G‘apporov M. Ingliz tili grammatikasi

Does he have a good library?
Unda yaxshi kutubxona bormi?
I don’t have anything to show you.
Menda sizga ko‘rsatadigan hech narsa 
yo‘q.

---

14
 TO DO FE’LI
1. To do fe’li aniq va majhul nisbatning barcha zamonlarida umumiy 
qoidalar asosida tuslanadi. Uning Simple Presentda III shaxs birlikda does 
va qolgan shaxs va sonlar uchun do, Simple Pastda did shakli mav jud.
2. To do fe’lining shakllari yordamchi va modal fe’llardan tashqari 
barcha fe’llarning Simple Present va Simple Past zamonlardagi bo‘lishsiz 
va so‘roq shakllarini yasashda yordamchi fe’l vazifasida keladi:
Do you speak English? 
Siz inglizcha gapirasizmi?
He doesn’t work here. 
U bu yerda ishlamaydi.
Did you see him yesterday? 
Siz uni kecha ko‘rdingizmi? 
They didn’t speak to me about it.
Ular men bilan bu haqda gapla-
shishmadi.
3. To do fe’li buyruq gaplarning bo‘lishsiz shaklini yasash uchun yor-
damchi fe’l bo‘lib ishlatiladi:
Don’t go there. 
U yerga bormang.
Don’t open the window. 
Derazani ochmang.
To be va to have fe’llarining bo‘lishsiz buyruq shakllari ham do yor-
damchi fe’li yordamida yasaladi:
Don’t be angry. Achchig‘lanmang.
Don’t have anything to do with 
him.
U bilan o‘ralashmang.
4. Simple Present va Simple Pastda bo‘lishli gaplarda fe’lning ma’nosi-
ni kuchaytirish uchun fe’lning asosiy shakli oldida do, does, did ishlati-
ladi: 
— I am sorry you don’t know my 
brother.
— Afsus, akamni bilmaysiz. 
— But I do know him. 
— Axir, men uni taniyman.
— Why doesn’t he go to the rea d -
ing-room?
Nima uchun u o‘quv zaliga 
bormaydi? 
— But he does go there very often. 
— Axir u u yerga tez-tez borib 
turadi.
— Why didn’t you speak to him? 
— Nima uchun siz u bilan 
gaplash madingiz?
— But I did speak to him. 
— Axir men u bilan gaplashdim.
5. To do fe’li buyruq gaplardagi iltimosni kuchaytirish ma’nosida
ham ma fe’llardan oldin, shu jumladan, to be, to have fe’llaridan oldin 
ish latiladi:

---

15