo`yi 
Amudaryo 
Navoiy 
Qo`yi
Zarafshon 
Qo`yi 
Amudary
o 
Navoiy 
6 
Surxondary
o 
Janubiy 
Namangan 
Mirzacho`l 
Janubiy 
Namangan 
7 
O`rta 
Zarafshon 
Samarqand 
Arnasoy-
Aydar 
Samarqand 
8 
Mirzacho`l
Sirdaryo 
Sirdaryo 
bo`yi 
Sirdaryo 
9 
Chirchiq-
Angren 
Surxondaryo Chirchiq-
Ohangaron
Surxondaryo 
10 Farg’ona
Toshkent 
viloyati 
Farg’ona
Toshkent 
viloyati 
11
Farg’ona 
O`rta
Zarafshon 
Farg’ona 
8
Xidirova G.R. Минтақа атамасининг талқини ва минтақавий туризм. Журнал. Иқтисодиёт ва таьлим. 6-сон 
Тошкент., 2015й 82-86б. 

---

11 
12
Qashqadaryo Hisor 
Qashqadaryo 
13
Xorazm 
Qashqadaryo
Xorazm 
14
Toshkent 
shahri 
Surxondaryo
Toshkent 
shahri 
Ushbu xulosalarga qo`shilgan holda qayd qilingan 14ta ma'muriy-hududiy 
sub'ektlarni asosiy qonun O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi bilan 
mustahkamlanganligini (XVI bob, 68-modda) hamda statistik ma'lumotlar, 
monitoring tizimlari ham ular doirasida yuritilishini qayd qilish joiz.
9
Bundan 
tashqari respublika Oliy Majlisi a'zolari tarkibida har bir mintaqa manfaatlarini 
himoya qiluvchi 6 tadan vakil-senatorlarning bo`lishi yuqoridagi fikrlarni 
mustahkamlaydi. 
Mintaqaviy turizmga bag’ishlangan tadqiqotlarni tahlil qiladigan bo`lsak, A. 
Soliev, M. Usmonovlar O`zbekiston respublikasi doirasida iqtisodiy geograflar 
tomonidan ajratilgan oltita iqtisodiy mintaqalarni, mintaqaviy turizmning o`rganish 
ob'ekti sifatida talqin qiladilar (jadval). Pirovard natijada esa, O`zbekistonda 
turizmni rivojlantirish muammolari Samarqand viloyati misolida tadqiq etilgan.
10
Tabiiy geograflar A. N. Nigmatov, N. G. Shamuratovalar
11
, N. T. 
Shamuratova, taniqli olimlar L. N. Babushkin va N. A. Kogaylarning (1969) ilmiy 
xulosalarni rivojlantirgan holda O`zbekiston hududini 14 ta ekoturistik rayonlarga 
ajratadilar va ularning o`ziga xos ekoturistik imkoniyatlarini qayd qiladilar 
Iqtisodchi tadqiqotchilar S. Abduhamidov va boshqalar
12
O`zbekistonda
turizmning mintaqaviy muammolariga bag’ishlangan izlanishlarida A. Soliev, M. 
Usmonov hamda N. Ibadullaevlarning
13
fikrlariga qo`shilgan holda turizmga 
tegishli statistik ma'lumotlarni 14 ta ma'muriy-hududiy sub'ektlar bo`yicha 
keltiradilar. Demoqchimizki, mintaqaviy turizm fanining o`rganish ob'ekti, 
konstitutsion asosga ega bo`lgan va ijtimoiy talabga mos qiladigan 14ta ma'muriy-
hududiy bo`linmalarning tabiiy poydevori, yuqorida qayd qilingan 10 ta tabiiy-
tarixiy mintaqalardir. Masalan, Andijon, Farg’ona, Namangan viloyatlarining tabiiy 
poydevori Farg’ona vodiysining bir butun tabiatidir. Sirdaryo, Jizzax viloyatlari 
uchun esa, genetik jihatdan yahlit tuzilishga ega bo`lgan Mirzacho`l tabiiy 
mintaqasidir. Mintaqaviy turizm nuqtai nazardan har bir ma'muriy-hududiy sub'ekt, 
9
O`zbekiston Respublikasining konstitutsiyasi. Toshkent "O`zbekiston" nashriyot-matbaa ijodiy uyi. 2008, 40 bet
10
Soliev A.S., Usmonov M.R. Turizm geografiyasi Samarqand SamDU, 2005, 118 b. 
11
Nigmatov A. N., SHamuratova N. T. Ýkoturizm asoslari. (O`quv qo’llanma) Toshkent "Turon Iqbol", 2007, 127 b 
12
SHamuratova N. T. O`zbekistonda ekologik turizm va uning tabiiy geografik jihatlari. Geografiya fanlari nomzodi 
ilmiy darajasini olish uchun taqdim etilgan dissertatsiya avtoreferati. Toshkent, 2011, 26 bet.
13
Ibadullaev N.Ý. O`zbekistonning turistik resurslari. Samarqand, 2008

---

12 
ham tabiiy, tarixiy, nomoddiy qadriyatlari va ekologik xususiyatlariga ko`ra o`ziga 
xos va betakrordir. Mintaqaviy turizmni rivojlantirishda davlatimizning mintaqaviy 
siyosati asosiy o`rin tutadi. Odatda bu siyosat ichki siyosat bo`lib, u sohaviy 
(xo`jalik tarmoqlar bo`yicha) va hududiy (mintaqaviy-integral) mazmunga ega. 
Mintaqaviy turizm esa davlatning bevosita sohaviy ichki siyosatiga tegishlidir. 
Taraqqiyotning o`zbek modeliga ko`ra davlat bosh islohotchi ekan, O`zbekiston 
hukumati har bir mintaqaning turistik imkoniyatlardan kelib chiqib, uning 
rivojlanish strategiyasini belgilab berishi va imkoniyat yaratishi, nazorat qilishi 
ko`zda tutiladi. Bu o`rinda mahalliy xokimiyatlarning (mintaqa doirasida) turizm 
bozorini rivojlantirishdagi mas'ulligi, tadbirkorligi va tashabbuskorligi talab etiladi. 
Ayniqsa mintaqviy turizmga tegishli mutasaddi tashkilot rahbarlari ilmiy 
izlanuvchilar hamda O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tarkibidagi 6 ta mintaqa 
vakillari-senatorlarning mas'ulligi, tashabbuskorligidan zarur. 
Qayd qilish joizki, mintaqaviy turizm o`z mohiyati bilan ko`p qirrali, turlicha 
imkoniyat va salohiyatga ega. U hamma vaqt, hamma joyda shakllan mintaqaviy, 
mazmuniga ko`ra esa milliy mohiyatga ega bo`lishi lozim.