Iqtisodiy bilim asoslari 9 E. Sariqov, B. Haydarov Toshkent — 2014 «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

DAVLAT BUDJETINING XARAJAT QISMI
Budjet mablag‘lari quyidagi sohalarga sarflanadi: 
— ta’lim va fan, madaniyat va san’at;
3
5
2
1
4
6

---

57
57
56
— sport va sog‘liqni saqlash;
— milliy xavfsizlik;
— qarilik va nogironlik pensiyalari, nafaqalari hamda stipendiyalar;
— ishsizlik nafaqalari va kam ta’minlangan oilalarga moddiy yordam berish;
— atrof-muhitni himoya qilish;
— jamoat tartibini saqlash;
— davlat korxonalari, idora va boshqaruv organlarining moliyaviy ta’minoti;
— ba’zi bir davlat ahamiyatiga ega bo‘lgan sohalarni moliyaviy qo‘llab-
quvvatlash va boshqalar.
Ko‘rib turganingizdek, davlat budjeti mablag‘lari, asosan, jamiyat uchun zarur 
tovar va xizmatlar sotib olishga, aholining turli qatlamlarini qo‘llab-quvvatlashga 
mo‘ljallangan transfert to‘lovlariga sarflanar ekan.
DAVLAT BUDJETI KAMOMADI VA PROFITSITI
Odatda, davlat budjetining daromad va xarajat qismlari o‘zaro teng bo‘lmaydi. 
Ko‘pincha, daromadga qaraganda xarajat ko‘proq bo‘ladi. Davlat budjetining 
xarajatlari va daromadlari o‘rtasidagi musbat farqni budjet kamomadi deb atashadi. 
Yillar davomida jamlanib kelingan budjet kamomadining jami miqdori davlat qarzini 
tashkil qiladi. Davlat qarzi ichki va tashqi qarz ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. Ichki 
qarz davlatning o‘z fuqarolari, firma va tashkilotlari oldidagi majburiyatlari bo‘lsa, 
tashqi qarz chet el davlatlari, xalqaro banklar va moliyaviy muassasalar oldidagi 
qarzidir. Davlat budjetining daromadlari xarajatlaridan ortiq bo‘lgan holda davlat 
budjeti profitsiti yuzaga keladi.
Transfert to‘lovlari
 — davlat budjetidan aholining moddiy jihatdan kam 
ta’minlangan qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash uchun sarflanadigan mablag‘lar.