“CΩmiyyΩt mΩdΩniyyΩti müdafiΩ edΩrsΩ
Milli kulturologiya elmi vԥ maarifinin
Yüklə 8,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Milli kulturologiya elmi vԥ maarifinin inkiúafÕnda AssosiasiyanÕn rolu
“Simurq” AMA tԥrԥfindԥn kulturologiya sahԥsindԥ ilk dԥfԥ nԥúr edilmiú “Kulturologiya. Nԥzԥriyyԥ vԥ tarix mԥsԥlԥlԥri” fundamental monoqrafiyanÕn tԥntԥnԥli tԥqdimatÕ paytaxtÕn mԥdԥni hԥyatÕnÕn tarixindԥ yadda qalan hadisԥ oldu. Tԥqdimat 6 noyabr 2002-ci ildԥ “Avropa” hotelindԥ oldu. Tԥqdimatda AR Prezident AparatÕ, Nazirlԥr Kabineti, Milli Mԥclis, nazirliklԥrin nüma- yԥndԥlԥri, akademilklԥr, professorlar vԥ müԥllimlԥr, ali mԥktԥb rektorlarÕ vԥ kafedra müdirlԥri, Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin üzvlԥri, Norveç, Çin, Yaponiya, Rusiya, Türkiyԥ, øraq vԥ digԥr dövlԥtlԥrin sԥfirliklԥrinin nü- mayԥndԥlԥri, beynԥlxalq tԥúkilatlar vԥ xarici kompaniyalarÕn nümayԥndԥlԥri, qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕ liderlԥri, tԥlԥbԥlԥr vԥ aspirantlar, sahibkarlar vԥ jurnalistlԥr iútirak edirdilԥr.
129 TԥqdimatÕ giriú sözü ilԥ, kitabÕn elmi vԥ praktik dԥyԥri, onun novator- luq xarakteri vԥ kulturoloji simvolik mԥnasÕ haqqÕnda danÕúan, Assosiasi- yanÕn birinci vitse-prezidenti, akademik Maqsud Ԥliyev açdÕ. TanÕnmÕú alim qeyd etdi ki, AssosiasiyanÕn monoqrafiyasÕ, Azԥrbaycan Respublika- sÕnÕn mütԥrԥqqi inkiúafÕ xeyrinԥ yaradÕcÕ istifadԥsi mԥqsԥdilԥ, zԥngin milli vԥ beynԥlxalq tarixi sosial-mԥdԥni inkiúaf tԥcrübԥsi üzԥrindԥ qurulmuúdur. MonoqrafiyanÕ AssosiasiyanÕn ciddi elmi nԥticԥsi kimi nԥzԥrdԥn keçirԥrԥk, akademik qeyd etdi ki, o, dünya vԥ milli mԥdԥniyyԥt tarixinin, hԥyat fԥlsԥ- fԥsi, insanÕn inkiúaf texnologiyalarÕ vԥ sosial inkiúaf texnologiyalarÕnÕn, dövlԥt quruculu÷u, mԥdԥniyyԥt siyasԥti vԥ idarԥetmԥnin bir çox aktual su- allarÕna cavab verԥn ciddi ԥsԥrdir. Ԥsԥrdԥ qoyulan vԥ tԥdqiq edilԥn mԥsԥlԥ- lԥr yalnÕz tԥlԥbԥlԥr, müԥllimlԥr vԥ tԥdqiqatçÕ-kulturoloqlar üçün deyil, hԥm dԥ dövlԥt idarԥçiliyi sahԥsi mütԥxԥssislԥri, mԥdԥniyyԥt menecerlԥri, siya- sԥtçilԥr, yaradÕcÕ vԥ sosial iúçilԥr, qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕ liderlԥri, hԥm- çinin geniú oxucu dairԥsi vԥ gԥnclԥr üçün elmi vԥ praktik ԥhԥmiyyԥt daúÕ- yÕr. Alim qeyd etdi ki, monoqrafiyada görkԥmli Amerika alimi, ԥslԥn azԥr- baycanlÕ Lütfi Zadԥnin baza nԥzԥriyyԥlԥri, müasir elmin, mԥntiqin nailiy- yԥtlԥrinԥ vԥ qloballaúma úԥraitindԥ zamanÕn tԥlԥblԥrinԥ cavab verԥn kultu- rologiyanÕn düzgün metodoloji ԥsasÕnÕn formalaúdÕrÕlmasÕ üçün ilk dԥfԥ u÷urla istifadԥ edilmiúdir. Maqsud Ԥliyev qeyd etdi ki, “Simurq” AMA tԥrԥfindԥn hazÕrlanmÕú monoqrafiya Azԥrbaycanda vԥ xarici ölkԥlԥrdԥ bir çox ünvanlara göndԥril- miúdir. O, respublika kitabxanalarÕna, o cümlԥdԥn ali mԥktԥblԥrin vԥ Elmlԥr AkademiyasÕnÕn, nazirliklԥr vԥ idarԥlԥrin, AzԥrbaycanÕn idarԥ or- qanlarÕnÕn, sԥfirliklԥr, bir sÕra beynԥlxalq tԥúkilatlar vԥ fondlarÕn kitabxa- nalarÕna, müԥllimlԥr vԥ tԥlԥbԥlԥrԥ, qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕ liderlԥrinԥ vԥ jurnalistlԥrԥ çatdÕrÕlmÕúdÕr. Nԥúrin müԥyyԥn hissԥsi Rusiya, Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, Avstriya, øtaliya, Çin, Yaponiya, Türkiyԥ, Ukrayna, Polúa, Gürcüstan, RumÕniya, Bolqariya, YunanÕstan, Özbԥkistan, Misir, øran, øraq, Hindistan, Pakistan, Sԥudiyyԥ ԤrԥbistanÕ, Tatarstan kimi ölkԥlԥrin milli kitabxanalarÕna göndԥrilmiúdir. Ünvan sahiblԥri arasÕnda – ABù Konqressi kitabxanasÕ, BMT, YUNESKO, Roma Klubu, Avropa ùu- rasÕ, ATԤT, Qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕnÕn Ümumdünya AssosiasiyasÕ, Bü- tün dünyada sülh u÷runda Ümumdünya FedarasiyasÕ, Rusiya Kulturologi- ya ønstitutu, “Deutschland” jurnalÕ, AlmaniyanÕn Höte ønstitutu, “øntellektual inkiúaf problemlԥri” Beynԥlxalq Elmlԥr AkademiyasÕ da var- dÕ. Kitab, hԥmçinin dünya mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕna Lütfi Zadԥ kimi ciddi töhfԥ vermiú ayrÕ-ayrÕ úԥxsiyyԥtlԥrԥ, “Simurq” AMA-nÕn xarici fԥxri üzv-
130 lԥri - Norveç, ABù, Çin, Rusiya, Böyük Britaniya, Türkiyԥ vԥ digԥr dünya ölkԥlԥrinin mütԥxԥssislԥri vԥ diplomatlarÕna verilmiúdir. KitabÕn elmi, maariflԥndirici vԥ sosial ԥhԥmiyyԥtini, Milli EA-nÕn akademiklԥri - Fuad QasÕmzadԥ, Ziyad Sԥmԥdzadԥ, Azԥrbaycanda Çinin fövqԥladԥ vԥ sԥlahiyyԥtli sԥfiri Çjan Siyun, Milli Mԥclis üzvü, general Vla- dimir Timoúenko, “øntellektual inkiúaf problemlԥri” Beynԥlxalq Elmlԥr AkademiyasÕnÕn akademiki Namiq øsmayÕlov, Azԥrbaycan Elektrotexnika Elmi-Tԥdqiqat ønstitutunun elmi iú üzrԥ direktor müavini, dosent A÷azԥki Mԥlikov, BDU-nin professoru Ԥsԥdulla Qurbanov vԥ baúqalarÕ da öz çÕxÕú- larÕnda qeyd etdilԥr. Cԥmiyyԥtin inkiúafÕ üçün kulturologiyanÕn strateji ԥhԥmiyyԥtini, vԥ Assosiasiya tԥrԥfindԥn hazÕrlanan “Kulturologiya” monoqrafiyasÕnÕn üstün cԥhԥtlԥrini açÕqlayaraq, akademik Fuad QasÕmzadԥ, Azԥrbaycanda ilk dԥfԥ belԥ ciddi novator ԥsԥr yaradan istedadlÕ tԥdqiqatçÕ kimi, onun müԥllifi Fuad Mԥmmԥdovun xidmԥtlԥrini qeyd etdi. Alim qeyd etdi ki, sistemli kulturoloji tԥhlil ԥsasÕnda hazÕrlanan kitab, müasir úԥraitdԥ Azԥrbaycan cԥmiyyԥti vԥ dövlԥtinin universal inkiúaf ԥsasÕ kimi, ruhi mԥdԥniyyԥtin sosial ԥhԥmiyyԥti, funksiyalarÕ vԥ imkanlarÕnÕ geniú úԥkildԥ açÕqlayan, metodoloji cԥhԥtdԥn düzgün yanaúma ilԥ seçilir. Akademik qeyd etdi ki, onun rԥhbԥrlik etdiyi ekspert komissiyasÕ Azԥrbaycan Tԥhsil Nazirliyinԥ kitabÕ ölkԥnin ali mԥk- tԥblԥri üçün dԥrs vԥsaiti qismindԥ tԥsdiq etmԥyi tövsiyԥ etmiúdir, özü isԥ ki- tabÕn elmi redaktoru vԥ ön sözün müԥllifi öhdԥliyini öz üzԥrinԥ götürdü. Azԥrbaycanda Çinin fövqԥladԥ vԥ sԥlahiyyԥtli sԥfiri Çjan Siyun mo- noqrafiyanÕn böyük intellektual vԥ humanist xarakterini qeyd etdi. O, qlo- ballaúma úԥraitindԥ sülh mԥdԥniyyԥti vԥ beynԥlxalq ԥmԥkdaúlÕ÷Õn inkiúafÕna yardÕm edԥn belԥ ԥsԥrlԥrin yaradÕlmasÕnÕn zԥruriliyini vԥ aktuallÕ÷ÕnÕ xüsusi- lԥ nԥzԥrԥ çatdÕrdÕ. Sԥfir dedi: “Mԥn cԥnab Fuad Mԥmmԥdovun kitabÕnÕ ay yarÕm ԥrzindԥ dԥrindԥn öyrԥndim. O, cahanúümul, beynԥlxalq ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir. Bu, insanÕn düzgün tԥfԥkkürünü vԥ düzgün hԥyat vԥ fԥaliyyԥt texnologiyalarÕnÕ unikal formalaúdÕrma cԥhdidir. Müԥllif müxtԥlif xalqlarÕn mԥdԥni inkiúaf tԥcrübԥsini obyektiv surԥtdԥ vԥ ehtiramla nԥzԥrdԥn keçirir vԥ onlarÕn qarúÕlÕqlÕ anlaúma vԥ ԥmԥkdaúlÕq yolunu göstԥrir. Bu daha yaxúÕ, münaqiúԥsiz, firavan gԥlԥcԥyԥ aparan yoldur”. Azԥrbaycan øqtisadçÕlar øttifaqÕnÕn sԥdri, akademik Ziyad Sԥmԥdzadԥ Azԥrbaycan cԥmiyyԥti qarúÕsÕnda ciddi elmi xidmԥtlԥri olan Fuad Mԥmmԥ- dovun vԥtԥndaú mövqeyinin düzgünlüyünü qeyd etdi. O, müԥllifin Azԥrbay- canda xüsusi kulturoloji tԥdqiqatlarÕn ԥsasÕnÕ qoyan çoxillik novator yaradÕcÕ fԥaliyyԥti haqqÕnda danÕúdÕ. O hԥmçinin qeyd etdi ki, dünya vԥ milli mԥdԥ-
131 niyyԥtin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi sahԥsindԥ müԥllifin ԥsԥrlԥri elmi ictimaiyyԥt tԥrԥfindԥn yalnÕz Azԥrbaycanda deyil, xaricdԥ dԥ yüksԥk qiymԥtlԥndirilir. “øntellektual inkiúaf problemlԥri” Beynԥlxalq Elmlԥr AkademiyasÕnÕn akademiki Namiq øsmayÕlov monoqrafiyanÕ qiymԥtlԥndirԥrԥk, öz çÕxÕúÕnda mԥlumat verdi ki, onun tԥmsil etdiyi tԥúkilatÕn rԥyasԥt heyԥti “Kulturologi- ya” kitabÕnÕ sosial vԥ humanitar elmlԥrin inkiúafÕna qiymԥtli töhfԥ kimi dԥ- yԥrlԥndirmiú vԥ Fuad Mԥmmԥdovun bu Beynԥlxalq Akademiyaya akademik seçilmԥsi haqqÕnda qԥrar qԥbul etmiúdir. O hԥmçinin AkademiyanÕn, kitabÕn tԥkrar nԥúrinin vԥ ønternet vasitԥsilԥ beynԥlxalq istifadԥsi üçün onun elektron variantÕnÕn hazÕrlanmasÕ vԥ yayÕlmasÕnÕ tövsiyԥ etmԥsi qԥrarÕ haq- qÕnda mԥlumat verdi. Milli Mԥclis deputatÕ, general Vladimir Timoúenko monoqrafiyaya yüksԥk qiymԥt verdi. Öz çÕxÕúÕnda o qeyd etdi ki, “Simurq” AMA-nÕn “Kul- turologiya” kitabÕ mühüm beynԥlxalq ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir, çünki müxtԥlif xalqlarÕn sosial-mԥdԥni inkiúaf nümunԥlԥrini göstԥrir vԥ oxucunu inandÕrÕr ki, daha yaxúÕ gԥlԥcԥyԥ yol yalnÕz yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥtdԥn keçir. Tԥlԥbԥlԥr vԥ gԥnclԥr üçün dԥrs vԥsaiti kimi tԥsdiq olunmuú monoqrafi- yanÕn maarifçilik dԥyԥrini, BakÕ Dövlԥt Universitetinin professoru Ԥsԥdulla Qurbanov da layiqincԥ qiymԥtlԥndirdi. O qeyd etdi ki, Azԥrbaycanda kultu- rologiya elmi vԥ maarifinin inkiúafÕ üçün bütün úԥraitlԥri yaratmaq zԥruridir. AssosiasiyanÕn rԥyasԥt heyԥtinin ünvanÕna sԥfirlԥr, nazirlԥr, Azԥrbay- can vԥ xarici alimlԥr vԥ mütԥxԥssislԥrdԥn kitab haqqÕnda çoxlu sayda müs- bԥt rԥylԥr daxil olmuúdur. Bu rԥylԥrdԥ AssosiasiyanÕn iúi kulturologiya elmi vԥ maarifinin inkiúafÕna, müxtԥlif xalqlarÕn proqressiv sosial-mԥdԥni inkiúaf tԥcrübԥsinin öyrԥnilmԥsi vԥ yayÕlmasÕna ciddi töhfԥ kimi qiymԥtlԥndirilirdi. Rԥylԥrdԥ hԥmçinin kitab, intellektual vԥ idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥtinin, vԥtԥndaú cԥmiyyԥtinin formalaúdÕrÕlmasÕ, qarúÕlÕqlÕ anlaúma vԥ beynԥlxalq ԥmԥkdaú- lÕq, sülh mԥdԥniyyԥtinin humanist dԥyԥrlԥrinin inkiúaf problemlԥri üzrԥ cid- di mԥnbԥ kimi nԥzԥrdԥn keçirilirdi. KitabÕn yayÕlmasÕ prosesindԥ, onun azԥrbaycan, ingilis, rus vԥ digԥr dillԥrdԥ yenidԥn nԥúr edilmԥsi üçün coxlu sayda arzu vԥ istԥklԥr daxil olmuúdur. Bu dövrdԥ AssosiasiyanÕn fԥaliyyԥtinin kulturoloji nԥticԥlԥri yalnÕz “øntellektual inkiúaf problemlԥri” Beynԥlxalq Elmlԥr AkademiyasÕnÕn deyil, eyni zamanda Rusiya Pedaqoji vԥ Sosial Elmlԥr AkademiyasÕ tԥrԥfindԥn ta- nÕnmÕúdÕ. OnlarÕn ictimai vԥ beynԥlxalq qiymԥtlԥndirmԥsi “Kulturologiya” monoqrafiyasÕnÕn, Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn “Humay” Milli øctimai mü- kafatÕ ilԥ tԥltif olunmasÕnda, AssosiasiyanÕn Avropa ùurasÕnÕn Mԥdԥniyyԥt siyasԥti üzrԥ ekspertlԥrin mԥlumat bazasÕna daxil edilmԥsindԥ dԥ ԥks olun-
132 muúdur. Azԥrbaycan Dövlԥt Mԥdԥniyyԥt vԥ øncԥsԥnԥt ønstitutunun mԥzunla- rÕnÕn – onlarla kulturoloqlarÕn “Simurq”AMA-da istehsalat praktikasÕ keçmԥsi dԥ kulturologiya sahԥsindԥ “Simurq” AMA-nÕn nailiyyԥtlԥrinin ta- nÕnmasÕ idi. “Kulturologiya” monoqrafiyasÕ kulturologiya sahԥsindԥ AssosiasiyanÕn fundamental novator elmi nԥticԥsi olsa da, o bu dövrdԥ Assosiasiya üzvlԥri tԥrԥfindԥn dԥrc etdirilԥn bir çox dԥyԥrli iúlԥrdԥn yalnÕz biri idi. Qurultaydan sonrakÕ dövr ԥrzindԥ “Simurq” AMA-nÕn üzvlԥri fԥal surԥtdԥ elmi tԥdqiqat- lar hԥyata keçirirdilԥr. 2000-ci ildԥ Azԥrbaycanda vԥ xaricdԥ çoxlu sayda ciddi monoqrafiyalar, kitablar, mԥcmuԥlԥr vԥ dԥrs vԥsaitlԥri dԥrc edilmiú, milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥtinin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi, insanÕn davamlÕ inkiúa- fÕ, sosial-mԥdԥni siyasԥt, idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥti, sülh, beynԥlxalq münasi- bԥtlԥr mԥdԥniyyԥti vԥ digԥr problemlԥr üzrԥ onlarla elmi vԥ elmi-maariflԥn- dirici mԥqalԥlԥr nԥúr edilmiúdir. Dԥrc edilmiú ԥsԥrlԥr arasÕnda – “Azԥrbay- canda yeni mԥdԥniyyԥt siyasԥtinin formalaúmasÕna yardÕm” (2001), “Norveç mԥdԥniyyԥti dünya sivilizasiyasÕ kontekstindԥ” (2002), “Dönüú mԥrhԥlԥsin- dԥ qlobal idarԥetmԥ” (2003) vԥ s. kimi kollektiv kitablar, dԥrsliklԥr, dԥrs vԥ- saitlԥrini vԥ mԥcmuԥlԥri qeyd etmԥk lazÕmdÕr. AyrÕ-ayrÕ müԥlliflԥrin, AssosiasiyanÕn vԥ Kulturoloqlar Cԥmiyyԥti üzvlԥrinin monoqrafiyalarÕ: Fԥrman øsmayÕlovun - “XX ԥsr Qԥrb fԥlsԥfԥsi” (2000), “Dilin metafizikasÕ” (2002), “Klassik psixoanalizin ԥsaslarÕ” (2003); Ԥli Abbasovun – “ødrakÕn tarixi, nԥzԥriyyԥsi vԥ metodologiyasÕ problemlԥ- ri” (2001); Ramiz øsgԥndԥrovun – “Elmi-texniki tԥrԥqqi vԥ yeniliklԥr baza- rÕ” (2000), “Ԥmԥk bazarÕ”, “Mԥú÷ulluq”, “øúsizlik vԥ ԥhalinin sosial müdafi- ԥsi”, “Sosial tԥrԥfdaúlÕq”, “Beynԥlxalq ԥmԥk tԥúkilatÕ: tarixi, strukturu vԥ Azԥrbaycan ilԥ ԥlaqԥlԥri” (2001), “østehsal texnologiyalarÕ vԥ texnoloji inki- úafÕn proqnozlaúdÕrÕlmasÕ”, “Elmi-texniki tԥrԥqqi vԥ bazar dԥyiúikliklԥrinin sosial aspektlԥri”, “Ԥmԥk bazarÕ vԥ ԥhalinin sosial müdafiԥsi” (2002), “øsla- hatlar dövründԥ elmi-texniki tԥrԥqqi vԥ sosial-iqtisadi problemlԥr” (2005); Nizami Cԥfԥrovun – “AzԥrbaycanlÕlar: etno-mԥdԥni inkiúafÕn siyasi-ideoloji üfüqlԥri” (2001); Niyazi Mehdinin – “Çԥtin vԥ dolaúÕq durumlarÕn kulturo- logiyasÕ” (2001); ùamil Fԥtullayev-Fiqarovun – “Abúeron memarlÕ÷Õ” (2003); Rԥna MԥmmԥdovanÕn – “Azԥrbaycan mu÷amlarÕ”, “Musiqili türko- logiya” (2002); ùahlar Ԥsgԥrovun – “Milli birliyԥ fԥlsԥfi baxÕú” (2001), “Tԥhsilimiz: dünԥn, bugün vԥ sabah” (2003); Namiq Hüseynovun (hԥmmü- ԥllif) – “Kamandan oxatma” (2002); Nԥriman Hԥsԥnzadԥnin – “Kulturologi- ya” (2005); Tahir Behbudovun – “Daxili iúlԥr orqanlarÕnÕn tarixi”, “øngilis polislԥri BakÕda, 1918-1919” (2003), “Polis etiketi” (2005); Solmina Dada-
133 úova vԥ Yeganԥ ԤliyevanÕn – “Tarixi mԥdԥniyyԥtlԥrin modellԥúdirilmԥsinin ԥsaslarÕ” (2005); Mübariz SüleymanlÕnÕn – “Muzey iúinin idarԥ olunmasÕ vԥ iqtisadiyyatÕ” (2002); Musa Quluzadԥnin – “Azԥrbaycanda dövlԥt vԥ din münasibԥtlԥri” (2002); Fidan FԥrԥcovanÕn – “Mԥdԥni antropologiyada gender problemlԥri” (2005); Vüqar Kԥrimlinin – “OzanlarÕn söylԥmԥlԥri” (2005); Çingiz Abdullayevin – “Alman –Azԥrbaycan münasibԥtlԥri”, “BakÕ- Hamburq: dünyaya açÕlan qapÕlar” (2000); Kamil Sԥlimovun – “Sifariúli qԥtllԥrin araúdÕrÕlmasÕnda kriminalistik metodun ԥsaslarÕ” (2004); Oqtay Ԥfԥndiyevin - “Hԥrbi cinayԥtlԥr: Nürnberqdԥn Qaraba÷adԥk (beynԥlxalq- hüquqi analiz)” (2000); “Müasir beynԥlxalq iqtisadi münasibԥtlԥrdԥ istifadԥ olunan 700 termin (xarici-iqtisadi biliklԥrin Azԥrbaycan-rus-ingilis sor÷u- lü÷ԥti; yenidԥn iúlԥnmiú vԥ tamamlanmÕú nԥúr) (hԥmmüԥllif)” (2004): Mԥr- kԥzi Qafqazda silahlÕ münaqiúԥlԥr vԥ hԥrbi cinayԥtlԥr (beynԥlxalq-hüquqi aspekt) (2006); Tahir Ԥmiraslanovun – “Novruz süfrԥsi” (2000), “Azԥrbay- can kulinariyasÕ ensiklopediyasÕ” (2007); MinaxanÕm Ԥsԥdlinin – “Abdulla ùaiq” (2001); “Abdulla ùaiq Arazdan Turana”, “Abdulla ùaiq vԥ teatr” (1910-1958), (2003), “Yusif Ziya TalÕbzadԥnin hԥyatÕ vԥ mühiti” (1877- 1923), (2005) vԥ s. böyük elmi ԥhԥmiyyԥtԥ malik idi. Bu vԥ digԥr nԥúrlԥr tԥ- lԥbԥlԥr vԥ yuxarÕ sinif úagirdlԥri, qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕ, bԥlԥdiyyԥlԥr vԥ hԥmkarlar tԥúkilatlarÕnÕn liderlԥri vԥ üzvlԥri üçün, respublikanÕn geniú oxucu auditoriyasÕ üçün dԥrs vԥsaiti idi. 2007-ci ildԥ “Simurq” AMA-nÕn vԥ Azԥr- baycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin gԥnc üzvlԥri Ceyhun Rzayev vԥ Vüqar Kԥrimli kulturologiya sahԥsindԥ ԥn yaxúÕ tԥdqiqat iúlԥrinԥ görԥ Mԥdԥniyyԥt vԥ Turizm Nazirliyinin birinci vԥ ikinci mükafatlarÕna layiq görülmüúlԥr. Göstԥrilԥn illԥrdԥ “Simurq” AMA eyni zamanda öz üzvlԥrinin “Üçün- cü sektorda” iú metodlarÕna öyrԥdilmԥsini hԥyata keçirirdi. “Simurq” AMA- nÕn könüllülԥri Soros vԥ “Aysar” fondlarÕnda ingilis dili vԥ kompüterdԥ iú texnikasÕnÕ öyrԥnir, Böyük Britaniyada vԥ Gürcüstanda tԥçrübԥ keçirdilԥr. Bununla bԥrabԥr Azԥrbaycan RespublikasÕnda “biliklԥr cԥmiyyԥti”nin formalaúmasÕ - yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥtԥ malik yeni nԥsil úԥxsiyyԥtlԥr vԥ liderlԥrin hazÕrlanmasÕ standartlarÕna yeni tԥlԥblԥr irԥli sürdü. VԥtԥndaúlarÕn intellektual vԥ etik mԥdԥniyyԥti - fiziki, tibbi vԥ ekoloji mԥdԥniyyԥtin, mԥi- úԥt, úԥxsiyyԥtlԥrarasÕ vԥ millԥtlԥrarasÕ mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕnda oldu÷u ki- mi, eynilԥ istehsal vԥ istehlak mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕnda getdikcԥ daha da artan rol oynayÕrdÕ. Bu, informasiya cԥmiyyԥtinԥ keçid úԥraitindԥ milli mԥ- dԥniyyԥtin kulturoloji ekspertizasÕnÕn permanent (daimi) aparÕlmasÕnÕn, onun hԥyat qabiliyyԥti, rԥqabԥtԥ davamlÕlÕ÷Õ vԥ tԥhlükԥsiz inkiúafÕnÕn qiy- mԥtlԥndirilmԥsinin ԥhԥmiyyԥtini aktuallaúdÕrÕrdÕ. Bu problemin hԥllinin ԥhԥ-
134 miyyԥtini nԥzԥrԥ alaraq, “Simurq” AMA tԥrԥfindԥn 8 konseptual vԥzifԥ for- mulԥ edildi ki, onlarÕn reallaúdÕrÕlmasÕ Azԥrbaycan cԥmiyyԥti vԥ dövlԥtinin gԥlԥcԥk tԥrԥqqisinԥ yardÕm edԥ bilԥrdi. Bu vԥzifԥlԥr qismindԥ müԥyyԥn edil- miúdir: - dünya sivilizasiyasÕnÕn inkiúaf nailiyyԥtlԥri, tԥcrübԥsi vԥ tendensiya- larÕnÕ nԥzԥrԥ alaraq, ümumi sosial-mԥdԥni tԥrԥqqi strategiyasÕnÕn iú- lԥnib hazÕrlanmasÕ;
-
rÕnÕn iúlԥnib hazÕrlanmasÕ; - bütün sԥviyyԥlԥrdԥ tԥúkilat vԥ idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥtinin yüksԥk standartlarÕna nail olunmasÕ; - yüksԥk ixtisaslÕ kadrlarÕn, o cümlԥdԥn, ekspert-kulturoloqlarÕn hazÕr- lanmasÕ vԥ düzgün istifadԥ edilmԥsi. Eyni zamanda konseptual vԥzifԥlԥr sÕrasÕna aid edilmiúdir: - ruhi mԥdԥniyyԥt sistemindԥ struktur islahatlarÕnÕn aparÕlmasÕ; - müԥyyԥn edilmiú hԥyat fԥaliyyԥti istiqamԥtlԥrinin mütԥrԥqqi inkiúafÕ- nÕ tԥmin edԥn hüquq vԥ etik normalarÕnÕn tԥkmillԥúdirilmԥsi; - mԥqsԥdli strateji maliyyԥlԥúdirmԥnin hԥyata keçirilmԥsi; - prioritet istiqamԥtlԥrin maddi-texniki inkiúaf úԥraitinin tԥmin edilmԥsi.
