Pedagogika kafedrasi umumiy pedagogika

Ta’limning fundamentalligi va amaliy yo’nalganligi tamoyilining ahamiyati shundaki, umuiy o’rta ta’lim maktablaridayoq o’quvchilar chuqur nazariy va amaliy tayyorlikdan o’tadilar. Mazkur holat an’anaviy didaktikada ta’limning hayot bilan, nazariyaning amaliyot bilan bog’liqligi tamoyili sifatida ifoda etiladi. O’qishda fundamentallik bilimlarning ilmiyligi, to’liq va chuqur bo’lishini ko’zda tutadi. U yuksak intellektual salohiyat, fikrlash layoqatining tadqiqotchilik ko’rinishda bo’lishi, bilimlarini doimiy ravishda to’ldirib borish istagi va malakalarini talab etuvchi zamonaviy ilmiy-texnik taraqqiyotga asoslanganlik bilan tavsifalanadi. Fundamental bilimlar aniq bilimlariga qaraganda sekin eskiradi, shuningdek, inson va xotirasiga emas, ko’proq uning fikrlash layoqatiga bog’liq bo’ladi. Ta’limning fundamentalligi bilimlar mazmunining muntazamligi, nazariy va amaliy jihatdan o’zaro nisbatda bo’lishni talab etadi.
Ta’lim va tarbiyaning uyg’unligi tamoyili yaxlit pedagogik jarayonda ta’lim va tarbiyaning birligi qonuniyatlariga tayanadi. Bu tamoyil ta’lim jarayonida barkamol rivojlangan shaxsni shakllantirishni ko’zda tutadi. Ta’lim jarayonida tarbiyalashning samarali kechishi shaxsning intellektual rivojlanishi, birinchi navbatda, o’quvchilarning qiziqishlari, idrok etish hamda individual qobiliyatlarining hisobga olinishi bilan bog’liq.

Ta’limning tizimliligi va izchillik tamoyili bayon qilinayotgan o’quv materialini mustahkamlash va ilgari o’tilgan materiallarni to’ldirishga xizmat qilishini, o’quvchilarning uzluksiz va tizimli suratda mustaqil ish olib borishlarini, o’quvchilarning o’zlashtirgan bilim va hosil bo’lgan ko’nikma, malakalarini hisobga olib borishni ham o’z ichiga oladi.
Izchillik ta’lim mazmuni, uning shakli va usullari, o’quv jarayoni ishtirokchilari bo’lgan subyektlarning o’zaro munosabatlariga taalluqli. U alohida parsial (yunoncha partialis – qisman) va xususiy o’quv vaziyatlari, predmet va hodisalar o’rtasidagi bog’liqlik, aloqadorlik qonuniyatlarini asta-sekin o’zlashtirish asosida ularni yagona yaxlit o’quv jarayoniga birlashtirishga imkon beradi.
Izchillik ta’lim jarayonining ma’lum tizim va ketma-ketlik asosida bo’lishini nazarda tutadi, zero, murakkab masalalarni oddiy masalalarni o’rganmay turib hal etib bo’lmaydi.
Tizimlilik va ketma-ketlik u yoki bu o’quv materialini o’zlashtirish sur’ati, uning elementlari o’rtasidagi o’zaro mosligini tahlil qilishga imkon beradi. Ta’limning tizimliligi va ketma-ketligi ma’lum fanlar bo’yicha bilim, ko’nikma va malakalarini shakllantirish, borliqni yaxlit idrok etish o’rtasidagi qaramaqarshilikni hal etishga imkon beradi. Ushbu holatlar birinchi navbatda dastur va darsliklarni muayyan tizimda yaratish, fanlararo hamda fanlar ichidagi bog’liqlikni ta’minlash evaziga namoyon bo’ladi.