“CΩmiyyΩt mΩdΩniyyΩti müdafiΩ edΩrsΩ

 

 

 

 

 

170 

“SøMURQ” AMA-nÕn son beú ildԥki fԥaliyyԥti 

AssosiasiyanÕn azԥrbaycançÕlÕq ideologiyasÕ vԥ  

multikulturalizm dövlԥt siyasԥtinԥ yardÕmÕ 

 

RegionlarÕn inkiúafÕ dövlԥt proqramÕna yardÕm, insanlarÕn ruhi mԥdԥniyyԥt 

sԥviyyԥsinin yüksԥldilmԥsi, milli vԥ dünya mԥdԥniyyԥti nailiyyԥtlԥrinԥ qoúulmaq 

mԥqsԥdilԥ, 2011-ci ilin iyun ayÕnda Sabirabad rayonunda “Simurq” AMA-

nÕn regional nümayԥndԥliyi açÕldÕ. Bu nümayԥndԥliyin yaradÕlmasÕ Assosia-

siyanÕn Azԥrbaycanda insan kapitalÕnÕn inkiúafÕna yardÕm mԥqsԥdli ciddi vԥ-

tԥndaú layihԥlԥrindԥn biri idi. Onun hԥyata keçirilmԥsi “Simurq”la ԥmԥkdaúlÕq-

da ԥhalidԥ, hԥmçinin müxtԥlif dövlԥt vԥ qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕ strukturlarÕnda 

maraq do÷uran, AzԥrbaycanÕn regionlarÕnda ruhi mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕ üçün 

onun tԥrԥfindԥn toplanan kulturoloji biliklԥrin istifasԥsindԥ tԥlԥbat, Mԥdԥniyyԥt 

AssosiasiyasÕnÕn respublikada nüfuzunun artmasÕna sԥbԥb oldu.  

Nümayԥndԥliyin tԥntԥnԥli açÕlÕúÕna gԥlԥn “Simurq” AMA-nÕn nümayԥndԥ 

heyԥtinin tԥrkibindԥ: prof. Fuad Mԥmmԥdov, AssosiasiyanÕn tԥúkilati iú üzrԥ 

vitse-prezidenti, Azԥrbaycan Hԥmkarlar KonfederasiyasÕnÕn Mԥdԥni-mԥiúԥt 

problemlԥrinin analitik tԥdqiqatlar úöbԥsinin müdiri Namiq Hüseynov, “Yeni 

Azԥrbaycan” PartiyasÕ Siyasi ùurasÕnÕn üzvü, politoloq Svetlana Bayramova,    

Ü. HacÕbԥyli adÕna BakÕ Musiqi AkademiyasÕnÕn tԥdris hissԥsi üzrԥ prorektoru, 

professor Oqtay Abasquliyev, AR Rԥssamlar øttifaqÕnÕn katibi, xalq rԥssamÕ A÷a-

ԥli øbrahimov, Beynԥlxalq informasiyalaúdÕrma AkademiyasÕnÕn üzvü Maya Bԥ-

dԥlbԥyli, AR Milli Mԥclis katibliyinin mԥúvԥrԥtçisi Rafiq Seyidzadԥ, Azԥrbaycan 

yaradÕcÕlÕq fondunun sԥdr müavini, ԥmԥkdar mԥdԥniyyԥt iúçisi Rafiq KaúanlÕ,  

AssosiasiyanÕn Gԥnclԥr departamentinin rԥhbԥri Anar Cԥfԥrov, “Simurq” AMA-

nÕn rԥyasԥt heyԥtinin mԥsul katibi, H. Ԥliyev adÕna Ali Hԥrbi Mԥktԥbin “Elektro-

nika vԥ radiotexnika” kafedrasÕnÕn professor vԥzifԥsinin icraçÕsÕ, texnika sahԥsin-

dԥ fԥlsԥfԥ elmlԥri doktoru A÷azԥki Mԥlikov, Dövlԥt Neft ùirkԥtinin Rabitԥ vԥ in-

formasiya texnologiyalarÕ úöbԥsinin keçmiú müdir müavini Faiq Abbasov, 

AMEA-nÕn Fԥlsԥfԥ vԥ Hüquq ønstitutunun böyük elmi iúçilԥri - Samirԥ Mirba÷Õr-

zadԥ vԥ Fԥridԥ Mirba÷Õrzadԥ, Azԥrbaycan Dövlԥt Respublika Elmi Tibb kitabxa-

nasÕ hԥmkarlaq ittifaqÕnÕn sԥdri øradԥ Ԥliyeva vԥ baúqalarÕ iútirak edirdilԥr. Nü-

mayԥndԥ heyԥtinin üzvlԥri Ümummilli lider Heydԥr Ԥliyevin abidԥsi önünԥ gül 

qoydular, onun adÕnÕ daúÕyan muzeylԥ maraqla tanÕú oldular, Qonaq kitabÕnda xa-

tirԥ qeydlԥri etdilԥr. 

øcra hakimiyyԥti, rayon Gԥnclԥr vԥ ødman ødarԥsi, “Zülfü Mԥrkԥzi Studiya”, 

“ørԥli” øctimai gԥnclԥr birliyi vԥ Sabirabad úԥhԥr yerli ziyalÕlarÕnÕn tԥúkilati dԥstԥ-

yi ilԥ “Simurq” AMA-nÕn regional nümayԥndԥliyinin tԥntԥnԥli açÕlÕúÕ 3 iyun 

171 

2011-ci ildԥ oldu. AssosiasiyanÕn Gԥnclԥr departamentinin rԥhbԥri Anar Cԥfԥ-

rov, Sabirabad ziyalÕlarÕnÕn nümayԥndԥlԥri Zülfü Rzayev vԥ Nadir Quliyevin 

dԥstԥyi ilԥ  nümayԥndԥliyin hazÕrlanmasÕ vԥ açÕlÕúÕ üzrԥ böyük tԥúkilati iú gö-

rülmüúdür. Sabirabad rayon Gԥnclԥr Mԥrkԥzindԥ nümayԥndԥlik üçün ayrÕca 

otaq ayrÕlmÕúdÕr ki, burada “Simurq” AMA-nÕn yaradÕcÕ fԥaliyyԥtinin tarixi-

ni ԥks etdirԥn kiçik ekspozisiya (sԥrgi) yerlԥúdirilmiúdir.  

Sabirabad rayon Gԥnclԥr Mԥrkԥzindԥ AssosiasiyanÕn nümayԥndԥlԥrini 

Sabirabad icra hakimiyyԥti baúçÕsÕnÕn sosial-iqtisadi mԥsԥlԥlԥr üzrԥ birinci 

müavini B. Hԥsԥnov, icra hakimiyyԥti aparatÕnÕn úöbԥ müdiri ø. Ԥsgԥrov, 

tԥhsil vԥ mԥdԥniyyԥt iúçilԥri, Sabirabad rayon A÷saqqallar ùurasÕ vԥ ZiyalÕ-

lar Cԥmiyyԥtinin nümayԥndԥlԥri, ictimaiyyԥt qarúÕladÕ. Sabirabad rayon 

Gԥnclԥr vԥ ødman ødarԥsinin rԥisi Nadir Quliyev tԥdbiri açaraq vԥ qonaqlarÕ 

salamlayaraq, qeyd etdi ki, elmi ictimaiyyԥt arasÕnda bu qԥdԥr geniú popul-

yarlÕ÷a malik vԥ ciddi çoxúaxԥli qeyri-hökumԥt tԥúkilatÕ iúini icra edԥn nü-

mayԥndԥliyin açÕlmasÕ yalnÕz SabirabadÕn deyil, hԥm dԥ ԥtraf rayonlarÕn zi-

yalÕ nümayԥndԥlԥri üçün böyük ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir.     

Elԥ hԥmin gün úԥhԥrin Gԥnclԥr Mԥrkԥzindԥ “Kulturologiya vԥ milli inkiúaf” 

mövzusu üzrԥ kulturoloji konfrans keçirildi. AssosiasiyanÕn ԥsas fԥaliyyԥt istiqa-

mԥtlԥri, fԥlsԥfԥsi, metodologiyasÕ vԥ nailiyyԥtlԥri ilԥ konfrans iútirakçÕlarÕnÕ prof. 

Fuad Mԥmmԥdov tanÕú etdi. Konfransda hԥmçinin, “Simurq” AMA-nÕn üzvlԥri, 

auditoriyanÕn suallarÕna cavab verԥn Svetlana Bayramova, Rafiq Seyidzadԥ, A÷a-

ԥli øbrahimov çÕxÕú etdilԥr. Sabirabad ziyalÕlarÕ adÕndan N. Gԥncԥvi adÕna 5 saylÕ 

orta mԥktԥbin müԥllimi Üzeyir Abbasov, Sabirabad Dövlԥt Sosial-øqtisadi kol-

lecinin müԥllimi Sԥidԥ Hüseynova, úair Fikrԥt Mԥmmԥdli vԥ baúqalarÕ danÕúdÕlar. 

ÇÕxÕú edԥnlԥr ölkԥ regionlarÕnÕn kԥnd ziyalÕlarÕ vԥ gԥnclԥri üçün bu cür aksiyala-

rÕn hԥyata keçirilmԥsinin zԥruriliyini vԥ vaxtÕnda oldu÷unu qeyd etdilԥr.    

Konfransda insan kapitalÕnÕn inkiúafÕnda kulturologiyanÕn rolu tԥhlil olun-

du, hԥmçinin nümayԥndԥliyin fԥaliyyԥt proqramÕ müzakirԥ olundu. O, gԥnclԥ-

rin vԥ yaúlÕ ԥhalinin intellektual, etik, hüquq vԥ idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥtinin yük-

sԥldilmԥsinԥ yardÕm edԥn xüsusi kulturoloji kurslarÕn tԥúkil edilmԥsini, yerli ki-

tabxananÕn kulturoloji ԥdԥbiyyatla zԥnginlԥúdirilmԥsini, gԥnclԥr üçün kulturolo-

ji seminarlar vԥ müsabiqԥlԥrin keçirilmԥsini nԥzԥrdԥ tuturdu. Hԥmçinin, is-

tedadlÕ gԥnclԥrin meydana çÕxarÕlmasÕ vԥ dԥstԥklԥnmԥsi, qloballaúma úԥraitindԥ 

insanÕn aktual inkiúaf problemlԥri üzrԥ dԥyirmi masalarÕn, AzԥrbaycanÕn gör-

kԥmli elm vԥ incԥsԥnԥt xadimlԥri ilԥ görüúlԥrin keçirilmԥsi, universal kulturolo-

ji biliklԥrin formalaúmasÕ mԥrkԥzi kimi, kulturologiya “mԥktԥblԥrinin” açÕlma-

sÕnÕn tԥúkili vԥ s. nԥzԥrdԥ tutulurdu. “Simurq” AMA-nÕn tԥúԥbbüsü sabirabadlÕ-

lar tԥrԥfindԥn böyük ruh yüksԥkliyi ilԥ qarúÕlandÕ.  

172 

“Simurq” AMA-nÕn rԥyasԥt heyԥtinin qԥrarÕ ilԥ Yeni Azԥrbaycan PartiyasÕ 

Sabirabad rayon tԥúkilatÕnÕn sԥdri, Sabirabad rayon Gԥnclԥr vԥ ødman ødarԥsinin 

rԥisi Nadir Quliyev, "ZMS" MMC-nin ("Zülfü Mԥrkԥzi Studiya" MMC-nin) di-

rektoru, Sabirabadda “Simurq” AMA-nÕn regional nümayԥndԥliyinin rԥhbԥri 

Zülfü Rzayev úԥhԥr vԥ rayonun yaradÕcÕ fԥaliyyԥti vԥ ictimai-mԥdԥni hԥyatÕndakÕ 

fԥal iútirakÕna görԥ tԥúԥkkür fԥxri fԥrmanlarÕ ilԥ tԥltif olundular. 

Regionda ruhi mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕ maraqlarÕnÕ nԥzԥrԥ alaraq, konfrans iú-

tirakçÕlarÕ 2011-ci ilin payÕzÕnda Sabirabadda, Gԥnclԥr Mԥrkԥzi vԥ “ørԥli” qeyri-

hökumԥt gԥnclԥr tԥúkilatÕ ilԥ birlikdԥ keçirilmԥsi nԥzԥrdԥ tutulan, “Kulturologiya 

vԥ Azԥrbaycanda insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ” mövzusunda respublika kulturoloji 

konfransÕnÕn tԥúkili haqqÕnda razÕlÕ÷a gԥldilԥr. Belԥ konfransÕn mԥqsԥdi Sabiraba-

dÕn vԥ yaxÕnlÕqda yerlԥúԥn rayonlarÕn gԥlԥcԥk inkiúafÕna vԥ úԥhԥr mԥdԥniyyԥtinin 

intellektuallaúdÕrÕlmasÕna yardÕm, hԥmçinin digԥr ölkԥlԥrin alim-kulturoloqlarÕ 

arasÕnda Azԥrbaycan xalqÕnÕn mԥdԥni irsinin,  milli mԥdԥniyyԥtimizin populyar-

laúdÕrÕlmasÕ idi. 

KonfransÕn sonunda onun iútirakçÕlarÕ, "ZMS" MMC-nin nԥzdindԥ yara-

dÕlmÕú, yenicԥ açÕlmÕú “S” Radio ilԥ tanÕú oldular. BakÕdan gԥlԥn qonaqlar Sa-

birabad Gԥnclԥr Mԥrkԥzinin binasÕnda yerlԥúԥn, lazÕmi aparatlar vԥ avadanlÕqla 

tԥchiz olunmuú “Simurq” AMA-nÕn regional nümayԥndԥliyinin ofisinԥ, 120 nԥ-

fԥrlik konfrans zalÕna baxÕú keçirdilԥr, Qonaq kitabÕnÕ imzaladÕlar. AçÕlÕú mԥrasi-

mindԥn sonra simurqçular ùԥhidlԥr XiyabanÕna baú çԥkdilԥr, Olimpiya kom-

pleksinԥ vԥ Sabirabad DiyarúünaslÕq muzeyinԥ baxdÕlar.  

Nümayԥndԥliyin açÕlÕúÕndan az sonra “ørԥli” øctimai birliyinin rԥhbԥri, 

Milli Mԥclisin deputatÕ Ceyhun Osmanov vԥ YaponiyanÕn AzԥrbaycandakÕ 

fövqԥladԥ vԥ sԥlahiyyԥtli sԥfiri, cԥnab Vatanabe Sabirabadda mԥdԥniyyԥt 

mԥrkԥzinin yaradÕlmasÕna görԥ mԥmmunluqlarÕnÕ ifadԥ edԥrԥk, oraya baú 

çԥkdilԥr. Hԥmin günlԥrdԥ nümayԥndԥliyin açÕlÕúÕnÕ iúÕqlandÕran “Ayna” qԥ-

zeti yazÕrdÕ:”...AssosiasiyanÕn tԥdbirlԥri ԥhalinin ԥn müxtԥlif tԥbԥqԥlԥrinin 

nümayԥndԥlԥrindԥ mԥdԥniyyԥt, elm, müasir texnologiyalarÕn ԥn müxtԥlif sa-

hԥlԥrindԥ onlarÕn biliklԥri vԥ tԥsԥvvürlԥrini geniúlԥndirԥrԥk, reallaúdÕrÕlma-

mÕú daxili potensialÕn aúkar edilmԥsinԥ yardÕm edir. “Simurq”un rԥhbԥrliyi 

vԥ fԥallarÕ yalnÕz alimlԥri vԥ diplomatlarÕ deyil, hԥmçinin hԥm tanÕnmÕú, 

hԥm dԥ yeni baúlayan incԥsԥnԥt xadimlԥrini cԥlb edԥrԥk, daim tԥdbirlԥrin 

keçirilmԥsinin yeni forma vԥ metodlarÕnÕ axtarÕb tapÕrlar”. 

Azԥrbaycanda insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ strateji milli vԥzifԥyԥ ciddi 

ԥhԥmiyyԥt verԥrԥk, 2011-ci ilin sentyabrÕnda Assosiasiya «Azԥrbaycanda in-

san kapitalÕnÕn inkiúaf Mԥrkԥzi” innovativ kulturoloji layihԥni iúlԥyib hazÕr-

ladÕ. Mԥrkԥzin yaradÕlmasÕnÕn sԥbԥbi - ölkԥ baúçÕsÕnÕn milli insan kapitalÕnÕ 

173 

inkiúaf etdirmԥk ça÷ÕrÕúÕnÕn respublika ziyalÕlarÕ, bütün sԥviyyԥlԥrdԥ vԥtԥn-

daú cԥmiyyԥti tԥrԥfindԥn eúidilmԥli vԥ reallaúdÕrÕlmalÕ olmasÕ idi. Bu zaman 

Assosiasiya ölkԥnin davamlÕ vԥ rԥqabԥt qabiliyyԥtli inkiúafÕ, effektiv dövlԥt 

vԥ sosial idarԥçiliyi üçün universal kulturoloji biliklԥrin yüksԥk elmi vԥ 

praktik ԥhԥmiyyԥtini nԥzԥrԥ alÕrdÕ.  

Layihԥ milli inkiúaf tԥlԥbatlarÕnÕn tԥmin edilmԥsinԥ yönԥldilԥn sistemli 

kulturoloji tԥdqiqatlarÕn vԥ insanÕn inkiúafÕ mԥqsԥdilԥ kulturoloji tԥhsil vԥ 

maarifin inkiúaf etdirilmԥsi kimi ikiqat vԥzifԥnin hԥllini nԥzԥrdԥ tuturdu. 

