Lizing-agror sohada ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni takomillashtirish uslubi
Yüklə 0,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.3.1 –jadval. Kreditor nuqtai nazaridan kredit va lizing munosabatlarining eng muhim tafovutlari
|
86 3.3.1 –jadval. Kreditor nuqtai nazaridan kredit va lizing munosabatlarining eng muhim tafovutlari Manba: Fozibekov D.F. va bosh. Lizing munosabatlari nazariyasi va amaliyoti. – T.: Fan va texnologiya, 2004. Ko’rsatkichlar Munosabat turlari Kredit Lizing Obyektga mulkchilik huquqi Mulkchilik huquqi qarz oluvchiga beriladi. Egalik qilish, foydalanish va tasarruf etish huquqi qarz oluvchiga tegishlidir. Obyektni mulk qilib olish opsioni mulk huquqini topshirish emas. Egalik qilish va foydalanish huquqi mulkchilik huquqidan ajratiladi. Sotuvchi bilan munosabatlar da xaridor hisoblanadi Barcha holatlarda qarz oluvchi yoki uning vakili Lizing oluvchi agar sotuvchini o’zi tanlasa, u xaridorga tenglashtiriladi. Aks holda mulkni keyinchalik ijaraga topshirish maqsadini ko’zlaydigan lizing beruvchi xaridor hisoblanadi. Kreditning ta’minoti Mol-mulkni garovga qo’yish, bank kafolati, ipoteka, kafillik. Asosan lizing obyekti Lizing obyektiga chiqimlar tasnifi Kredit hisobidan investisiyalash Lizing to’lovlari: kredit uchun haq, amortizasiya ajratmalari, vositachilik haqi, qo’shimcha xiz-matlar uchun xaq, QQS, sug’urta to’lovlari. Kreditni berish va uzish shakli Valyuta- pul To’lash - tovar shaklida, uzish - valyuta-pul, kompensasiya va aralash shakllarda Savdo va kredit bitishu- vining Kredit bitishuvi shartlari oldi-sotdi dalolatnomasida ko’rsatiladi. Hamisha mulkni xarid qilishdan boshlanmaydi va hamisha sotish bilan nihoyatlanmaydi. Kreditni uzish manbalari qarz oluvchining foydasi hisobidan Ishlab chiqariladigan mahsulot tannarxiga ko’shiladigan amorti- zasiya va boshqa ajratmalar hisobidan. QQS Solinmaydi Solinadi Kredit munosabati qatnashchilar i Kredit beruvchi va qarz oluvchi Lizing beruvchi, lizing oluvchi va lizing obyektini ishlab chiqaruvchi 87 Oddiy bank krediti kabi lizing krediti ham muayyan maqsad uchun aniq muddatlarga qaytarib berish va haq to’lash sharti bilan beriladi. Kredit munosabatlari kabi lizing munosabatlari ham shu munosabat qatnashchilaridan har birining manfaatlari mos kelganida va tegishli manfaatlar ko’rish umidida tarkib topadi. Bank krediti kabi lizing kreditini ham o’z vaqtida qaytarib berish va undan foydalanganlik uchun haq to’lash kerak. Bank krediti bo’yicha ham, lizing krediti bo’yicha ham qarz oluvchilarning qarzning asosiy summasini qaytarish va qarz yuzasidan haq to’lash imkoniyatlari aniqlanadi. Bank kreditiga ham, lizing kreditiga ham qarz olinishi asos bo’ladi. Bank kreditini berishda ham, lizing kreditini berishda ham u yoki bu loyihani investitsiyalash qanchalik maqsadga muvofiq ekanligi haqida puxta ishlangan qaror qabul qilinadi. Bank kreditini olishda ham, lizing kreditini olishda ham qarz oluvchi o’z zimmasiga qarzning asosiy summasini va foizlarini o’z vaqtida to’lash majburiyatini oladi. Mulkchilik huquqining egalik qilish va foydalanish huquqidan ajratilishi bank kreditining lizing kreditidan eng asosiy farqidir. Uzoq muddatli bank krediti berilganida kreditdan foydalanganlik uchun foizlar to’lash soliq to’langanidan keyin foyda hisobidan amalga oshirilsa, lizing berilganida bu to’lovlar boshqa to’lovlar bilan birga mahsulot tannarxiga kiritiladi, bu esa foyda solig’i bo’yicha tegishli soliqqa tortish bazasini kamaytiradi. Agar bank krediti moliyalashtirishning qo’shimcha manbai tarzida namoyon bo’lsa, lizing krediti qoida tariqasida bitimni 100 foiz moliyalashtirishni ta’minlaydi. Agar lizing mol-mulki lizing beruvchinint balansida aks etsa, bu narsa lizing oluvchining rentabellik, qarz va o’z mablag’lari koeffisiyenti kabi muhim balans ko’rsatkichlarini yaxshilab, qo’shimcha mablag’ jalb etish uchun imkoniyat yaratadi. Lizing mol-mulki lizing oluvchining balansida (balansdan tashqari hisob raqamida) hisobga olingan taqdirda, lizing oluvchining balans ko’rsatkichlari kredit hisobiga sotib olishga nisbatan afzalroq bo’lib chiqadi, chunki qarz mablag’i bilan o’z mablag’i o’rtasidagi nisbat yaxshi tomonga o’zgaradi. Ko’pgina mamlakatlarda lizing munosabatlaridan foydalanish tufayli tadbirkorlar bank krediti hisobidan texnika sotib olgandan ko’ra 20-30 foiz kamroq mablag’ sarflaydilar. Yuqorida 88 ko’rsatilganlaridan tashqari yana bir qancha tafovutlar ham bor. Ammo lizing kreditdan foydalanganlik uchun foiz stavkasiga va soliq qonunchiligiga nisbatan juda sezgir bo’ladi. Lizing qarz mablag’larini kelgusida ham jalb etish uchun asos yaratadi. Lizing oluvchi oldidagi asbob-texnikalarning sifati, butligi, yetkazib berish muddatlari va boshqa xizmatlar uchun lizing beruvchi emas, balki mahsulot ishlab chiqaruvchi javob beradi. Lizing oluvchi uchun lizing soliq to’lovlari hajmini kamaytirish imkonini beradi. Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|