Pedagogik va psixologik tashxis ilmiy-tadqiqot markazi

TAQLID SO‘ZLARNING TUZILISHI VA IMLOSI

Hozirgi vaqtda ta’lim jarayonida o‘qitishning zamonaviy metodlari keng qo‘llanilmoqda. O‘qitishning zamonaviy metodlarini qo‘llash o‘qitish jarayonida yuqori samaradorlikka erishishga olib keladi. Bu metodlarni har bir darsning didaktik vazifasidan kelib chiqib tanlash maqsadga muvofiq. An’anaviy dars shaklini saqlab qolgan holda uni ta’lim oluvchilar faoliyatini faollashtiradigan turli-tuman metodlar bilan boyitish ta’lim oluvchilarning o‘zlashtirish darajasi o‘sishiga olib keladi. 272-mashqda berilgan sodda taqlid so‘zlar bilan takroriy taqlid so‘zlar o‘rtasidagi ma’no farqlanishini izohlang. Induvidual tarzda amalga oshiriladi.

Sodda taqlid so‘zlar Takroriy taqlid so‘zlar

Yilt yilt-yilt, Tars tars-turs

Shunday qilib, fanlarni o‘qitish jarayonida mashqlarni tushuntirishda usulva o‘yin topshiriqlaridan foydalanish maqsadga muofiqdir foydalanish o‘ziga xos xususiyatga ega. Ta’lim amaliyotida foydalanilayotgan har bir metodni sinchiklab o‘rganish va amalda qo‘llash o‘quvchi-talabalarning fikrlashini kengaytiradi, hamda muammoning to‘g‘ri echimini topishlariga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.273- mashqida taqlid so‘zlarni toping va ma’nosini izohlang deyilgan bu mashqni biz “Qanday?” usulini ikkita guruh orqali amalga oshiriladi. Bu usulda gapdagi taqlid so‘zlarni ajratib olib, ikkala guruh a’zosiga aytiladi. O‘quvchilar so‘zning holatga va tovushga taqlid so‘z ekanligini isbotlab,guruhiga shu so‘z qatnashgan yangi gap aytishi kerak bo‘ladi.
Masalan:G‘o‘ng‘ir-g‘on’g‘ir- tovushga taqlid, takroriy taqlid so‘z.

Buvimning kim bilandir gaplashayotganida g‘o‘ng‘ir-g‘on’g‘ir ovozidan uyg‘onib ketdim.

1. Yetti qaroqchi yulduzi tik kelganda g‘o‘ng‘ir-g‘o‘ng‘ir ovozdan uyg‘onib ketdim. (G‘afur G‘ulom)2. Jigarim otashga tegardi jiz-jiz. Sochlarim oqargan shunda, ehtimol. (S. Zunnunova)3. Shunday bo‘lsa ham, vujudini tutgan qalt-qalt titroqni bosib hazilomuz qichqirdi. (O. Yoqubov)4. Allakim ship-ship qadam bosib, ayvon labiga kelayotganday bo‘lardi. (O‘. Hoshimov) 5. Osmonda yombi oltinday yaraqlagan to‘lin oy ...xiralashib borar, milt-milt qilgan yakkam-dukkam yulduzlargina uyg‘oq edi. (Muhammad Ali) 6. Qamchin bilan taqa-tuq, Darvozani qoqdi chol. (A. Oripov) 7. Ali Qushchi hovliga chiqishi bilan o‘ng qo‘ldagi binodan kimdir lip etib chiqib, yo‘lini to‘sdi. (O. Yoqubov) 8. Tun sukutini ot tuyoqlarining dupuri buzdi. (O. Yoqubov) 9. Men-ku ishonaman, sahrolar gullab, Sizning qiy-chuv bilan to‘lgay dalalar. (A. Oripov)

274. 
     mashq. G‘iyq, shildir-shildir, miyov, qah-qah, mo‘, piq-piq, lip so‘zlarini ma’no va tuzilish jihatdan turlarga ajrating. Ularning yozilishiga e’tibor bering. Shu so‘zlarni “Mening dam olish kunim”mavzusida matn tuzing.
     
275. 
     mashq. Gaplarni ko‘chiring. Taqlid so‘zlarni aniqlang. Ularning ma’no va tuzilishiga ko‘ra turini ayting.
     

1. Qo‘qqisdan o‘rmon kaptarlari g‘uv-g‘uvlab qolishibdi: g‘uv, g‘uv, g‘uv. (H. Andersen) 2. Yum-yumaloq qasqonim Baka-baka-bum. Bo‘ynimda mis marjonim, Baka-baka-bum. (A. Obidjon) 3. Dildorning yuragi duk-duk urardi. (Said Ahmad)
4. Apil-tapil chaynadi u, Loy ekan, vuy, tfu, tfu. (H. Rahmat) 5. Sayroqilik qaytadan boshlandi: Va-vaq, va-vaq, bit-bil-diq, bit-bil-diq. (M. A’zam) 6. Paq- puq, otdim, yiqil, – deb, Dushman tan olmas: – O‘qing Qiyshiq ketdi, – deb nuqul. (H. Imonberdiyev)