Elmi vԥzifԥlԥr kontekstindԥ layihԥ sistemli kulturoloji tԥdqiqatlarÕn aktual 

inkiúaf istiqamԥtlԥrinin dԥstԥyini nԥzԥrdԥ tuturdu. Mԥrkԥz müasir tԥdqiqat 

metodlarÕnÕ iúlԥyib hazÕrlamaq, aparÕcÕ milli vԥ xarici alimlԥri, istedadlÕ  

gԥnclԥri diskussiyalara, insanÕn hԥyat fԥaliyyԥtinin müxtԥlif problemlԥrinin 

fԥnlԥrarasÕ vԥ müqayisԥli tԥdqiqatlara cԥlb etmԥk üçün innovasiya sahԥsi ol-

maq istԥyirdi. Ԥsasԥn, respublikada insan kapitalÕnÕn inkiúaf effektivliyi vԥ 

milli mԥdԥniyyԥtin gԥlԥcԥk qurulmasÕnÕn instrumenti kimi ruhi mԥdԥniyyԥ-

tin qiymԥtlԥndirilmԥsi metodologiyasÕnÕn iúlԥnmԥsi vԥ tԥtbiqi nԥzԥrdԥ tutu-

lurdu. Elmi blok hԥmçinin, milli inkiúaf problemlԥri üzrԥ mühüm proqram-

larÕn kulturoloji ekspertizasÕnÕ, Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn vԥtԥndaúlarÕ 

üçün qaydalar toplusu kimi, yüksԥk mԥdԥniyyԥtli insanÕn etik kodeksinin iú-

lԥnmԥsini hԥyata keçirmԥyi nԥzԥrdԥ tuturdu.  

økinci vԥzifԥ - respublikanÕn yüksԥk ruhi mԥdԥniyyԥtԥ malik vԥtԥndaú-

larÕnÕn, xüsusilԥ, ölkԥ gԥnclԥrinin formalaúmasÕ vԥ inkiúafÕnÕn ԥsasÕ kimi, 

kulturoloji tԥhsil vԥ maarifin gԥlԥcԥk inkiúaf ideyasÕndan ibarԥt idi. Onun 

reallaúdÕrÕlmasÕ üçün úԥxsiyyԥt mԥdԥniyyԥti, ailԥ mԥdԥniyyԥti, idarԥetmԥ 

mԥdԥniyyԥti vԥ liderlik mԥdԥniyyԥtinin tԥúkil edilmԥsi, “Yüksԥk mԥdԥniy-

yԥt simasÕ” respublika kulturoloji müsabiqԥsinin tԥúkili vԥ keçirilmԥsi nԥ-

zԥrdԥ tutulurdu. Eyni zamanda bu istiqamԥtdԥ BakÕ vԥ AzԥrbaycanÕn region-

larÕnÕn mԥktԥblԥri vԥ mԥktԥbԥqԥdԥr müԥssisԥlԥrindԥ kulturologiya vԥ mԥdԥ-

niyyԥtúünaslÕ÷Õn tԥlim texnologiyalarÕnÕn yayÕlmasÕ, gԥnclԥrin vԥ uúaqlarÕn 

kulturoloji tԥhsili vԥ tԥrbiyԥsinԥ, hԥmçinin AzԥrbaycanÕn regionlarÕnda   

gԥnclԥr üçün kulturologiya mԥrkԥzlԥrinin tԥúkil edilmԥsindԥ hökumԥtԥ yar-

dÕm nԥzԥrdԥ tutulurdu. Birgԥ fԥaliyyԥti hԥyata keçirmԥk üçün layihԥ, uy÷un 

resurslara malik olan “ørԥli” øctimai birliyinԥ tԥklif olunmuúdur.  

Dövlԥtin yeni siyasÕ trendini ԥldԥ rԥhbԥr tutaraq, 2011-ci ildԥ Assosiasiya, 

milli insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ mԥsԥlԥlԥrinԥ hԥsr olunmuú elmi konfransÕn ha-

zÕrlanmasÕ üçün ciddi iú aparÕrdÕ. Bu iú nԥticԥsindԥ 24 dekabr 2011-ci ildԥ Mil-

li Elmlԥr AkademiyasÕ Rԥyasԥt heyԥtinin binasÕnda “Kulturologiya vԥ Azԥr-

baycanda insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ” birinci BakÕ kulturoloji konfransÕ keçirildi. 

174 

KonfransÕn ԥsas mԥqsԥdi Azԥrbaycanda uzunmüddԥtli perspektiv kimi ölkԥnin 

davamlÕ vԥ tԥhlükԥsiz inkiúafÕnÕn ԥsas resursu olaraq,  insan kapitalÕnÕn inkiúaf 

texnologiyalarÕnÕn mԥqsԥdlԥrini görmԥyԥ vԥ tԥkmillԥúdirilmԥsinԥ daha effektiv 

yanaúmalarÕn mütԥxԥssislԥr tԥrԥfindԥn müzakirԥ edilmԥsi idi.  

KonfransÕn proqramÕ kulturologiyanÕn mԥzmunlu vԥ metodoloji mԥsԥ-

lԥlԥri: intellektual, etik, mԥiúԥt vԥ hüquq mԥdԥniyyԥti; AzԥrbaycanÕn bԥdii 

mԥdԥniyyԥti, siyasi mԥdԥniyyԥti, incԥsԥnԥti vԥ mԥdԥni irsi  ilԥ ԥlaqԥdar 

geniú problemlԥr dairԥsinԥ baxÕúÕ nԥzԥrdԥ tuturdu. Alimlԥrin qarúÕsÕnda: ԥnԥ-

nԥlԥr, adԥtlԥr vԥ bayramlarÕn qorunmasÕ, iqtisadi, siyasi vԥ idarԥetmԥ mԥdԥ-

niyyԥti, jurnalistika vԥ beynԥlxalq münasibԥtlԥr, tibb, ekoloji vԥ dini mԥdԥ-

niyyԥt, ailԥ, qadÕnlar, gԥnclԥr vԥ uúaqlarÕn mԥdԥniyyԥti, hԥmçinin fiziki, id-

man mԥdԥniyyԥti vԥ turizm mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕ ilԥ ԥlaqԥdar mԥsԥlԥlԥri 

tԥhlil etmԥk vԥzifԥsi dururdu.  

Konfrans AzԥrbaycanÕn mԥdԥniyyԥt tarixi vԥ mԥdԥni irsinin öyrԥnilmԥsi, 

ölkԥnin qanunlarÕ, texnologiyalarÕ vԥ yeni kreativ milli-mԥdԥni inkiúaf imkan-

larÕnÕn dԥrk edilmԥsi vԥ yaradÕcÕ istifadԥsi, alimlԥr, mütԥxԥssislԥr, müԥllimlԥr 

vԥ incԥsԥnԥt xadimlԥri arasÕnda daha sÕx kulturoloji ԥmԥkdaúlÕq, hԥmçinin 

dövlԥt vԥ ölkԥnin qeyri-hökumԥt strukturlarÕ arasÕnda partnyorlu÷un inkiúafÕ  

üçün yeni imkanlarÕn aúkar edilmԥsinԥ yardÕm etmԥli idi.  

Azԥrbaycan Milli Elmlԥr AkademiyasÕnÕn prezidenti, akademik Mahmud 

Kԥrimov, Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt vԥ Turizm Naziri Ԥbülfԥs Qarayev, Ailԥ, 

QadÕn vԥ Uúaq Problemlԥri üzrԥ Dövԥt Komitԥsinin sԥdri Hicran Hüseyno-

va,”Simurq”AMA-nÕn birinci vitse-prezidenti, akademik Maqsud Ԥliyev, 

Sankt-Peterburq Humanitar Hԥmkarlar øttifaqÕ Universitetinin rektoru, aka-

demik A.S. Zapesotski konfransa tԥbrik mԥktublarÕ ünvanlamÕúdÕlar.   

Görkԥmli Rusiya alim-kulturoloqu, RusiyanÕn ԥmԥkdar elm xadi-

mi, Peterburq ZiyalÕlar Konqressi øcraiyyԥ Komitԥsinin  sԥdri, akade-

mik A.S. Zapesotski “Kulturologiya vԥ Azԥrbaycanda insan kapitalÕnÕn inki-

úafÕ” birinci BakÕ kulturoloji konfransÕna tԥbrik mԥktubunda yazÕrdÕ: “øcazԥ 

verin, Azԥrbaycan RespublikasÕnda kulturologiyaya hԥm dövlԥt, hԥm dԥ vԥ-

tԥndaú cԥmiyyԥti  sԥviyyԥsindԥ ciddi diqqԥt yetirilmԥsi ilԥ ԥlaqԥdar mԥm-

nunlu÷umu ifadԥ edim ki, bu, ümumilikdԥ, mԥdԥniyyԥtin inkiúaf göstԥricilԥ-

rindԥn biri, vԥ ölkԥnizin rԥhbԥrliyi tԥrԥfindԥn mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕna veri-

lԥn ԥhԥmiyyԥtdir. Azԥrbaycanda kulturoloji forumlar, konfranslar, seminar-

lar, televiziya veriliúlԥri, gԥnc tԥdqiqatçÕlarÕn iúlԥrinin müsabiqԥlԥrinin keçi-

rilmԥsi, dünya mԥdԥniyyԥti vԥ sivilizasiyasÕnÕn tarixi vԥ nԥzԥriyyԥsinin 

müxtԥlif mԥsԥlԥlԥri üzrԥ elmi jurnallarÕn nԥúri, çoxlu sayda kitablarÕn vԥ mԥ-

qalԥlԥrin dԥrc edilmԥsi, kulturologiya elmi üzrԥ alimlik dԥrԥcԥsi almaq üçün 

175 

dissertasiyalarÕn müdafiԥsi üzrԥ ùuranÕn fԥaliyyԥt göstԥrmԥsi Rusiya alimlԥ-

rini sevindirmԥyԥ bilmԥz. Müasir dünyada insanÕn kreativ hԥyat fԥaliyyԥti, 

insanÕn, cԥmiyyԥtin vԥ dövlԥtin inkiúaf texnologiyalarÕ vԥ imkanlarÕ haqqÕn-

da elm kimi kulturologiya aparÕcÕ elmi paradiqma olmuúdur. O, müasir hԥ-

yatÕn mürԥkkԥb problemlԥrinin tԥhlili vԥ düzgün hԥlli, dünya ictimaiyyԥti, 

dövlԥt, kollektiv, ailԥ vԥ ayrÕ-ayrÕ vԥtԥndaúlar sԥviyyԥsindԥ düzgün qԥrarla-

rÕn qԥbul edilmԥsi üçün ԥvԥzsiz ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir. Daimi dԥyiúikliklԥr vԥ 

qloballaúma ça÷ÕrÕúlarÕ úԥraitindԥ bԥúԥriyyԥtin sosial-mԥdԥni inkiúafÕ vԥ dün-

ya  “biliklԥr iqtisadiyyatÕ”nÕn tԥrԥqqisinin baúlÕca hԥrԥkԥtverici qüvvԥsi olan   

insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ kontekstindԥ kulturologiyanÕn strateji ԥhԥmiyyԥti 

daha aydÕn görünür.”

33

 

 

Konfransda ölkԥdԥ insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ problemlԥrinԥ hԥsr olunmuú 

mԥzmunlu elmi mԥruzԥlԥr edilmiúdir. Akademik Urxan Ԥlԥkbԥrov, professor-

lar – Fuad Mԥmmԥdov, Nԥriman Hԥsԥnzadԥ, ùahlar Ԥsgԥrov, Ԥli Abbasov, 

Ailԥ, QadÕn vԥ Uúaq Problemlԥri üzrԥ Dövlԥt Komitԥsi sԥdrinin müavini Sԥda-

qԥt Qԥhrԥmanova vԥ baúqalarÕ mԥruzԥlԥrlԥ çÕxÕú etmiúlԥr. Texniki imkanlarÕn 

olmamasÕ ilԥ ԥlaqԥdar, konfrans insan kapitalÕ, intellektual, etik, ekoloji, hüquq 

mԥdԥniyyԥti, bԥdii mԥdԥniyyԥt, elm, tԥhsil, iqtisadiyyat, ailԥ, úԥxsiyyԥt, cԥmiy-

yԥt mԥdԥniyyԥti, úԥxsiyyԥtlԥrarasÕ vԥ beynԥlxalq münasibԥtlԥr mԥdԥniyyԥti 

mԥsԥlԥrinin müzakirԥsi ilԥ kifayԥtlԥndi. Konfrans iútirakçÕlarÕnÕn bir sÕra mԥru-

zԥlԥri “Simurq” Beynԥlxalq kulturoloji jurnalda dԥrc edildi.

34

 

Alimlԥr vԥ mütԥxԥssislԥr tԥrԥfindԥn, dövlԥtin AzԥrbaycanÕn sosial-mԥ-

dԥni inkiúafÕna – elm, tԥhsil vԥ sԥhiyyԥnin maddi bazasÕnÕn möhkԥmlԥndiril-

mԥsi, mԥdԥni irsin qorunmasÕ, úԥhԥrsalma mԥdԥniyyԥti, yoxsullu÷un aradan 

qaldÕrÕlmasÕ, informasiya, bԥdii, iqtisadi vԥ ekoloji mԥdԥniyyԥt, ailԥ, qadÕn-

lar, gԥnclԥr vԥ uúaqlarÕn mԥdԥniyyԥti, fiziki, idman, turizm mԥdԥniyyԥtinԥ 

vԥ mԥdԥniyyԥtin digԥr sahԥlԥrinԥ ciddi diqqԥt yetirdiyi qԥbul olundu. Bu-

nunla bԥrabԥr konfransda çÕxÕú edԥnlԥr qeyd etdilԥr ki, dünya inkiúafÕnÕn 

ümumi tendensiyalarÕ kontekstindԥ, hԥr bir ölkԥdԥ sülh, davamlÕ inkiúaf vԥ 

beynԥlxalq tԥhlükԥsizliyin - ԥqli, mԥnԥvi, hüquq, idarԥetmԥ vԥ iqtisadi mԥ-

dԥniyyԥt sԥviyyԥsindԥn birbaúa asÕlÕ olmasÕ qanunauy÷unlu÷unu görmԥmԥk 

mümkün deyil. “Biliklԥr cԥmiyyԥti” vԥ “biliklԥr iqtisadiyyatÕ”nÕn inkiúafÕ 

dövründԥ Azԥrbaycan RespublikasÕnÕn modernlԥúmԥsi üçün elm, tԥhsil vԥ 

maarif xüsusi ԥhԥmiyyԥt kԥsb edir. “Biliklԥr iqtisadiyyatÕ” ԥqli ԥmԥk iúçilԥ-

rinin ԥsas kapitala çevrilmԥsini nԥzԥrdԥ tutur. Bu úԥraitdԥ insan kapitalÕnÕn 

                                                            

33

 ”Simurq” Beynԥlxalq kulturoloji jurnal. ʋ 3, 2012, sԥh.. 13-14. 

34

 SøMURG ønternational Culturological magazine. ʋ 3, 2011. 

176 

inkiúaf etdirilmԥsi vԥsifԥsi - insanÕn baúlÕca inkiúaf amili olan intellektual 

mԥdԥniyyԥtin qabaqlayÕcÕ inkiúafÕna daha fԥal yardÕm etmԥk mԥqsԥdilԥ, 

respublika ziyalÕlarÕ qarúÕsÕnda ԥnԥnԥlԥr vԥ innovasiyalar problemlԥrini 

yenidԥn düúünmԥk zԥrurԥtini irԥli sürür. 

Effektiv hԥyat fԥaliyyԥti, istehsal vԥ idarԥetmԥ texnologiyalarÕna elmi 

ԥsaslanmÕú tԥlԥbatlarÕn artmasÕnÕ nԥzԥrԥ alaraq, qurultay iútirakçÕlarÕ qeyd etdi-

lԥr ki, qloballaúma úԥraitindԥ XXI ԥsrin aparÕcÕ elmi paradiqmasÕ olan, insanÕn 

hԥyat fԥaliyyԥti haqqÕnda elm – kulturologiya, AzԥrbaycanÕn milli inkiúafÕ 

üçün yeni imkanlar açÕr. Onlar dünya sivilizasiyasÕnda baú verԥn dialektik    

dԥyiúikliklԥrdԥn asÕlÕ olaraq, daim tԥkmillԥúmԥ vԥ korrektԥ tԥlԥb edԥn sosial- 

siyasi mԥdԥniyyԥtin - dünya vԥ milli kulturologiya elminin nailiyyԥtlԥrinԥ,    

lokal, milli vԥ qlobal sԥviyyԥlԥrdԥ sistemli kulturoloji tԥhlillԥrin nԥticԥlԥrinԥ 

ԥsaslandÕ÷Õ halda daha effektiv oldu÷unu tԥsdiqlԥdilԥr. Bununla yanaúÕ Azԥr-

baycan kulturoloqlarÕnÕn kitablarÕ vԥ elmi nailiyyԥtlԥrinin beynԥlxalq tanÕnma 

qazanmasÕ vԥ xarici ölkԥlԥrin dövlԥt kitabxanalarÕ fonduna daxil edilmԥsi     

razÕlÕqla qeyd edildi.  

ÇÕxÕú edԥnlԥr alimlԥri vԥ siyasԥtçilԥri insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ, ölkԥnin 

modernlԥúdirilmԥsi, vԥtԥndaúlarÕmÕzÕn rifahÕ vԥ hԥyat keyfiyyԥtinin yüksԥl-

dilmԥsi, dövlԥtin davamlÕ vԥ tԥhlükԥsiz inkiúafÕ üçün kulturologiyanÕn qeyri-

mԥhdud imkanlarÕndan, o cümlԥdԥn, milli kulturologiyanÕn nԥticԥlԥrindԥn 

istifadԥ etmԥyԥ ça÷ÕrdÕlar. Bununla yanaúÕ sosial-mԥdԥni vԥ iqtisadi inkiúaf 

sahԥsindԥ sԥmԥrԥli iúinԥ görԥ ölkԥ rԥhbԥrliyinԥ minnԥtdarlÕq ifadԥ etmԥklԥ, 

qurultay iútirakçÕlarÕ, onun diqqԥtini Azԥrbaycanda elm vԥ tԥdris fԥnni kimi 

kulturologiyanÕn gԥlԥcԥk inkiúaf problemlԥrinԥ yönԥltmԥyin zԥruriliyini 

qeyd etdilԥr. Onlar hökumԥti ali mԥktԥblԥrdԥ kulturologiya kafedralarÕnÕn 

açÕlmasÕ, orta mԥktԥblԥrdԥ vԥ mԥktԥbԥqԥdԥr müԥssisԥlԥrdԥ mԥdԥniyyԥtúü-

naslÕq fԥnninin daxil edilmԥsi, BakÕda vԥ AzԥrbaycanÕn rayonlarÕnda yeni 

kulturologiya mԥrkԥzlԥrinin açÕlmasÕ, respublikada Dünya Mԥdԥniyyԥti 

Beynԥlxalq Universiteti vԥ ya Kulturologiya AkademiyasÕnÕn açÕlmasÕnÕn 

mԥqsԥdԥuy÷unlu÷u haqqÕnda mԥsԥlԥni nԥzԥrdԥn keçirmԥyԥ ça÷ÕrdÕlar.

