Педагогик компетентлик

Bosh ilmiy metodik markaz zimmasiga professor-o‘qituvchilar 
tarkibining kasbiy tayyorgarligi darajasini, ularning yuqori malakali 
kadrlar tayyorlash va tarbiyalashning talab qilinadigan darajasini 
ta’minlash bo‘yicha ish natijalarini hamda ilg‘or pedagogik tajribani 
o‘rganish asosida zamonaviy metodikalardan foydalangan holda oliy 
ta’lim muassasalari pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning 
malakasini oshirishning umumta’lim dasturlarini, o‘quv-metodik va 
normativ materiallarini ishlab chiqish vazifasini yuklaydi. Xuddi shu 
qarorda o‘qituvchilar faoliyatini zamonaviy talablarga muvofiq baholash, 
chet tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini o‘qitish bo‘yicha 
o‘quv-metodik materillar va samarali metodikalar ishlab chiqish belgilab 
qo‘yilgan.
Shuningdek, mazkur yo‘nalishlar bo‘yicha mintaqiviy markazlarida va 
tarmoq markazlarida seminar-treninglar tashkil qiladi; quyidagilar: tegishli 
ta’lim fanlari bo‘yicha o‘quv dasturlari mazmunini takomillashtirishni, 
ta’limni ishlab chiqarish bilan integratsiyalashni ta’minlash maqsadida 
iqtisodiyotning turli tarmoqlari bo‘yicha mamlakatimizning ilg‘or, 
zamonaviy uskunalar va texnologiyalar bilan jihozlangan korxonalari; 
pedagoglarni zamonaviy ilm-fan yutuqlari, tegishli mutaxassisliklar 
bo‘yicha ilm-fanni rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari; ilmiy 
eksperemental, ilmiy tadqiqotlar o‘tkazishning samarali metodlari bilan 
tanishtirish 
maqsadida 
ilmiy-tadqiqot 
muassasalari 
(Fanlar 
akademiyasining ilmiy muassasalari, tarmoq ilmiy tadqiqot institutlari, 
markazlari, laboratoriyalari, shu kabilar) bilan hamkorlik qilish hamda 
ularni pedagoglarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish uchun 
bazaviy ob’ektlar sifatida foydalanish bo‘yicha dasturlar ishlab chiqadi; 
mintaqaviy va tarmoq markazlari faoliyatini muvofiqlashtiradi; oliy ta’lim 
muassasalarining rahbar xodimlari malakasini oshirish kurslari tashkil 
qiladi va o‘tkazadi.
12
Mazkur qarorga muvofiq, pedagog kadrlarni qayta 
tayyorlash va ularning malakasini oshirish 5 ta xududiy markazlarini 
tashkil etish, 10 ta tarmoq markazlarini tashkil etish, oliy ta’lim 
muassasalari huzuridagi malaka oshirish ta’lim muasasalari va 
12
“Олий таълим муассасалари педагог кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимини янада такомиллаштириш 
чора-тадбирлари тўғрисида”. Вазирлар Маҳкамасининг қарори. 

---

21 
fakultetlarini tugatish to‘g‘risidagi takliflar qanoatlantiriladi. Demak, 
Vazirlar Mahkamasi qaroridan oliy ta’lim maktabi o‘qituvchisining kasbiy 
kompetensiyasini takomillashtirish yuzasidan davlat homiyligi ko‘zga 
tashlanadi. Shu o‘rinda, mazkur qarorning bajarilishi yuzasidan taklif va 
mulohazalarimizni bildirishni lozim topdik. Bosh ilmiy metodik markaz 
mintaqaviy va tarmoq markazlari yuridik shaxs hisoblanadi. Malaka 
oshirish xizmatlari uchun ma’lum miqdorda to‘lovlar joriy etilmoqda. Bu 
albatta, ba’zi mahoratli o‘qituvchilar uchun iqtisodiy qiyinchiliklar 
tug‘dirishi mumkin. Barcha tashkiliy masalalarni umumlashtirgan holda 
quyidagicha taklif berar edik:
• mintaqaviy va tarmoq markazlarini muvaffaqiyatli tamomlagan oliy 
ta’lim o‘qituvchisi Bosh ilmiy metodik markazga davlat granti asosida 
malaka oshirishga jalb etilishi lozim. 
• pedagog kasbiy kompetensiyasi bo‘yicha sertifikat uchun imtihon-
sinov topshirilishi belgilanishi ko‘zda tutilishi kerak. 
• sertifikatli o‘qituvchilar uchun ilmiy izlanishlar, pedagogik faoliyat 
yuzasidan imtiyozlar berilishi lozim.
• sinov va baholash imtihonlari uchun kasbiy kompetensiyaga xos to‘rt 
yo‘nalish asos qilib olinmog‘i darkor: 
a) mutaxassisligi bo‘yicha nazariy va amaliy bilimlari; 
b) pedagogik mahorati; 
g) shaxsiy sifatlari; 
d) dunyoqarashi. 
Shunday qilib, pedagog kasbiy kompetensiyasiga ega bo‘lish hamda 
ana shu vakolatni tasdiqlovchi sertifikatni qo‘lga kiritish o‘qituvchining 
yanada o‘sib borishi, bilimlarining takomillashi shi, o‘z ustida ishlashi 
imkoniyatlarini yaratadi, o‘z kasbiga muhab bat va ishonch uyg‘otadi.
Biz yuqorida qayd etib o‘tganimizdek, kompetensiya, ayniqsa, kasbiy 
kompetensiya shaxsning jamiyatda tutgan o‘rnini belgilar ekan, jamiyat 
ham yuqori malakali kasbiy kompetensiyaga ega bo‘lgan mutaxassislar 
tayyorlashdan manfaatdor bo‘ladi.
Milliy pedagogika asoschilaridan biri Abdulla Avloniy o‘zining 
axloqiy-didaktik mazmundagi “Turkiy guliston yohud axloq” asarida 
hulqlarni yaxshi-yomonga ajratar ekan, o‘z mulohaza larini Gippokrat, 

---

22 
Pluton, Aristotel, Sa’diy Sheroziy va Bedil fikrlari bilan dalillagan holda 
zamonaviylikni asosiy mezon qilib oladi. Adib Vatan muhabbatini, uning 
uchun kurashmoqni eng yaxshi insoniy hulqlardan hisoblaydi. 
“Vatan – bu har bir kishining tug‘ilib o‘sgan shahar va mamlakati, uni 
qadrlamoq, sevmoq, yashartmoq kerak”, – deydi. Abdulla Avloniy o‘z 
asarlarida ta’lim-tarbiya to‘g‘risida to‘xtalib, “Tarbiya bizlar uchun yo 
hayot, yo momot, yo najot, yo halokat, yo saodat, yo falokat masalasidir” – 
degan edi.
Ta’lim-tarbiya inson kamoloti va millat ravnaqining asosiy sharti va 
garovi, davlat va jamiyat nazoratidagi umummilliy masala, uning maqsadi 
va vazifasi komil inson tarbiyasidir, ta’lim-tarbiya ajratib bo‘lmaydigan 
uyg‘unlikdir.
13
Yuqoridagi 
fikrlarni 
umumlashtirgan 
holda 
pedagog 
kasbiy 
kompetensiyasi mohiyatining teng yarmini tarbiyaga oid munosabatlar 
tashkil etishini ko‘ramiz. Pedagogning jamiyat oldidagi eng muhim burchi, 
faoliyatining natijasi komil inson tarbiyasidir.