Milli-mԥdԥni inkiúafÕn bu vԥ digԥr aktual problemlԥrinin müzakirԥsi üçün 4 fevral 2005-ci ildԥ Azԥrbaycan Dövlԥt Mԥdԥniyyԥt vԥ øncԥsԥnԥt Universitetindԥ, universitetin rԥhbԥrliyi, “Simurq” Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕ vԥ Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin iútirakÕ ilԥ Kultu- roloqlarÕn növbԥti müúavirԥsi keçirildi. Müúavirԥdԥ ADMøU, AR Prezidenti yanÕnda Dövlԥt ødarԥçilik Aka- demiyasÕ, Milli Aviasiya AkademiyasÕ, BakÕ Musiqi AkademiyasÕ, Memar- lÕq vԥ ønúaat Universiteti, Azԥrbaycan Tarix Muzeyi vԥ respublikanÕn digԥr elmi müԥssisԥlԥri vԥ ali tԥhsil mԥktԥblԥrinin elmi iúçilԥri vԥ müԥllimlԥri, hԥmçinin Milli Mԥclis nümayԥndԥlԥri iútirak edirdilԥr. øútirakçÕlar qloballaú- ma vԥ Azԥrbaycanda demokratik cԥmiyyԥt vԥ hüquqi dövlԥt quruculu÷u úԥ- raitindԥ kulturologiyanÕn inkiúafÕ vԥ milli mԥdԥniyyԥtin modernlԥúdirilmԥsi üzrԥ “Simurq” AMA-nÕn vԥ respublika Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin kon- sepsiyasÕnÕn ԥsas müddԥalarÕnÕ nԥzԥrdԥn keçirdilԥr. Müúavirԥ iútirakçÕlarÕ “Simurq” AMA tԥrԥfindԥn iúlԥnib hazÕrlanmÕú, milli mԥdԥniyyԥt vԥ mԥdԥniyyԥt siyasԥti, tarixi dövrün tԥlԥbatlarÕna uy÷un olaraq, onun demokratiklԥúdirilmԥsi vԥ modernlԥúdirilmԥsi sahԥsindԥ mütԥ- rԥqqi islahatlara yönԥldilmiú kulturoloji layihԥlԥri vԥ praktik tövsiyԥlԥri bԥ-
135 yԥndilԥr vԥ dԥstԥklԥdilԥr. Onlar qeyd etdilԥr ki, alim-kulturoloqlar keyfiy- yԥt, effektivlik vԥ AzԥrbaycanÕn milli maraqlarÕna uy÷unluq mԥqsԥdilԥ, isla- hatlar monitorinqinin hԥyata keçirilmԥsindԥ hökumԥtԥ daha fԥal surԥtdԥ vԥ- tԥndaú yardÕmÕ göstԥrmԥlidirlԥr. øútirakçÕlar, insanÕn hԥyat fԥaliyyԥtinin nԥzԥri problemlԥri vԥ sosial in- kiúaf texnologiyalarÕnÕn öyrԥnilmԥsi, cԥmiyyԥtin sosial terapiyasÕnÕn hԥyata keçirilmԥsi, dialektik ziddiyyԥtlԥrin hԥlli vԥ dԥyiúԥn dünyanÕn tԥlԥblԥrinԥ uy÷un qԥrarlarÕn qԥbul edilmԥsi üçün kulturologiyanÕn ԥhԥmiyyԥtini bir da- ha tԥsdiqlԥdilԥr. Onlar Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥtinin sistemli tԥdqiqi, onun ԥnԥnԥvi irsi vԥ milli özünԥmԥxsuslu÷unun qorunub saxlanmasÕ, nailiyyԥtlԥ- rinin vԥ milli inkiúaf mԥqsԥdilԥ mԥdԥniyyԥtin yeni dԥyiúdirici imkanlarÕnÕn qiymԥtlԥndirilmԥsi üçün kulturologiyanÕn ԥhԥmiyyԥtini yüksԥk qiymԥtlԥn- dirdilԥr. Müstԥqil Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn milli-mԥdԥni inkiúafÕnÕn universal nԥzԥri-metodoloji ԥsasÕ vԥ elmi-informasiya bazasÕ kimi, onun ro- lu xüsusilԥ nԥzԥrԥ çatdÕrÕldÕ. Bunu nԥzԥrԥ alaraq, ölkԥnin sosial-mԥdԥni si- yasԥtinin kulturologiyanÕn nailiyyԥtlԥri ԥsasÕnda qurulmasÕna, siyasi vԥ sosi- al qԥrarlarÕn isԥ uy÷un kulturoloji ekspertizadan keçirilmԥsinԥ yardÕm etmԥ- yin vacibliyi qeyd olundu. KøV üçün yayÕlan press-relizdԥ milli mԥdԥniyyԥtin aktual problemlԥri- nin sistemli tԥdqiqatlarÕnÕn hԥyata keçirilmԥsi, hԥmçinin cԥmiyyԥtdԥ
universal kulturoloji biliklԥrin yayÕlmasÕ mԥqsԥdilԥ respublika kulturoloqla- rÕnÕn sԥylԥrinin birlԥúdirilmԥsinin vacibliyi qeyd olunmuúdur. Orada göstԥri- lirdi ki, qloballaúma milli mԥdԥniyyԥtlԥrԥ, o cümlԥdԥn Azԥrbaycan mԥdԥ- niyyԥtinԥ ça÷ÕrÕú etmiúdir. O, tarixi inkiúaf prosesindԥ bԥúԥriyyԥtin ԥldԥ etdi- yi mԥdԥniyyԥt sԥrvԥtlԥrinin, ilk növbԥdԥ, mütԥrԥqqi xalqlarÕn fԥlsԥfԥ, mԥntiq vԥ inkiúaf texnologiyalarÕnÕn ciddi öyrԥnilmԥsi vԥ yaradÕcÕ istifadԥsinin zԥ- ruriliyini úԥrtlԥndirmiúdir. Bu ça÷ÕrÕúa cavab, dövlԥtin siyasi prioriteti olan yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥtin qabaqlayÕcÕ inkiúafÕ vԥ modernlԥúmԥsi olmalÕdÕr ki, bu da sosial hԥyatda yoxsulluq, cahillik, etik vԥ hüquqi savadsÕzlÕq vԥ ic- timai tԥrԥqqini lԥngidԥn digԥr neqativ tԥzahürlԥrlԥ daha sԥmԥrԥli mübarizԥ aparma÷a imkan verir. Bununla bԥrabԥr, müúavirԥ iútirakçÕlarÕ tԥrԥfindԥn Azԥrbaycanda kultu- rologiyanÕn vԥziyyԥtinin ekspert qiymԥtlԥndirilmԥsi verildi. Müstԥqilliyin on beú illiyi ԥrzindԥ, elmin vԥ tԥhsilin digԥr sahԥlԥri ilԥ yanaúÕ, Azԥrbaycanda milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥtinin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsinin tԥdqiqatÕ sahԥsindԥ müԥyyԥn nailiyyԥtlԥr ԥldԥ edilmiúdir. Onlarla monoqrafiyalar, dԥrsliklԥr, mԥcmuԥlԥr, elmi mԥqalԥlԥr dԥrc edilmiú, çoxlu sayda kulturoloji seminarlar, dԥyirmi masalar, treninqlԥr vԥ konfranslar keçirilmiú, televiziya, radio vԥ
136 respublika mԥtbuatÕnda onlarla çÕxÕúlar edilmiúdir. “Simurq” AMA-nÕn vԥ Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin tԥúԥbbüsü ilԥ “Mԥdԥniyyԥtin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi” ixtisasÕnÕn Azԥrbaycan Dövlԥt Mԥdԥniyyԥt vԥ øncԥsԥnԥt Universitetinin tԥrkibinԥ daxil edilmԥsi böyük nailiyyԥt olmuúdur ki, 2003- cü ildԥn bu ixtisas üzrԥ kulturologiya elmlԥri namizԥdlԥri vԥ doktorlarÕ alim- lik dԥrԥcԥlԥri almaq üçün dissertasiyalarÕn müdafiԥsinin keçirilmԥsinԥ baúlanmÕúdÕr. Keçԥn ԥsrin 90-cÕ illԥri – 2000-ci illԥrin ԥvvԥllԥrindԥ milli kulturologiya- nÕn inkiúafÕna “Simurq” AMA ilԥ yanaúÕ bir sÕra dövlԥt strukturlarÕnÕn alimlԥri vԥ müԥllimlԥri yaradÕcÕ töhfԥ vermiúlԥr. Bu – AR Prezidenti yanÕnda Dövlԥt ødarԥçilik AkademiyasÕ, Milli Elmlԥr AkademiyasÕnÕn institutlarÕ, Azԥrbaycan Dövlԥt Mԥdԥniyyԥt vԥ øncԥsԥnԥt Universiteti, BakÕ Dövlԥt Universiteti, Azԥr- baycan Dövlԥt RԥssamlÕq AkademiyasÕnÕn vԥ bir sÕra respublika ali mԥktԥblԥ- rinin kollektivlԥri