35

 

Kulturoloqlar, tarixçilԥr, filosoflar, ekoloqlar, politoloqlar, fiziklԥr, ԥdԥbiy-

yatúünaslar vԥ digԥr mütԥxԥssislԥr ümid etdiklԥrini bildirdilԥr ki, kulturolo-

giya elmi, tԥhsili vԥ maarifinin yayÕlmasÕ, insanÕn hԥyat fԥaliyyԥtinin yeni 

kulturoloji texnologiyalarÕ vԥ milli inkiúafÕn sistemli kulturoloji modellԥri-

nin iúlԥnib hazÕrlanmasÕ Azԥrbaycanda ruhi vԥ maddi mԥdԥniyyԥtin gԥlԥcԥk 

                                                            

35

 

”Simurq” Beynԥlxalq kulturoloji jurnal (Dünya mԥdԥniyyԥti vԥ sivilizasiyasÕnÕn tarixi vԥ 

nԥzԥriyyԥsi mԥsԥlԥlԥri) .  

ʋ 3, 2012, sԥh.. 125-128. 

177 

tԥrԥqqisinԥ yardÕm edԥcԥkdir.  

Azԥrbaycanda insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ proseslԥrinԥ elmi vԥ administra-

siya dairԥlԥrinin, o cümlԥdԥn, geniú ictimaiyyԥtin daha artÕq surԥtdԥ cԥlb edil-

mԥsi mԥqsԥdilԥ, konfrans iútirakçÕlarÕ, insan kapitalÕnÕ uzunmüddԥtli 

perspektiv üçün AzԥrbaycanÕn davamlÕ vԥ tԥhlükԥsiz inkiúafÕnÕn ԥsas resursu 

kimi qԥbul edԥn bԥyannamԥ qԥbul etdilԥr. Bԥyannamԥdԥ “biliklԥr cԥmiyyԥti” 

vԥ “biliklԥr iqtisadiyyatÕna” keçid dövründԥ ruhi, ilk növbԥdԥ, intellektual 

mԥdԥniyyԥtin qabaqlayÕcÕ inkiúafÕnÕn xüsusu rolu qeyd olunmuúdur. 

Sonda iútirakçÕlar, Azԥrbaycanda intellektual mԥdԥniyyԥtin qabaqlayÕcÕ 

inkiúafÕna vԥ onun nailiyyԥtlԥrinin milli maraqlarda istifadԥsinԥ yardÕm edԥn 

sosial-mԥdԥni inkiúafÕn milli vԥ dünya tԥcrübԥsini öyrԥnmԥyԥ imkan verԥn  

milli vԥ beynԥlxalq kulturoloji konfranslar, simpoziumlar vԥ forumlarÕn 

müntԥzԥm surԥtdԥ keçirilmԥsi zԥruriliyinԥ inam ifadԥ etdilԥr. 

AssosiasiyanÕn digԥr intellektual layihԥsi ölkԥnin gԥlԥcԥk inkiúaf kon-

sepsiyasÕ ilԥ ԥlaqԥdar olan tԥkliflԥrin iúlԥnib hazÕrlanmasÕ oldu. “Azԥrbaycan 

2020: gԥlԥcԥyԥ baxÕú” dövlԥt konsepsiyasÕnÕn hazÕrlanmasÕ ilԥ ԥlaqԥdar, 

demokratik ölkԥlԥrin inkiúaf tԥcrübԥsinin tԥhlili vԥ dövlԥt idarԥçiliyi sahԥ-

sindԥ çoxillik tԥdqiqatlarÕ ԥsasÕnda, “Simurq” AMA-nÕn vԥ Azԥrbaycan Kul-

turoloqlar Cԥmiyyԥtinin ekspertlԥri hökumԥtԥ tԥqdim etmԥk üçün kulturoloji 

tövsiyԥlԥr hazÕrladÕlar. Tövsiyԥlԥr bu tarixi mühüm problemԥ hԥsr edilmiú 

“Mԥdԥniyyԥt vԥ AzԥrbaycanÕn gԥlԥcԥyi” xüsusi kulturoloji seminarda müza-

kirԥ olundu vԥ bԥyԥnildi. Seminar 28 yanvar 2012-ci ildԥ Azԥrbaycan Milli 

Elmlԥr AkademiyasÕ ilԥ birlikdԥ, “Simurq” AMA vԥ Azԥrbaycan Kulturo-

loqlar Cԥmiyyԥti tԥrԥfindԥn AMEA-nÕn konfrans zalÕnda keçirildi. 

“Elm vԥ AzԥrbaycanÕn gԥlԥcԥyi”, “øqtisadi mԥdԥniyyԥt vԥ sosial inki-

úaf”, “Kulturologiya, idarԥetmԥ mԥdԥniyyԥti vԥ AzԥrbaycanÕn gԥlԥcԥyi”, 

“Gԥlԥcԥyin fԥlsԥfԥsi”, “Tԥhsil vԥ millԥtin gԥlԥcԥyi”, “Dԥyiúԥn dünyada in-

tellektual inkúaf problemlԥri”, “Mԥdԥniyyԥtlԥrin sublimasiyasÕ vԥ Azԥrbay-

canÕn gԥlԥcԥyi”, “Azԥrbaycan mԥdԥniyyԥti – keçmiúdԥn gԥlԥcԥyԥ” kimi 

mövzular üzrԥ Azԥrbaycan alimlԥri vԥ mütԥxԥssislԥrinin mühazirԥlԥri semi-

nara tԥqdim olundu vԥ qismԥn müzakirԥ edildi.  

Seminar iútirakçÕlarÕ qeyd etdilԥr ki, qloballaúma úԥraitindԥ davamlÕ inki-

úaf vԥ beynԥlxalq tԥhlükԥsizlik hԥr bir ölkԥdԥ ԥqli, mԥnԥvi, hüquq, idarԥetmԥ 

vԥ iqtisadi mԥdԥniyyԥtin inkiúaf sԥviyyԥsindԥn birbaúa asÕlÕdÕr. Bu úԥraitdԥ 

Azԥrbaycanda elmi ԥsaslanmÕú effektiv hԥyat fԥaliyyԥti, istehsal vԥ idarԥetmԥ 

texnologiyalarÕna tԥlԥbatÕn artmasÕ müúahidԥ olunur. Azԥrbaycan Respublika-

sÕnÕn modernlԥúmԥsi, ölkԥdԥ “biliklԥr cԥmiyyԥti” vԥ “biliklԥr iqtisadiyyatÕ”nÕn 

qurulmasÕ, sistemli milli inkiúaf modellԥrinin tԥkmillԥúdirilmԥsi elm, tԥhsil vԥ 

178 

maarifin qabaqlayÕcÕ inkiúafÕnÕ, respublikanÕn mövcud intellektual potensialÕ-

nÕn qiymԥtlԥndirilmԥsi vԥ milli tԥrԥqqi maraqlarÕnda daha sԥmԥrԥli istifadԥsi-

ni tԥlԥb edir. Bu zaman AzԥrbaycanÕn milli inkiúafÕ üçün qeyri-mԥhdud im-

kanlarÕ, ԥvvԥlki kimi, kulturologiya özündԥ ehtiva edir. 

XXI ԥsrin aparÕcÕ elmi paradiqmasÕ olan, Azԥrbaycan elmindԥ bu  nis-

bԥtԥn gԥnc istiqamԥt, insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ, úԥxsiyyԥt vԥ liderlԥrin hazÕr-

lanmasÕ, ölkԥnin modernlԥúdirilmԥsi strateji problemlԥrinin hԥlli üçün ԥvԥz-

siz elmi, metodoloji vԥ praktik ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir. Ona görԥ dԥ Azԥrbay-

can RespublikasÕnÕn Prezidenti, cԥnab ølham Ԥliyev tԥrԥfindԥn irԥli sürülԥn, 

milli resurs olan insan kapitalÕnÕn inkiúaf etdirilmԥsi vԥzifԥsini ԥldԥ rԥhbԥr 

tutaraq, vԥtԥndaúlarÕmÕzÕn rifahÕ vԥ hԥyat keyfiyyԥtinin yüksԥldilmԥsi, döv-

lԥtin sabit vԥ tԥhlükԥsiz inkiúafÕ üçün kulturologiyanÕn dԥyiúdirici imkanla-

rÕndan sԥmԥrԥli istifadԥ etmԥk lazÕmdÕr.    

Eyni zamanda iútirakçÕlar, demoktarik ölkԥlԥrin inkiúaf tԥcrübԥsi vԥ 

AzԥrbaycanÕn milli inkiúaf tԥlԥbatlarÕnÕn çoxillik kulturoloji tԥdqiqatlarÕnÕn 

“Simurq” AMA-ya vԥ Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinԥ, Azԥrbayca-

nÕn daha yaxúÕ gԥlԥcԥyinin qurulmasÕna yönԥldilmiú, aúa÷Õda qeyd olunan 

tԥkliflԥri formulԥ etmԥyԥ imkan vermԥsi barԥdԥ razÕlÕqlarÕnÕ ifadԥ etdilԥr:  

• Dövlԥtin sosial-mԥdԥni siyasԥtindԥ intellektual, etik, hüquq vԥ ida-

rԥetmԥ mԥdԥniyyԥti prioritetlԥrinin müԥyyԥn edilmԥsi. 

• Mԥdԥniyyԥtin ønkiúafÕnÕn Milli Onilliyinin keçirilmԥsi. 

• ønsanÕn hԥyat fԥaliyyԥtinin tarixi, nailiyyԥtlԥri, qanunauy÷unluqlarÕ, 

texnologiyalarÕ vԥ yaradÕcÕ imkanlarÕ haqqÕnda, insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ, 

úԥxsiyyԥt vԥ liderlԥrin hazÕrlanmasÕ, ölkԥnin modernlԥúmԥsi strateji prob-

lemlԥrinin hԥlli üçün ԥvԥzsiz elmi, metodoloji vԥ praktik ԥhԥmiyyԥtԥ malik 

innovativ elm kimi, kulturologiyanÕn qabaqlayÕcÕ inkiúafÕnÕn tԥmin edilmԥsi.  

• Respublikada intellektual ԥmԥyin nüfuzunu artÕrmaq vԥ intellektual 

mԥdԥniyyԥtin qabaqlayÕcÕ inkiúafÕnÕ tԥmin etmԥk, ԥqli ԥmԥk iúçilԥrinin, ilk 

növbԥdԥ, alimlԥr, müԥllimlԥr, mütԥxԥssislԥrin qiymԥtlԥndirilmԥsi vԥ daha sԥ-

mԥrԥli istifadԥsi mԥsԥlԥlԥrinԥ diqqԥtin artÕrÕlmasÕna yardÕm etmԥk iqtidarÕnda 

olan “øntellektual mԥdԥniyyԥt haqqÕnda” qanunun qԥbul edilmԥsi.  

• Kulturologiya, tarix, psixologiya, fԥlsԥfԥ, iqtisadiyyat, hüquq, pedaqo-

gika, sosiologiya, politologiya, sԥnԥtúünaslÕq, filologiya, dilçilik, ilahiyyԥt vԥ 

digԥr sosial vԥ humunitar elmlԥri cԥlb etmԥklԥ, fԥnlԥrarasÕ Dissertasiya ùura-

sÕnÕn yaradÕlmasÕnÕn mԥqsԥdԥuy÷unlu÷u. 

• Bütün ali mԥktԥblԥrdԥ kulturologiya kafedralarÕnÕn, BakÕda vԥ Azԥr-

baycanÕn regionlarÕnda kulturologiya mԥrkԥzlԥrinin açÕlmasÕ, mԥdԥniyyԥtúü-

naslÕq fԥnninin ölkԥnin bütün orta mԥktԥblԥri vԥ mԥktԥbԥqԥdԥr müԥssisԥlԥ-

179 

rindԥ tԥdris proqramÕna daxil edilmԥsinin mԥqsԥdԥuy÷unlu÷u. 

• Respublikada Dünya Mԥdԥniyyԥti Beynԥlxalq Universiteti yaxud 

Milli Kulturologiya Universitetinin (ønstitutunun, AkademiyasÕnÕn) yaradÕl-

masÕnÕn qanunauy÷unlu÷u.  

•  “Homo sapiens” tipli insandan “Homo culturalis” tipli insana keçid 

beynԥlxalq proqramÕnÕn iúlԥnib hazÕrlanmasÕ vԥ hԥyata keçirilmԥsi tԥúԥbbüsü-

nün Azԥrbaycan tԥrԥfindԥn BMT-dԥ irԥli sürülmԥsinin mԥqsԥdԥuy÷unlu÷u. 

31 yanvar 2012-ci ildԥ ölkԥnin milli maraqlarÕna cavab verԥn bu tövsi-

yԥlԥr AR Prezident AdministrasiyasÕna tԥqdim olundu. Seminar iútirakçÕlarÕ 

ümid etdiklԥrini bildirdilԥr ki, 2020-ci ilԥdԥk dövlԥt milli inkiúaf konsepsi-

yasÕna onlarÕn daxil edilmԥsi – intellektual, etik, istehsal, iqtisadi, hüquq, 

idarԥetmԥ, informasiya, bԥdii, tibb, ekoloji mԥdԥniyyԥtin gԥlԥcԥk inkiúafÕna, 

AzԥrbaycanÕn davamlÕ inkiúaf, rԥqabԥt qabiliyyԥti vԥ tԥhlükԥsizlik sԥviyyԥ-

sinin yüksԥldilmԥsinԥ yardÕm edԥcԥkdir.  

 “Simurq” AMA-nÕn elmi tԥdqiqatlarÕnÕn nԥticԥlԥri respublikanÕn elmi-

pedaqoji ictimaiyyԥti tԥrԥfindԥn qԥbul edilirdi. Azԥrbaycan elminin inkiúafÕnda 

professor F.T. Mԥmmԥdovun çoxillik xidmԥtlԥrini qeyd edԥrԥk, 2012-ci ilin 

martÕnda AR Prezidenti yanÕnda Dövlԥt ødarԥçilik AkademiyasÕnÕn Böyük 

Elmi ùurasÕ özünün yekdil qԥrarÕ ilԥ, Azԥrbaycan Milli Elmlԥr AkademiyasÕ-

nÕn müxbir üzvlüyünԥ seçilmԥsi üçün onun namizԥdliyini irԥli sürdü. Qԥrar 

A.A. BakÕxanov adÕna Azԥrbaycan Milli Elmlԥr AkademiyasÕ Tarix ønstitutu-

nun Elmi ùurasÕ, “øntellektual ønkiúaf Problemlԥri” Beynԥlxalq AkademiyasÕ, 

Rusiya Pedaqoji vԥ Sosial Elmlԥr AkademiyasÕ vԥ Sankt-Peterburq Kulturolo-

giya ønstitutu tԥrԥfindԥn dԥstԥklԥnmiúdir. Bu, Azԥrbaycan vԥ xarici elmi icti-

maiyyԥti tԥrԥfindԥn yalnÕz Fuad Mԥmmԥdovun yaradÕcÕ töhfԥsinin deyil, hԥm 

dԥ Azԥrbaycan elmindԥ yeni istiqamԥti – kulturologiyanÕ yaradan “Simurq” 

AMA-nÕn çoxillik fundamental tԥdqiqatlarÕnÕn qiymԥtlԥndirilmԥ formasÕ idi.  

Respublika ictimaiyyԥtinin diqqԥtini kulturologiyaya vԥ milli inkiúaf 

üçün onun strateji ԥhԥmiyyԥtinԥ cԥlb etmԥk mԥqsԥdilԥ, 6 aprel 2013-cü ildԥ 

Qԥrb Universitetindԥ “Kulturologiya vԥ milli inkiúaf” mövzusu üzrԥ kultu-

roloji seminar keçirildi. Seminar Qԥrb Universiteti, Atatürk Mԥrkԥzi vԥ 

Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥti ilԥ birlikdԥ “Simurq” Azԥrbaycan Mԥ-

dԥniyyԥt AssosiasiyasÕ tԥrԥfindԥn tԥúkil edilmiúdir. SeminarÕ giriú sözü ilԥ 

AR Prezidenti yanÕnda Dövlԥt ødarԥçilik AkademiyasÕnÕn professoru, Azԥr-

baycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin sԥdri Fuad Mԥmmԥdov açdÕ. TanÕnmÕú 

kulturoloqlar: Milli Aviasiya AkademiyasÕnÕn kafedra müdiri, AzԥrbaycanÕn 

xalq úairi, professor Nԥriman Hԥsԥnzadԥ, Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiy-

yԥtinin sԥdr müavini, BDU-nin dosenti, tarix sahԥsindԥ fԥlsԥfԥ doktoru, 

180 

respublikanÕn ԥmԥkdar müԥllimi Tahir Behbudov, Azԥrbaycan YaradÕcÕlÕq 

Fondunun (keçmiú Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt Fondu) vitse-prezidenti, ԥmԥk-

dar mԥdԥniyyԥt iúçisi Rafiq KaúanlÕ, BDU-nin dosenti, respublika Kulturo-

loqlar Cԥmiyyԥtinin sԥdr müavini, Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt vԥ øncԥsԥnԥt 

Universitetinin dosenti Mübariz SüleymanlÕ, Oksford Mԥktԥbinin depar-

tament rԥhbԥri, kulturoloq Ceyhun Pzayev vԥ baúqalarÕ seminarda mԥruzԥ-

lԥrlԥ çÕxÕú etdilԥr.  

Professor Nԥriman Hԥsԥnzadԥ kulturologiyaya insanÕn hԥyat fԥaliyyԥti 

haqqÕnda strateji elm kimi qiymԥt verdi, Azԥrbaycan cԥmiyyԥti vԥ dövlԥti-

nin inkiúafÕ üçün onun rolu vԥ ԥhԥmiyyԥtini açÕqladÕ. Öz çÕxÕúÕnda o, yaradÕ-

cÕ fԥaliyyԥtin ruhi mԥdԥniyyԥt sԥviyyԥsindԥn asÕlÕlÕ÷ÕnÕ da göstԥrdi ki, onun 

rԥqabԥt qabiliyyԥtli inkiúafÕ kulturoloji tԥdqiqatlarÕn geniúlԥndirilmԥsini tԥ-

lԥb edir. Nԥriman Hԥsԥnzadԥ milli kulturologiyanÕn inkiúafÕna professor  

Fuad Mԥmmԥdovun ciddi töhfԥsini qeyd etdi. 

Dosent Tahir Behbudov milli inkiúaf üçün kulturologiyanÕn strateji 

ԥhԥmiyyԥtindԥn vԥ kulturologiyanÕn institutlaúdÕrÕlmasÕ, respublikada uy-

÷un kulturoloji mԥrkԥzlԥrin yaradÕlmasÕ mԥsԥlԥlԥrindԥ Avropa hüquq sis-

teminԥ uy÷unlaúmanÕn zԥruriliyi haqqÕnda danÕúdÕ. Eyni zamanda o, kul-

turologiya sahԥsindԥ ekspert fԥaliyyԥtinin hԥyata keçirilmԥsinin vacibli-

yini, Azԥrbaycanda qabaqcÕl Kulturologiya TԥdqiqatlarÕ ønstitutunun ya-

radÕlmasÕ vԥ bu mԥsԥlԥlԥr üzrԥ Mԥdԥniyyԥt vԥ Turizm Nazirliyinԥ müra-

ciԥtin zԥruriliyini xüsusi qeyd etdi.     

Azԥrbaycan YaradÕcÕlÕq Fondu sԥdrinin birinci müavini, ԥmԥkdar mԥ-

dԥniyyԥt iúçisi Rafiq KaúanlÕ AzԥrbaycanÕn qeyri-hökumԥt tԥúkilatlarÕnÕn ru-

hi mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕna töhfԥsi haqqÕnda danÕúdÕ. O, Azԥrbaycan xalqÕ-

nÕn mԥdԥni irsinin qorunmasÕ vԥ inkiúafÕnda Heydԥr Ԥliyev Fondunun xüsu-

si rolunu qeyd etdi, YaradÕcÕlÕq Fondunun nailiyyԥtlԥri vԥ milli mԥdԥniyyԥ-

tin tԥúԥkkül tapmasÕ vԥ inkiúaf etdirilmԥsindԥ “Simurq” AMA-nÕn xidmԥtlԥ-

rindԥn danÕúdÕ.  

Oksford Mԥktԥbinin departament rԥhbԥri Ceyhun Pzayev Azԥrbaycan 

xalqÕnÕn ruhi mԥdԥniyyԥt flaqmanÕ kimi, intellektual mԥdԥniyyԥtin inkiúafÕ 

vԥ milli tԥhsilin tԥkmillԥúdirilmԥsi üçün kulturoloji tԥdqiqatlarÕn ԥhԥmiyyԥ-

tini açÕqladÕ.  

Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin sԥdri, professor Fuad Mԥm-

mԥdov dünya kulturologiyasÕ vԥ milli kulturologiyanÕn yaranma tarixi haq-

qÕnda qÕsa mԥlumat verdi, onun tԥdqiqat metodologiyasÕ vԥ metodlarÕnÕ, 

ԥsas mԥdԥniyyԥt anlayÕúlarÕnÕ aydÕnlaúdÕrdÕ. Dünya tԥcrübԥsinԥ ԥsaslanaraq 

o, idarԥçilik problemlԥrinin sistemli tԥhlili, universal kulturoloji bilikli si-

181 

yasԥtçilԥr vԥ mԥmurlarÕn hazÕrlanmasÕ, mԥqsԥdlԥrin formalaúdÕrÕlmasÕ vԥ 

tԥkmillԥúdirilmԥsi, düzgün dövlԥt qԥrarlarÕnÕn qԥbulu, ölkԥnin rԥqabԥt qa-

biliyyԥtli modellԥri vԥ texnologiyalarÕnÕn yaradÕlmasÕ üçün kulturologiya 

elminin strateji ԥhԥmiyyԥtini aydÕnlaúdÕrdÕ. O hԥmçinin, milli kulturologi-

yanÕn inkiúafÕna dԥstԥk göstԥrԥn Mԥdԥniyyԥt vԥ Turizm Nazirliyinin müs-

bԥt rolunu qeyd etdi.        

Eyni zamanda kulturologiyanÕn aktual problemlԥrinin müzakirԥsi gedi-

úindԥ: Kuba RespublikasÕnÕn AzԥrbaycandakÕ Fövqԥladԥ vԥ Sԥlahiyyԥtli sԥ-

firi Ömԥr Medina, “Simurq” AMA-nÕn birinci vitse-prezidenti, AMEA-nÕn 

akademiki Maqsud Ԥliyev, BakÕ Dövlԥt Universitetinin professorlarÕ – øzzԥt 

Rüstԥmov, ùahlar Ԥsgԥrov, Ԥsԥdulla Qurbanov, AR Prezidenti yanÕnda 

Dövlԥt ødarԥçilik AkademiyasÕnÕn dosenti, siyasi elmlԥr sahԥsindԥ fԥlsԥfԥ 

doktoru Mustafa øsgԥndԥrzadԥ, AMEA-nÕn Fԥlsԥfԥ vԥ Hüquq ønstitutunun 

baú elmi iúçisi, fԥlsԥfԥ elmlԥri doktoru Ԥhmԥd Qԥúԥmo÷lu, tibb kibernetika-

sÕ sahԥsindԥ mütԥxԥssis Adil ùamilov çÕxÕú etdilԥr.   

Seminar iútirakçÕlarÕ – tanÕnmÕú kulturoloqlar, tarixçilԥr, filosoflar, filo-

loqlar vԥ psixoloqlar, fiziklԥr vԥ sԥnԥtúünaslar milli kulturologiyanÕn aktual 

inkiúaf problemlԥrini müzakirԥ etdilԥr. Onlar Azԥrbaycanda dövlԥt qurucu-

lu÷u vԥ idarԥçiliyi, insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ üçün kulturologiyanÕn ԥvԥzsiz 

ԥhԥmiyyԥtini qeyd etdilԥr. Milli kulturologiyanÕn inkiúafÕ, onun elm vԥ tԥd-

ris fԥnni kimi institutlaúdÕrÕlmasÕ, kulturologiya sahԥsindԥ dissertasiya iúlԥri-

nin keyfiyyԥtinin yüksԥldilmԥsi, kulturologiya institutunun yaradÕlmasÕnÕn 

dԥstԥklԥnmԥsinԥ yönԥldilmiú tԥkliflԥrin iúlԥnib hazÕrlanmasÕ zԥruriliyi ilԥ 

ԥlaqԥdar fikirlԥr bildirildi. Eyni zamanda iútirakçÕlar bütün sԥviyyԥlԥrdԥ 

dövlԥt qulluqçularÕnÕn xüsusi kulturoloji maariflԥnmԥsinin hԥyata keçirilmԥ-

sinin vacibliyini qeyd etdilԥr.   

Bununla bԥrabԥr alim-kulturoloqlar kulturologiyaya qeyri-peúԥkar yanaú-

manÕ vԥ Azԥrbaycan Dövlԥt Mԥdԥniyyԥt vԥ Turizm Universitetinin rԥhbԥrliyi 

tԥrԥfindԥn onun lazÕmÕnca qiymԥtlԥndirilmԥmԥsini tԥnqid etdilԥr. Dԥrk olunma-

yan mԥntiqԥ vԥ “elmi prinsiplԥrԥ” görԥ, ԥvvԥlcԥ bu ali mԥktԥbdԥ tamamilԥ ԥsas-

sÕz olaraq, Kulturologiya kafedrasÕnÕn adÕ MԥdԥniyyԥtúünaslÕq kafedrasÕna dԥ-

yiúdirildi, hԥrçԥnd ki, yaxúÕ mԥlumdur ki, mԥdԥniyyԥtúünaslÕq fundamental elm 

olan kulturologiyanÕn bir hissԥsidir, vԥ orta mԥktԥb sԥviyyԥsindԥ tԥdris etmԥk 

üçün nԥzԥrdԥ tutulmuúdur. Bunun ardÕnca ADMøU-dԥ “kulturologiya” ixtisasÕ 

“incԥsԥnԥt” ixtisasÕna dԥyiúdirildi. Bununla yanaúÕ tԥlԥbԥ-kulturoloqlarÕ uy÷un 

nazirliklԥr vԥ idarԥlԥrԥ deyil, nԥ üçünsԥ kitabxanalara vԥ mԥdԥniyyԥt úöbԥlԥrinԥ 

göndԥrirdilԥr. TanÕnmÕú kulturoloq, professor Solmina DadaúovanÕn tԥúԥbbüsü 

ilԥ Azԥrbaycan Mԥdԥniyyԥt vԥ øncԥsԥnԥt Universitetinin tԥlԥbԥ-kulturoloqlarÕ 

182 

bir neçԥ il ԥrzindԥ “Simurq” AMA-da praktika keçmiúlԥr.  Bu praktika göstԥrdi 

ki, tԥlԥbԥ-kulturoloqlar ADMøU-dԥ tԥdris zamanÕ, onlarÕn peúԥkarlÕ÷ÕnÕn ԥsasÕnÕ 

tԥúkil edԥn baza universal kulturoloji biliklԥri ԥldԥ etmirlԥr.   

