Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nəSİMİ adina diLÇİLİK İnstitutu vəfa abdullayeva-nəBİyeva

2. Yaxın, amma mənaca fərqli anlayışları ifadə edən 
alınmalar da milli terminoloji leksikada çoxluq təşkil edir. 
Məsələn, mağaza (ticarət mərkəzi)-şop- store, butik- (dəbli 
mağaza); Böyük dükan, iri ticarət müəssisəsi anlamında əvvəl 
mağaza sözü işlək idisə, hal-hazırda ticarət müəssisələrinin 
növlərinin artması ilə əlaqədar butik, şop, store sözləri dilimizə 
daxil olmuşdur. Yaxud, yol- şosse (möhkəm asfaltlı yol); 
Gediş-gəliş və nəqliyyatın sürətli işləməsi üçün zolaq şəklində 
ayrılmış yer müasir dövrdə şosse (trassa) sözü ilə ifadə 
olunmağa başlamışdır [210,s.415]. Marka-etiket- brend-yarlıq; 
Malın, eksponatın və s.-nin üstünə yapışdırılan, üzərində onun 
adı, qiyməti və s. olan kağız mənasında əvvəllər marka, etiket 
sözləri daha işlək idisə, hal-hazırda məna ingilis dilinin təsiri 
nəticəsində brend, türk dillərinin təsiri nəticəsində isə yarlıq 
sözü ilə əvəzlənmişdir. 
3. Söz birləşməsi şəklində olan alınma terminlər bir çox 
hallarda bir sözlə əvəz edilir. Bu tip abreviatura şəkilli alınma 
terminlər informatika, aviasiya, logistika və digər elmi-texniki 

---

Müasir Azərbaycan dilində terminoloji leksikanın inkişafı
155 
sahələrində üstünlük təşkil edir. Məsələn, POS-terminal (POS 
– point-of-sale terminal) – ticarət və xidmət müəssisələrinin 
ərazilərində quraşdırılan və məhsul və xidmətlərin haqqının 
ödənilməsini kartlar vasitəsilə aparmağa imkan verən cihazdır. 
PIN-kod– plastik kartlar vasitəsilə bankomatlardan nağd 
vəsaitlərin çıxarılması zamanı hesaba giriş üçün parol kimi 
istifadə edilən rəqəmlər yığınıdır. Ümumilikdə, informatika, 
texnologiya sahələrində işlənən abreviaturları aşağıdakı kimi 
qruplaşdırmaq olar: hərfi ixtisarlar: MEK, KNS, ƏDL, SƏP, 
İTT, İT və s. Bu tip abreviaturaların daxili mənası yalnız 
müvafiq mütəxəssislərə məlum olur. Hərf-söz şəklində 
ixtisarlar -e-biznes, e-ticarət və s. Hərf-rəqəm şəklində 
ixtisarlar: DP-1, DP-2; Rəqəm-hərf şəklində ixtisarlar: 4PL, 
3PL; Bu cür ixtisarlar Azərbaycan dilinin heç bir qrammatik 
qaydalarına uyğun gəlmir, lakin elmi dildə terminlərin 
əvəzediciləri kimi işlədilir.