Microsoft Word T?bi?td?n istifad?nin huquqi ?saslar?doc

işıqlandırma qırması - 10 yaşına qədər cavan ağaclığın tərkibini 
formalaşdırmaq, sıxhğını nizama salmaq və qiymətli cinslərin inkişafını 
yaxşılaşdırmaq; 
-
tənzimləmə qurması - 11-20 yaşa qədər meşə sahələrindəki əsas cinslərin 
yayılmasını nizama salmaq, onların cins tərkibini formalaşdırmaq; 
-
seyrəltmə qurmaları - 21-40 yaşınqadək ağaclarm gövdələrinin və çətirlərinin 

---

düzgün formalaşmasma nail olmaq; 
-
keçid qırması - 41 yaşdan yetişmə yaşına qədər ağachğın illik orta artımına 
ə
lverişli şərait yaratmaq; 
-
yenidənəkmə (rekonstruksiya) qırmaları - düzən və dağətəyi meşələrdə 
azqiymətli, alçaqboylu, pozulmuş ağac və kol cinslərinin məhsuldarlığını artırmaq, 
cins torkibini yaxşılaşdırmaq. 
Qeyd etmək lazımdır ki, düzən meşələrdə (suvarılan meşələrdə) aralıq istifadə 
üçün qırmalar dağ meşələrinə nisbətən daha tez-tez apanlır. Lakin bütün hallarda 
meşənin qoruyucu funksiyalarını zəiflətmək üçün ağaclığın doluluığu normal 
saxlanmalıdır. Eyni zamanda gövdələrində quş və vəhşi heyvan yuvaları olan ağaclar 
qırıntıya təyin edilmir. 
Meşəqırma qaydalanna görə qırmalar ilk növbədə kifayət qədər gələcəyi 
gözlənilən yeniyetmələr, sahələrdə saxlanılmış tək-tək toxumluq və yaşı ötmüş 
ağaclar, ıkinci dərəcəli ağac və kol cinsləri olan yüksok bonitetli meşoloıdo aparılır. 
Sıxlığı 0,9-dan yuxarı olan cavan ağachq sahələrində inkişafdan geri qalmış, 
ə
yrigövdəli, çətiri pis olan vo digər yararsız ağaclar qırıntıya təyin olunur. 
Qırmalar aparılarkən aşağıdakı ardıcıllıq təmin olunmalıdır: 
-
mədəni meşə əkinlərində və əvvəlki illərdə qınntı yerlərində qalmış əsas cinsin 
yeniyetmələri (əgər ikinci dərəcəli ağac cinsləri sürətlə inkişaf edərsə) olan sahəiərdə; 
-
qiymətli cinslərin yeniyetmələrinin ikinci dərəcəli ağacların çətirləri altında 
qalmaq qorxusu olan qanşıq cinsli az qiymətli meşələrdə; 
-
eyni hündürlükdə olan əsas və ikinci dərəcəli cinslərdən ibarət qarışıq 
meşələrdə; 
-
yüksək sıxlığı və doluluğu (0,8-1,0) olan qiymətli cinsli meşələr, toxumadan və 
pöhrədən əmələ gəlmiş ağaclıqlarda. 
Göstərilən sahələrdə ağachğın yaşından asıh olaraq işıqlandırma, təmizləmə və 
seyrəltmə qırmaları aparılır. Yetişmə yaşına qədər olan eynicinsli və qarışıq 
meşolərdə osasən keçid qurmaları aparıhr. 
Qırmalann başlanması və qurtarması vaxtı meşəbitmə şəraiti, ağac cinslərinin 
bioloji xüsusiyyətləri və ərazinin iqtisadiyyatı nəzərə alınmaqla müəyyən edilir. 
Qurmaların miqdarı qırıntının başlanması vo qurtarması vaxtından, qırmanm 
in-tensivliyindən, təkrarolunma müddətindən, meşə tiplərindən, inkişafından, 
doluluğundan, vəziyyətindən və ərazisinin ekoloji şəraitindən asılıdır. 
Qurmalann intensivlik dərəcəsi ağaclığın hansı məqsəd üçün yetişdirilməsindən, 
meşənin tipindən, tərkibindən, yaşından, bonitet sinifindən, quruluşundan, ağaclığın 
vəziyyətindən, qırmanın növündən, maillikdən, relyefdən və digər amillərdən asılı 
olaraq müəyyən edilir. Bu zaman intensivlik dərəcələri: 3-15% zəif; 16-25% orta; 
26%-dən yuxarı güclü hesab olunur. 
Ortayaşlı və yetişməkdə olan ağaclıqda qırmalar zəif, cavan ağaclıqda isə daha 

---

güclü intensivliklə aparılır. 
Meşə qanunvericiliyinin pozulmasında təqsiri olan şəxslər Azərbaycan 
Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq intizam, inzibati, mülki və cinayət 
məsuliyyəti daşıyırlar. 
Qanunvericiliyə görə meşə fondu sahələrinin tutulmasına (zəbt edilməsinə) görə 
inzibati və cinayət məsuliyyətinə cəlb edilmiş şəxslər həmin torpaqlan müəyyən 
edilmiş müddətdə azad etməlidirlər. Meşə qanunvericiliyinin pozulması ilə bağlanmış 
bütün əqdlər etibarsız hesab olunurlar. 
МЮВЗУ 11.
ЩЕЙВАНЛАР АЛЯМИНДЯН ИСТИФАЯДНИН ЕКОЛОЪИ-ЩЦГУГИ 
АСПЕКТЛЯРИ. 
PLAN: 
1. Азярбайжан Республикасынын щейванлар алями, онун тяркиби вя 
формалашмасы проблемляри.
2. Щейванларын юлкя яразиси цзря пайланмасыны шяртляндирян амилляр. 
3. Щейванлар аляминин формалашмасында жоьрафи мцщитин ролу.
4. Азярбайжанда щейванлар алямин формалашмасы вя инкишафынын 
тянзимлянмясинин щцгуги ясаслары. 
5. Щейванлар аляминдян истифадя вя мцщафизя щцгугу, онун мянбяляри.
6. «Щейванлар алями щаггында » Азярбайжан Республикасы Гануну, тябиятин 
горунмасында онун ролу вя ящямиййяти. Щейванлар аляминин обйект вя 
субйектляри.
7. Щейванлар аляминин тянзимлянмяси принсипляри. Щейванлар аляминин 
мцщафизяси вя истифадяси сащясиндя дювлятин ясас вязифяляри.
8. Щейванлар аляминдян истифадянин нювляри.
9. Щейванлар аляминдян истифадячилярин щцгуг вя вязифяляринин ганунверижилик 
ясасында тяйини.