Professor Nԥriman Hԥsԥnzadԥ AR Prezidenti yanÕnda Dövlԥt ødarԥçilik 

AkademiyasÕ vԥ “Simurq” AMA-nÕn Azԥrbaycan dilindԥ dԥrc edilmiú, 

respublikanÕn Tԥhsil Nazirliyi tԥrԥfindԥn dԥrs vԥsaiti kimi tԥsdiqlԥnmiú 

“ødarԥetmԥ mԥdԥniyyԥti. Xarici ölkԥlԥrin tԥcrübԥsi” birgԥ monoqrafiyasÕnÕn 

tԥqdimatÕnÕ etdi. O geniú profilli yüksԥk ixtisaslÕ mütԥxԥssislԥrin hazÕrlan-

masÕ, insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ vԥ respublika ԥhalisinin kulturoloji maarif-

lԥnmԥsi üçün bu monoqrafiyanÕn elmi vԥ praktik ԥhԥmiyyԥtini qeyd etdi. 

øútirakçÕlar da bu ԥsԥrԥ yüksԥk qiymԥt verdilԥr. MonoqrafiyanÕn Dövlԥt mü-

kafatÕna layiq görülmԥsi tԥklifi irԥli sürüldü.  

Seminarda yubilyarlara: “Simurq” AMA-nÕn vitse-prezidenti A÷adaim 

Ԥlԥkbԥrova, Assosiasiya üzvlԥri, dosentlԥr – Firudin Ԥhmԥdov vԥ Fidan Fԥ-

rԥcovaya ünvanlar vԥ “Simurq” Beynԥlxalq medalÕ tԥqdim olundu. OnlarÕn 

AzԥrbaycanÕn ruhi mԥdԥniyyԥtinin inkiúafÕna istiqamԥtlԥnmiú fԥal iúlԥri vԥ 

“Simurq” AMA-nÕn fԥaliyyԥtindԥ iútirakÕ qeyd olundu.  

AssosiasiyanÕn beúinci qurultayÕndan sonrakÕ dövr “Simurq” AMA vԥ 

Azԥrbaycan Kulturoloqlar Cԥmiyyԥtinin üzvlԥri – akademiklԥr, doktorlar vԥ 

elmlԥr namizԥdlԥri, professorlar vԥ dosentlԥr, hԥmçinin gԥnc kulturoloqlarÕn bir 

sÕra yeni monoqrafiyalarÕ vԥ dԥrs vԥsaitlԥrinin yaradÕlmasÕ ilԥ qeyd edilmiúdir. 

OnlarÕn arasÕnda: Maqsud Ԥliyev vԥ b. -  “Fizika üzrԥ ingilis-Azԥrbaycan 

terminologiya lü÷ԥti” (2010); Urxan Ԥlԥkbԥrov – “DavamlÕ insan inkiúafÕ vԥ 

ekoloji sivilizasiyanÕn ԥsaslarÕ” (2013); Ramiz øsgԥndԥrov – “Elmi-texniki tԥ-

rԥqqi: sosial-iqtisadi aspektlԥr” (2010), øqtisadiyyat vԥ elmi-texniki tԥrԥqqi” 

(2012); Mübariz SüleymanlÕ – “AzԥrbaycanÕn kulturoloji fikir tarixindԥn” (XX 

ԥsrin ԥvvԥllԥri) (2011), “Kulturoloji irsin tԥdqiqi problemlԥri” (XX ԥsrin ԥvvԥl-

lԥrinin mԥnbԥlԥri ԥsasÕnda) (2011), “Sosial-mԥdԥni sahԥnin idarԥ olunmasÕ” 

(Mԥdԥniyyԥt kontekstindԥ) (2011); Oqtay Sultanov – “Mԥdԥniyyԥt sahԥsindԥ 

sosial tԥdqiqatlar” (2011); “Vüqar Kԥrimli – “Türklԥr Gürcüstanda” (2011); 

Fԥrman øsmayÕlov – “Seçilmiú ԥsԥrlԥri”, 6 cilddԥ (2011), “ønsan “Mԥn”inin 

fenomenologiyasÕ (2013); Ԥli Rԥcԥbli - “Azԥrbaycan sikkԥlԥri” (2012); “Azԥr-

baycan Sԥfԥvilԥr dövlԥtinin mԥskukat (sikkԥ) iúi”. XVI-XVIII ԥsrlԥr. (2014); 

HacÕ Sabir Hԥsԥnli – “Pey÷ԥmbԥrlԥr tarixi” (2012); “Tahir Behbudov – “Azԥr-

baycan polisi: tarix, nԥzԥriyyԥ, praktika” (2012), “Müstԥqillik qԥhrԥmanlarÕ” 

(2013); ùahlar Ԥsgԥrov – “Dԥyԥrlԥrin qiymԥtlԥndirilmԥsinin yeni meyarÕ” 

(2012), “Mükԥmmԥllԥúԥn tԥfԥkkür” (2013); Çingiz Abdullayev – “Azԥrbay-

can-alman münasibԥtlԥri”. Qԥdim vԥ müasir dövr (2011); “Neft bumu vԥ fut-

183 

bol” (ingilis dilindԥ) (2013), “Azԥrbaycan-alman ԥlaqԥlԥri” (2014);  Kamil 

Sԥlimov – “Kriminalistika” (2010), “Daxili iúlԥr orqanlarÕnÕn axtarÕú fԥaliyyԥti” 

(2011); “Kriminal alԥm. LeksikanÕn tԥsviri vԥ vasitԥlԥri” (2012); “Kriminalisti-

ka üzrԥ mԥú÷ԥlԥlԥr kursu” (2013); Mustafa øsgԥndԥrzadԥ - “Seçilmiú ԥsԥrlԥri” 

(2012), “PolitologiyanÕn ԥsaslarÕ” (2013), “Siyasԥt nԥzԥriyyԥsi” (2013), “Bԥdii 

tԥrcümԥ sԥnԥti” (2013), “Ԥbԥdiyyԥt müsafiri” (2014); Tahir Ԥmiraslanov – 

“Kulinarnaya kleptomaniya” (2012), “Mԥtbԥx haqqÕnda dastan” (2013), “Söz 

mԥtbԥxi” (2013); Tamerlan Dԥmirbԥyli – “Akkulturasiya” (2013), Musa Qulu-

zadԥ - “Xatirԥlԥrdԥn boylanan ömür” (2014); ùԥlalԥ Kԥsԥmԥnli – “Nԥriman  

Hԥsԥnzadԥ: “Ömür – yarÕ sual, yarÕ – imtahan” (2014), “Lal sükut” (2014); øra-

dԥ Abbasova – “Rus dilinin inkiúafÕ üzrԥ tԥlԥbԥ-memarlar üçün dԥrs kitabÕ” 

(2014) kimi mԥzmunlu monoqrafiyalarÕ vԥ dԥrs vԥsaitlԥrini göstԥrmԥk olar.  

Bununla yanaúÕ tԥԥssüflԥ qeyd etmԥk lazÕm gԥlir ki, son dövrdԥ Assosi-

asiyanÕn fԥaliyyԥti, onun üzvlԥrinin milli insan kapitalÕnÕn inkiúafÕ üçün kul-

turologiya elmi vԥ tԥhsilinin strateji ԥhԥmiyyԥtinin ayrÕ-ayrÕ  tԥhsil vԥ elm 

iúçilԥri tԥrԥfindԥn lazÕmÕnca qiymԥtlԥndirilmԥmԥsi haqqÕnda qay÷ÕsÕ úԥrai-

tindԥ hԥyata keçirilirdi. Xarakterinԥ görԥ belԥ qiymԥtlԥndirilmԥmԥ, müԥy-

yԥn elmi dairԥlԥrin elmdԥ yeni, perspektiv istiqamԥtlԥrԥ qÕsqanc münasibԥti 

ilԥ ԥlaqԥdar, dünya praktikasÕnda yaxúÕ mԥlum olan “elmdԥ yeniliyԥ müqa-

vimԥt sindromu” ilԥ izah oluna bilԥrdi.