idi. AzԥrbaycanÕn ruhi mԥdԥniyyԥti vԥ mԥdԥniyyԥt siyasԥti- nin inkiúafÕnda dövlԥt strukturlarÕ ilԥ yanaúÕ, Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥtinin DostlarÕ Fondu (AMDF), Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt Fondu vԥ digԥr nüfuzlu qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕnÕn elmi-maarifçilik fԥaliyyԥti ciddi rol oynamÕúdÕr. Ölkԥdԥ vԥ xaricdԥ AzԥrbaycanÕn milli mԥdԥniyyԥtinin qorunmasÕ vԥ geniú ya- yÕlmasÕnda böyük xidmԥt - artÕq uzun illԥrdir ki, Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥtinin DostlarÕ Fondu tԥrԥfindԥn nԥúr olunan “ørs” jurnalÕna mԥxsusdur. Azԥrbaycan kulturoloqlarÕ razÕlÕqla qeyd etdilԥr ki, AzԥrbaycanÕn birin- ci xanÕmÕ, YUNESKO vԥ øSESKO-nun xoú mԥramlÕ sԥfiri Mehriban xanÕm ԤliyevanÕn rԥhbԥrlik etdiyi Heydԥr Ԥliyev Fondu 2004-cü ildԥn respublika- nÕn sosial-mԥdԥni, o cümlԥdԥn iqtisadi hԥyatÕnda aparÕcÕ rol oynama÷a baú- lamÕúdÕr. Azԥrbaycan xalqÕnÕn mԥdԥni irsinin qorunmasÕ vԥ inkiúafÕnda, mil- li dövlԥtçilik vԥ “azԥrbaycançÕlÕq” fԥlsԥfԥsi ideyalarÕnÕn inkiúafÕnda vԥ yeni nԥslԥ ötürülmԥsindԥ Fondun rolunu qiymԥtlԥndirmԥk çԥtindir. Heydԥr Ԥliyev Fondu yeni cԥmiyyԥtin mԥdԥni quruculu÷unda yalnÕz fԥal iútirakla deyil, hԥm dԥ ölkԥnin sosial-iqtisadi inkiúafÕna böyük töhfԥ verԥn, milli mԥ- dԥniyyԥtin seçilԥn tԥúkilatÕ oldu. Tezliklԥ onun fԥaliyyԥti tԥhsil, sԥhiyyԥ, mԥdԥniyyԥt, idman, elm vԥ texnologiya, ekologiya, sosial hԥyat sahԥsi vԥ cԥmiyyԥtin digԥr hԥyat fԥaliyyԥti sahԥlԥrindԥ milli miqyasda iri layihԥlԥrin reallaúdÕrÕlmasÕ sayԥsindԥ ümummilli ԥhԥmiyyԥt qazandÕ. Mԥdԥniyyԥtin vԥ kulturologiyanÕn inkiúaf u÷urlarÕnÕ müzakirԥ edԥrԥk, müúavirԥ iútirakçÕlarÕ milli kulturologiyanÕn inkiúafÕnda mԥlum nailiyyԥtlԥr- lԥ yanaúÕ, eyni zamanda bir sÕra çatÕúmazlÕqlar vԥ çԥtinliklԥrin olmasÕ haq- qÕnda qay÷ÕnÕ ifadԥ etdilԥr. Onlar hԥr úeydԥn ԥvvԥl, bütöv sosial sistem kimi mԥdԥniyyԥt fenomeninin yanlÕú dԥrk edilmԥsi vԥ fԥrdi, ictimai inkiúafda,
137 hԥmçinin Azԥrbaycan dövlԥtinin inkiúafÕnda ruhi mԥdԥniyyԥtin vԥ kulturo- logiyanÕn strateji rolunun lazÕmÕnca dԥrk edilmԥmԥsi ilԥ ba÷lÕdÕr. Belԥ ki, 1996-cÕ ildԥ - BakÕ Sosial ødarԥetmԥ vԥ Politologiya ønstitutunda, Tusi adÕna Pedaqoji ønstitutda kulturologiya kafedralarÕ, eyni zamanda BakÕ Dövlԥt Universitetindԥ Etika kafedrasÕ ba÷lanmÕúdÕr. Son illԥrdԥ ölkԥnin ali mԥk- tԥblԥrindԥ “mԥdԥniyyԥtin nԥzԥriyyԥsi vԥ tarixi”nin (kulturologiyanÕn) adÕ, elm kimi kulturologiyanÕn bir hissԥsi olan “mԥdԥniyyԥtúünaslÕ÷a” dԥyiúdiril- miúdir, bu fԥnn üzrԥ saatlarÕn hԥcmi isԥ (milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥtinin tari- xi vԥ nԥzԥriyyԥsi üzrԥ imtahanÕn vԥ referatlarÕn lԥ÷v edilmԥsi ilԥ) 72 saat- dan 18 saata endirilmiúdir. 2004-cü ildԥ Tԥhsil Nazirliyinin sԥrԥncamÕ ilԥ mütԥxԥssis-kulturoloqlarla müzakirԥ edilmԥdԥn, AzԥrbaycanÕn bir sÕra ali mԥktԥblԥrindԥ kulturologiya fԥnni lԥ÷v edilmiúdir. Elԥ hԥmin ildԥ Azԥrbay- can Dövlԥt Mԥdԥniyyԥt vԥ øncԥsԥnԥt Universitetinin aspiranturasÕna “kultu- rologiya” ixtisasÕ üzrԥ qԥbul ba÷lanmÕúdÕr. 2005-ci ildԥ Azԥrbaycan Dövlԥt Mԥdԥniyyԥt vԥ øncԥsԥnԥt Universitetinin Kulturologiya fakültԥsindԥ 14 hu- manitar fԥnn, o cümlԥdԥn, “mԥdԥniyyԥtin fԥlsԥfԥsi” vԥ “mԥdԥniyyԥtin sosio- logiyasÕ” kimi fundamental fԥnnlԥr lԥ÷v edilmiúdir. Tezliklԥ kulturologiya fԥnni Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn Prezidenti yanÕnda Dövlԥt ødarԥçilik AkademiyasÕnda da lԥ÷v olundu. øútirakçÕlar qeyd etdilԥr ki, kulturologiyanÕn yetԥrincԥ qiymԥtlԥdirilmԥ- mԥsi yaxud kimlԥrinsԥ úԥxsi maraqlarÕ ilԥ ԥlaqԥdar olub-olmamasÕndan asÕlÕ olmayaraq, tԥhsil sistemindԥki belԥ “mԥdԥniyyԥt siyasԥtini” baúa düúmԥk çԥtindir vԥ buna AzԥrbaycanÕn milli maraqlarÕ nöqteyi-nԥzԥrindԥn haqq qa- zandÕrmaq mümkün deyil. Bununla ԥlaqԥdar, düzgün olmayan qԥrarlar respublikanÕn aparÕcÕ ekspert-kulturoloqlarÕnÕn iútirakÕ ilԥ yenidԥn baxÕlma- lÕdÕr. KulturologiyanÕn lԥ÷v edilmԥsi, hԥmçinin Azԥrbaycanda fԥlsԥfԥ, sosio- logiya, psixologiya, politologiya, etika, mԥdԥni antropologiya vԥ digԥr icti- mai fԥnlԥrin azaldÕlmasÕ milli maraqlara cavab vermir vԥ mԥhsuldar tarixi vԥ fԥlsԥfi tԥfԥkkür qabiliyyԥti olmayan “mütԥxԥssislԥrin” hazÕrlanmasÕna
gԥtirib çÕxara bilԥr. Hԥyat dialektikasÕ belԥdir ki, zaman daxilindԥ hԥm inkiúaf mԥqsԥdi, hԥm dԥ tԥbiԥt vԥ cԥmiyyԥt haqqÕnda bizim tԥsԥvvürlԥrimiz daim dԥyiúir. Bu- na uy÷un olaraq düzgün sosial-mԥdԥni siyasԥt, beynԥlxalq kulturogenez tԥc- rübԥsi vԥ bԥúԥriyyԥtin qlobal dԥyiúikliklԥr dialektikasÕnÕ nԥzԥrԥ almaqla, elmin ԥn yeni nailiyyԥtlԥri vԥ dünya vԥ milli inkiúaf tendensiyalarÕnÕn kultu- rologi proqnozlaúdÕrÕlmasÕ ԥsasÕnda qurulmalÕdÕr. Bunu nԥzԥrԥ alaraq müúa- virԥ iútirakçÕlarÕ qeyd etdilԥr ki, Azԥrbaycan xalqÕ vԥ dövlԥtinin bugünü vԥ gԥlԥcԥyi, ԥsasԥn, milli mԥdԥniyyԥtimizin hansÕ dԥyԥrlԥr vԥ idarԥçilik priori- 138 tetlԥri, hansÕ sosial-mԥdԥni siyasԥt vasitԥsilԥ, hansÕ kulturoloji strategiyalar vԥ innovativ sosial texnologiyalar, hansÕ ԥmԥk keyfiyyԥti ԥsasÕnda inkiúaf edԥcԥyi ilԥ úԥrtlԥnir. Onlar qeyd etdilԥr ki, milli inkiúafda gԥlԥcԥk tԥrԥqqinin vԥ Azԥrbay- canda sԥnaye cԥmiyyԥti vԥ “biliklԥr cԥmiyyԥti”nin paralel quruculu÷u üçün insanlarÕn kulturoloji tԥhsili, maarifi vԥ mԥnԥvi tԥrbiyԥsinin keyfiyyԥtini yüksԥltmԥk lazÕmdÕr. Ekspert-kulturoloqlar mümkün qԥdԥr qÕsa tarixi vaxt ԥrzindԥ ölkԥni dünya inkiúaf sԥviyyԥsinԥ çatdÕrma÷a imkan verԥn sosial-mԥ- dԥni inkiúaf yollarÕ vԥ texnologiyalarÕnÕ seçmԥli, iúlԥyib hazÕrlamalÕ vԥ hö- kumԥtԥ tԥqdim etmԥlidirlԥr. Bu reallÕ÷Õ dԥrk etmԥ - qloballaúma úԥraitindԥ Azԥrbaycan cԥmiyyԥtinin milli–mԥdԥni irsinin qorunmasÕ vԥ modernlԥúmԥ- sini tԥmin edԥn, respublikanÕn mԥdԥniyyԥt vԥ tԥhsil sistemi vԥ strukturlarÕ- nÕn sԥmԥrԥli islahatÕnÕn hԥyata keçirilmԥsini tԥlԥb edir. Bu islahat çԥrçivԥ- sindԥ mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕnÕn idarԥ edilmԥsi sahԥsindԥ çalÕúan kadrlarÕn seçimi, yerlԥúdirilmԥsi vԥ tԥlimi sistemini permanent (daim) tԥkmillԥúdir- mԥk, hԥmçinin mövcud strukturlarÕn yenidԥn qurulmasÕ vԥ zamanÕn tԥlԥblԥ- rinԥ vԥ AzԥrbaycanÕn milli maraqlarÕna cavab verԥn yeni strukturlarÕn yara- dÕlmasÕnÕ hԥyata keçirmԥk lazÕmdÕr. Bunu nԥzԥrԥ alaraq iútirakçÕlar tԥhsil, mԥdԥniyyԥt, xarici iúlԥr, gԥnclԥr, idman vԥ turizm, Milli Mԥclis, uy÷un dövlԥt vԥ qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕ- nÕn nümayԥndԥlԥri vԥ respublikanÕn ekspert-kulturoloqlarÕnÕn iútirakÕ ilԥ mԥ- dԥniyyԥtin inkiúaf problemlԥri üzrԥ Milli ùuranÕn yaradÕlmasÕnÕn aktuallÕ÷ÕnÕ qeyd etdilԥr. Eyni zamanda onlar Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕnÕn Milli Onilliyinin keçirilmԥsi vacibliyini bir daha qeyd etdilԥr. Bununla bԥra- bԥr milli mԥdԥniyyԥtin inkiúaf proseslԥrinin sԥmԥrԥliliyini artÕrmaq mԥqsԥ- dilԥ, innovativ qԥrar kimi, tԥhsil vԥ mԥdԥniyyԥt nazirliklԥrinin vahid Sosial- Mԥdԥni ønkiúaf Nazirliyindԥ birlԥúmԥsi mԥqsԥdyönlülüyü imkanÕ vԥ hesab- lanmasÕnÕn öyrԥnilmԥsi haqqÕnda tԥklif irԥli sürüldü. Müúavirԥ iútirakçÕlarÕ onu da etiraf etdilԥr ki, milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥti- nin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsini öyrԥnmԥdԥn vԥ yaradÕcÕ surԥtdԥ istifadԥ etmԥdԥn, bugün Azԥrbaycanda dövlԥt quruculu÷u vԥ vԥtԥndaú cԥmiyyԥtinin bütün sahԥ- lԥrindԥ hԥrtԥrԥfli inkiúaf etmiú úԥxsiyyԥt vԥ liderlԥrin hazÕrlÕ÷Õ mümkün deyil. Bunu nԥzԥrԥ alaraq, mԥdԥni dԥyiúikliklԥr çԥrçivԥsindԥ, Azԥrbaycanda Kulturo- logiya Elmi-Tԥdqiqat ønstitutunun vԥ Dünya Mԥdԥniyyԥti Beynԥlxalq Uni- versitetinin açÕlmasÕ, ölkԥnin ali mԥktԥblԥrindԥ kulturoloji tԥhsil proqramÕnÕn dԥrinlԥúdirilmԥsi, ibtidai vԥ orta mԥktԥb proqramÕna “mԥdԥniyyԥtúünaslÕq” fԥn- ninin daxil edilmԥsi, BakÕda vԥ respublikanÕn rayonlarÕnda ixtisaslaúmÕú kultu- rologiya mԥktԥblԥrinin yaradÕlmasÕ mԥqsԥdԥuy÷un olardÕ.
139 Tԥhsil Nazirliyinin kulturologiyanÕn sÕxÕúdÕrÕlmasÕna yönԥldilmiú sԥmԥ- rԥsiz tendensiyasÕnÕ nԥzԥrԥ alaraq, müúavirԥ iútirakçÕlarÕ, sԥnԥtúünaslÕq sahԥ- sindԥ biliklԥr çԥrçivԥsi ilԥ mԥhdudlaúmayan kulturoloq elmlԥr namizԥdlԥri vԥ doktorlarÕnÕn hazÕrlanmasÕ üçün BakÕda milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥtinin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi üzrԥ sahԥlԥrarasÕ Dissertasiya ùurasÕnÕn yaradÕlmasÕnÕn vacibliyini qeyd etdilԥr. Belԥ bir ùura - tarix, fԥlsԥfԥ, psoxologiya, mԥdԥni antropologiya, sosiologiya, politologiya, mԥntiq, pedaqogika, etika, hüquq, iqtisadiyyat, estetika, filologiya, dilçilik, sԥnԥtúünaslÕq vԥ digԥr humanitar fԥnlԥr sahԥsindԥ milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥtinin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi üzrԥ uy÷un ԥsԥrlԥri olan ekspertlԥri daxil etmԥli idi. Müvafiq olaraq, kulturoloq- kadrlarÕn attestasiyasÕ üçün dԥ Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn Prezidenti ya- nÕnda AAK-nÕn kulturologiya üzrԥ fԥnlԥrarasÕ Ekspert ùurasÕ olmalÕdÕr. AparÕlan müzakirԥ nԥticԥsindԥ, aúa÷Õda qeyd olunan, AzԥrbaycanÕn maraqlarÕna vԥ Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥtinin modernlԥúmԥsinԥ, onun daha yaxúÕ gԥlԥcԥyinԥ yönԥldilmiú elmi tövsiyԥlԥrin nԥzԥrdԥn keçirilmԥsini respublika hökumԥtindԥn xahiú etmԥk qԥrara alÕndÕ: λ Ölkԥnin ԥsas sosial-mԥdԥni mԥdԥniyyԥt prioritetlԥri qismindԥ intellektual, etik, hüquq idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥtinin müԥyyԥn edilmԥsi haqqÕnda. λ Milli-mԥdԥni irsin qorunmasÕ haqqÕnda qanun layihԥsinԥ Azԥr- baycanda elmi vԥ tԥdris fԥnni kimi kulturologiyanÕn institutlaúdÕrÕlmasÕ vԥ inkiúafÕnÕ tԥmin edԥn bölmԥnin daxil edilmԥsi haqqÕnda. λ Tԥhsil, mԥdԥniyyԥt, xarici iúlԥr, gԥnclԥr, idman vԥ turizm nazir- liklԥrinin, Milli Mԥclisin, respublikanÕn uy÷un dövlԥt vԥ qeyri-hökumԥt strukturlarÕ vԥ ekspert-kulturoloqlarÕnÕn iútirakÕ ilԥ, AzԥrbaycanÕn milli- mԥdԥni inkiúafÕnÕn strateji proqramlarÕ, layihԥlԥri vԥ modellԥrinin müza- kirԥsi üçün Mԥdԥniyyԥt üzrԥ Milli ùuranÕn yaradÕlmasÕ haqqÕnda. λ MԥdԥniyyԥtúünaslÕq fԥnninin orta mԥktԥblԥrin, ibtidai vԥ mԥktԥ- bԥqԥdԥr tԥhsilin tԥdris proqramÕna daxil edilmԥsi haqqÕnda. λ BakÕda vԥ AzԥrbaycanÕn rayonlarÕnda tipik Kulturologiya mԥk- tԥblԥri yaratmaq haqqÕnda. λ “Mԥdԥniyyԥtin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi (kulturologiya)” fԥnninin, 72 saat hԥcmindԥn az olmayaraq, AzԥrbaycanÕn bütün ali mԥktԥblԥrinin tԥdris fԥnninԥ daxil edilmԥsi haqqÕnda. λ RespublikanÕn aparÕcÕ ali mԥktԥblԥrindԥ Milli vԥ dünya mԥdԥ- niyyԥtinÕn tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi kafedralarÕnÕn açÕlmasÕ haqqqÕnda. λ Kulturoloq elmlԥr namizԥdlԥri vԥ doktorlarÕnÕn hazÕrlanmasÕ üçün - tarix, fԥlsԥfԥ, psixologiya, mԥntiq, filologiya, antropologiya, 140 etnoqrafiya, pedaqogika, iqtisadiyyat, dilçilik, sԥnԥtúünaslÕq, sosiologi- ya, politologiya sahԥsindԥ ekspertlԥri birlԥúdirԥn - Milli vԥ dünya mԥdԥ- niyyԥtinÕn tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi üzrԥ fԥnlԥrarasÕ Dissertasiya ùurasÕnÕn vԥ AR Prezidenti yanÕnda fԥnlԥrarasÕ kulturologiya üzrԥ uy÷un Ekspert ùurasÕnÕn yaradÕlmasÕ haqqÕnda. λ Bütün sԥviyyԥlԥrdԥ mԥmurlar üçün idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥti üzrԥ kulturoloji treninqlԥrin tԥúkil edilmԥsi haqqÕnda. λ “Simurq” AMA tԥrԥfindԥn tԥsis edilmiú “Simurq” kulturoloji jurnala dövlԥt dԥstԥyi haqqÕnda. λ Dövlԥt televiziyasÕnda “Dünya mԥdԥniyyԥti vԥ Azԥrbaycan cԥmiy- yԥti” yaxud “Mԥdԥniyyԥt universiteti” aylÕq proqramÕn açÕlmasÕ haqqÕnda. λ Mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕnÕn Milli Onilliyinin hazÕrlanmasÕ vԥ keçi- rilmԥsi haqqÕnda. λ BakÕda Dünya Mԥdԥniyyԥti Beynԥlxalq Universitetinin yaradÕl- masÕ haqqÕnda. λ Demokratik ölkԥlԥrin sosial-mԥdԥni inkiúaf tԥcrübԥsinin öyrԥnil- mԥsi vԥ onun Azԥrbaycanda tԥtbiq edilmԥsi instrumenti kimi, Milli Elmlԥr AkademiyasÕnÕn tԥrkibindԥ Kulturologiya ønstitutunun yaradÕl- masÕ haqqÕnda. λ Tԥhsil vԥ mԥdԥniyyԥt nazirliklԥrinin vahid Sosial-mԥdԥni ønki- úaf Nazirliyindԥ birlԥúmԥsi imkanÕ vԥ mԥqsԥdyönlülüyünün öyrԥnilmԥsi haqqÕnda. λ AzԥrbaycanÕn rayonlarÕnda demokratik mԥdԥniyyԥt mԥrkԥzlԥri- nin yaradÕlmasÕ haqqÕnda. λ Ekspert-kulturoloqlarÕn iútirakÕ ilԥ Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥtinin demokratiklԥúdirilmԥsi vԥ modernlԥúdirilmԥsi proseslԥrinin milli moni- torinqinin hazÕrlanmasÕ vԥ keçirilmԥsi haqqÕnda. λ Milli maraqlar zԥminindԥ dövlԥt strukturlarÕ vԥ qeyri-hökumԥt mԥdԥniyyԥt tԥúkilatlarÕnÕn fԥaliyyԥtlԥrinin koordinasiyasÕ vԥ sԥmԥrԥli ԥmԥkdaúlÕ÷Õ mԥqsԥdilԥ, tԥhsil vԥ mԥdԥniyyԥt üzrԥ milli hesabatlarÕn su- rԥtlԥrinin kulturologiya vԥ mԥdԥni siyasԥt problemlԥri ilԥ mԥú÷ul olan aparÕcÕ qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕna göndԥrilmԥsi haqqÕnda. Bununla bԥrabԥr Tԥhsil Nazirliyinin kollegiyasÕnda milli inkiúaf üçün kulturologiyanÕn ԥhԥmiyyԥti haqqÕnda mԥruzԥnin dinlԥnilmԥsi üçün nazirli- yԥ müraciԥt etmԥk tԥklif olundu. Fransa vԥ digԥr demokratik ölkԥlԥrin tԥcrü- bԥsini nԥzԥrԥ alaraq iútirakçÕlar, hԥmçinin respublika ali mԥktԥblԥrinin qԥbul imtahanlarÕ proqramÕna mԥdԥniyyԥtin tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsi üzrԥ testlԥrin da- xil edilmԥsinin mԥqsԥdԥuy÷unlu÷u haqqÕnda respublikada geniú müzakirԥ- 141 nin zԥruriliyi haqqÕnda fikir söylԥdilԥr. Respublikada kulturologiya elmi vԥ maarifinin inkiúafÕna yardÕm mԥq- sԥdilԥ, kulturoloqlarÕn müúavirԥsindԥn az sonra, 2005-ci ilin aprel ayÕnda Assosiasiya, milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥti sivilizasiyasÕnÕn tarixi vԥ nԥzԥriy- yԥsini ԥks etdirԥn aktual mԥqalԥlԥr vԥ materiallarÕn dԥrc edilmԥsi üçün “Si- murq” kulturoloji jurnalÕn dövlԥt qeydiyyatÕnÕ hԥyata keçirdi. JurnalÕn redaksiya heyԥtinԥ akademiklԥr – Mahmud Kԥrimov, Maqsud Ԥliyev, Asԥf Nadirov, A.S. Zapesotski (Rusiya), Tofiq Na÷Õyev, Urxan Ԥlԥkbԥrov, Ra- sim Ԥfԥndiyev, Ziyad Sԥmԥdzadԥ, Bԥkir Nԥbiyev, Teymur Bünyadov, Nailԥ VԥlixanlÕ, prof. Denis Roze (ABù), prof. Zoltan Baço (MacarÕstan), prof. Olqa Astafyeva (Rusiya) vԥ b. daxil idilԥr. AssosiasiyanÕn nailiyyԥtlԥri onun müxtԥlif dövlԥt vԥ qeyri-hökumԥt tԥúklilatlarÕ ilԥ ԥmԥkdaúlÕq etmԥsi ilԥ úԥrtlԥnirdi. Assosiasiya – Azԥrbaycan Milli Elmlԥr AkademiyasÕ, “ørúad” Tԥdqiqat Mԥrkԥzi, Mԥdԥniyyԥt vԥ Tu- rizm Nazirliyi, Yoxsullu÷un azaldÕlmasÕ vԥ iqtisadi inkiúaf üzrԥ Dövlԥt Ka- tibliyi, Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt Fondu, Azԥrbaycan Sülh Fondu, Azԥrbay- can Kulturoloqlar Cԥmiyyԥti, Vԥtԥndaú Cԥmiyyԥti Mԥdԥniyyԥtinin Beynԥl- xalq Forumu, Azԥrbaycan Dövlԥt Mԥdԥniyyԥt vԥ øncԥsԥnԥt Universiteti, “Günar” maariflԥndirici texnologiyalar Mԥrkԥzi, AzԥrbaycanúünaslarÕn Müstԥqil Birliyi, Azԥrbaycan QadÕnlar Cԥmiyyԥti, BakÕ Oksford Mԥktԥbi, “øntellekt” elmi-texniki müԥssisԥ, “Tԥhsil” Cԥmiyyԥti, Sülh vԥ sivilizasiya- larÕn dialoqu Cԥnubi Qafqaz Mԥrkԥzi, Qԥrb Universiteti nԥzdindԥ Gender tԥdqiqatlarÕ Mԥrkԥzi, “øntellektin inkiúafÕ” tԥúkilatÕ, “EtibarlÕ gԥlԥcԥk” tԥúki- latÕ vԥ digԥrlԥri ilԥ ԥmԥkdaúlÕq edirdi. Beynԥlxalq ԥmԥkdaúlÕ÷a böyük diqqԥt ayrÕlÕrdÕ. “Simurq” AMA TASøS proqramÕ layihԥsi, Rusiya Sosial vԥ Pedaqoji Elmlԥr AkademiyasÕ, Rusiya Kulturologiya ønstitutu “øntellektual inkiúaf problemlԥri” Beynԥl- xalq Elmlԥr AkademiyasÕ, Ümumdünya Qeyri-Hökumԥt TԥúkilatlarÕ Asso- siasiyasÕ (The World Association of Non-Governmental Organizations - WANGO), Bütün dünyada sülh u÷runda mübarizԥ Beynԥlxalq FederasiyasÕ vԥ digԥr tԥúkilatlarla ԥmԥkdaúlÕq edirdi. AxÕrÕncÕ bir neçԥ il ԥrzindԥ Assosia- siya Bergen, Nyu-York, Vaúinqton, Moskva, Sankt-Peterburq, Budapeút, Paris, Seulda beynԥlxalq konfranslarÕn iúindԥ iútirak etmiúdir. 2004-cü ildԥ “Simurq” AMA-nÕn nümayԥndԥ heyԥtinin tԥrkibindԥ AzԥrbaycanÕn 14 qeyri-hökumԥt tԥúkilatÕnÕn, o cümlԥdԥn, “Simurq”, BakÕ Oksford Mԥktԥbi, Azԥrbaycan Rԥssamlar øttifaqÕ, respublika Mԥdԥniyyԥt iúçilԥri hԥmkarlar it- tifaqÕ Komitԥsi, Futuroloqlar Cԥmiyyԥtinin, Kiçik vԥ orta biznes Assosiasi- yasÕnÕn vԥ s. rԥhbԥrlԥri Budapeútdԥ Beynԥlxalq konfransda iútirak etdilԥr.
142 Elԥ hԥmin ildԥ “Simurq” AMA-nÕn prezidenti Paris ùԥrq dillԥri vԥ sivilizasi- yalarÕ ønstitutunda “Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥti dünya sivilizasiyasÕ kon- tekstindԥ” mövzusunda Paris institutunda Beynԥlxalq kollokviumda, hԥmçi- nin Seulda Qlobal idarԥçilik üzrԥ Ümumdünya Sammitindԥ çÕxÕú etmiúdir. “Simurq” AMA tԥrԥfindԥn kulturologiya üzrԥ nԥúr olunan kitablar Rusiya, ABù, Birlԥúmiú Krallaq, Türkiyԥ, Fransa, Almaniya, Çin, øsrail, Yaponiya, Avstriya, Estoniya vԥ dünyanÕn digԥr ölkԥlԥrinin kitabxanalarÕnda oxucular tԥrԥfindԥn istifadԥ olunurdu. Ԥvvԥlki illԥrdԥ oldu÷u kimi, 2000-ci illԥrin ortalarÕ üçün Assosiasiya- nÕn fԥaliyyԥtindԥ baúlÕca motivasiya - insanÕn, dövlԥtin vԥ cԥmiyyԥtin inki- úafÕnÕn ԥsasÕnÕ vԥ mahiyyԥtini tԥúkil edԥn fenomen kimi, mԥdԥniyyԥtin düz- gün, sistemli anlayÕúÕnÕ tԥúkil edԥn, inqilabi dԥyiúdirici imkanlarÕn yaradÕcÕ istifadԥsini nԥzԥrdԥ tutan, ölkԥnin daxili vԥ xarici sosial-mԥdԥni siyasԥtinin formalaúdÕrÕlmasÕna yardÕm etmԥk cԥhdi idi. Buna görԥ dԥ milli inkiúaf ma- raqlarÕ vԥ tԥlԥbatlarÕnÕ nԥzԥrԥ alaraq, “Simurq” AMA, ԥvvԥlki kimi, hԥm xüsusi elmi innovasiyalarÕn, hԥm dԥ dünya mԥdԥniyyԥti vԥ sivilizasiyasÕnÕn mütԥrԥqqi inkiúaf nailiyyԥtlԥri vԥ tendensiyalarÕnÕn dövlԥt quruculu÷unda praktik istifadԥsinԥ yönԥldilmiú kulturoloji konsepsiyalar vԥ layihԥlԥrin iúlԥ- nib hazÕrlanmasÕnÕ davam etdirirdi. KonsepsiyalarÕmÕzÕn hazÕrlanmasÕ zamanÕ biz cԥmiyyԥtdԥ vԥ dünyada daimi dialektik dԥyiúikliklԥri – mԥqsԥdlԥr, vԥzifԥlԥr, strukturlar vԥ texnolo- giyalarÕn qoyuluúu ilԥ ԥlaqԥdar olan, hԥm daxili dԥyiúԥn kԥmiyyԥtlԥri, hԥm dԥ siyasi proses, elmi-texniki tԥrԥqqi, iqtisadi inkiúaf, sosial-mԥdԥni dԥyiúik- liklԥr, qrup maraqlarÕnÕn tԥsiri vԥ digԥr sosial indikatorlarla úԥrtlԥnԥn xarici dԥyiúԥn kԥmiyyԥtlԥri nԥzԥrԥ alma÷a çalÕúmÕúÕq. Bu vԥzifԥnin hԥllinԥ “yuxa- rÕdan” yardÕmÕn mühüm úԥrti, ԥvvԥlki kimi, Azԥrbaycan xalqÕ vԥ dövlԥtinin hԥyati maraqlarÕna cavab verԥn sԥmԥrԥli mԥdԥni innovasiyalara qarúÕ yüksԥk qavrama qabiliyyԥtli milli insan kapitalÕnÕn formalaúmasÕ vԥ inkiúafÕna yar- dÕm edԥn - insanlarÕn akkulturasiyasÕ vԥ inkulturasiyasÕ, ԥhalinin kulturoloji maariflԥndirilmԥsi, cԥmiyyԥtdԥ universal kulturoloji biliklԥrin yayÕlmasÕ ki- mi, “aúa÷Õdan” olan vԥzifԥ qalÕrdÕ. Bu dövr üçün “Simurq” AMA-nÕn, bürokratik maneԥlԥri yarÕb keçԥ bil- mԥyԥn bir sÕra ictimai-faydalÕ innovativ layihԥlԥri, elmi ԥsaslanmÕú kulturo- loji tövsiyԥlԥri vԥ tԥúԥbbüslԥrinin qanunvericiliklԥ dԥstԥklԥnmԥsinԥ çoxdan artan tԥlԥbat daha kԥskin úԥkildԥ hiss olunma÷a baúladÕ. Assosiasiya üzvlԥri üçün sosial-mԥdԥni tԥrԥqqini müԥyyԥn edԥn intellektual, etik, idarԥçilik vԥ AzԥrbaycanÕn ruhi mԥdԥniyyԥtinin digԥr istiqamԥtlԥrinin prioritet inkiúafÕna qanunvericiliklԥ yardÕm etmԥk son dԥrԥcԥ vacib idi. KulturologiyanÕn elm
143 vԥ tԥdris fԥnni kimi institutlaúdÕrÕlmasÕ, alimlԥr, müԥllimlԥr vԥ digԥr ԥqli ԥmԥk iúçilԥrinin yaradÕcÕlÕq mԥhsuldarlÕ÷ÕnÕn artÕrÕlmasÕ üçün ԥlveriúli úԥrait yaradan intellektual mԥdԥniyyԥt haqqÕnda qanunun qԥbul edilmԥsi olduqca zԥruri idi. Milli maraqlara cavab verԥn bir sÕra qanunverici mԥdԥni tԥúԥbbüslԥrin praktik olaraq hԥyata keçirilmԥsi üçün, 2005-ci ilin payÕzÕnda “Simurq” AMA professor Fuad Mԥmmԥdovun Milli Mԥclisԥ seçkilԥrdԥ iútirakÕnÕ mԥqsԥdԥuy÷un hesab etdi. Bu qԥrara uy÷un olaraq, Fuad Mԥmmԥdovun na- mizԥdliyi BakÕ úԥhԥri Yasamal rayonu 17-ci dairԥ üzrԥ Milli Mԥclisԥ seçil- mԥk üçün sԥsԥ qoyuldu. Respublika Milli Elmlԥr AkademiyasÕnÕn rԥhbԥrliyi ilԥ dԥstԥklԥnԥn bu seçici kompaniyanÕn nԥticԥlԥri, Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt AssosiasiyasÕnÕn milli maraqlara vԥtԥndaú vԥtԥnpԥrvԥrliyi xidmԥti ilԥ moti- vasiya edilԥn yaradÕcÕ fԥaliyyԥtinin mütԥrԥqqi hԥyat fԥlsԥfԥsi, konsepsiyalarÕ vԥ elmi nԥticԥlԥrinin vԥtԥndaúlar tԥrԥfindԥn ciddi dԥstԥklԥndiyini bilavasitԥ nümayiú etdirdi. Milli mԥdԥniyyԥtin inkiúaf tԥlԥbatlarÕnÕ nԥzԥrԥ alaraq, 2005-ci ildԥ “Simurq” AMA respublikada onillik müddԥt üçün “Azԥrbaycanda mԥdԥniy- yԥtin inkiúafÕ” milli tԥdqiqat proqramÕnÕn elmi cԥhԥtdԥn iúlԥnib hazÕrlanmasÕ vԥ reallaúdÕrÕlmasÕ kimi yeni tԥkliflԥ çÕxÕú etdi. Bu proqram çԥrçivԥsindԥ dünya mԥdԥniyyԥti kontekstindԥ Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥtinin tarixi, nԥzԥriy- yԥsi, praktikasÕ vԥ yeni inkiúaf texnologoyalarÕnÕn fundamental tԥdqiqini aparmaq tԥklif olunurdu. Proqram müasir mԥdԥniyyԥtin hԥrԥkԥtverici qüv- vԥlԥri vԥ inkiúaf qanunauy÷unluqlarÕnÕn, destruktiv proseslԥr, böhranlar vԥ fԥlakԥtlԥrin qarúÕsÕnÕ alma÷a yardÕm edԥn, mԥdԥniyyԥtlԥrin dialoqu vԥ har- monizasiyasÕnÕn yeni imkanlarÕnÕn öyrԥnilmԥsinin müqayisԥli tԥhlilini nԥzԥrdԥ tuturdu. Bu zaman keçid dövrünün hԥm optimal, hԥm dԥ ekstremal úԥraitlԥrindԥ mԥdԥniyyԥtin inkiúaf vԥ transformasiya dinamikasÕ, mԥdԥniyyԥtin sosial insti- tutlarÕnÕn sinergetikasÕ, strukturu vԥ mürԥkkԥbliyinԥ görԥ idarԥ oluna bilmԥsi üzrԥ sistemli kulturoloji tԥdqiqatlarÕn hԥddԥn artÕq vacibliyi qeyd edildi. Güman edilirdi ki, belԥ tԥdqiqatlar nԥticԥsindԥ ԥldԥ olunan universal kulturoloji biliklԥr, mԥlumatlarÕn informasiya bazasÕ vԥ ictimai inkiúaf texnologiyalarÕ sosial-siyasi mԥdԥniyyԥt vԥ dövlԥt idarԥçiliyi sisteminin effektivliyinin artÕrÕlmasÕna, qlobal- laúma úԥraitindԥ AzԥrbaycanÕn davamlÕ vԥ rԥqabԥt qabiliyyԥtli yüksԥk effektli inkiúaf modellԥrinin yaradÕlmasÕna yardÕm edԥcԥkdir.
|