2
5.1-rasm. Yalpi talab egri chizig‘i
Bunday surilishning sababi har xil. Ma‟lumki, alohida olingan tovarlar bozorida
talab egri chizig„ining surilishiga asosan daromad samarasi va o„rinbosar tovarlar
sabab bo„ladi. Ayrim tovarlarning bahosi pasayganda, iste‟molchilarning pul
daromadlari ko„proq mahsulot sotib olish imkonini beradi (daromad samarasi).
Shuningdek, baho pasayganda iste‟molchi ushbu tovarni ko„proq boshqa sotib oladi,
chunki u boshqa tovarlarga nisbatan arzonroq bo„ladi (o„rnini bosadigan tovarlar).
Milliy bozorda AD-egri chizig„ining traektoriyasini, ya‟ni uning quyiga
egilganligini, avvalo pulning miqdoriy nazariyasi tenglamasi yordamida izohlash
mumkin:
M V=Y P
Bu yerda: M – muomaladagi pul miqdori; V – pulning aylanish tezligi;
P – iqtisodiyotdagi baholar darajasi (baholar indeksi); Y – talab qilinayotgan
real ishlab chiqarish hajmi.
Bu tenglamadan:
P = M V / Y va Y= M V / P
tenglamalarni keltirib chiqaramiz. Bu tenglamalardan ko„rinadiki, baholar
darajasi qancha oshsa, real YaIM hajmiga talab shuncha past bo„ladi, ya‟ni pul
massasi (M) va uning aylanish tezligi (V) o„zgarmas bo„lsa baholar darajasi va yalpi
talab o„rtasida teskari bog„liqlik mavjud bo„ladi.
3
Dostları ilə paylaş: