Pedagogika tariyxı pán sıpatında. Eń áyyemgi dáwirlerden b e. VII ásirge shekemgi tálim-tárbiya hám pedagogikalıq pikirler. VII ásirden XIV ásirdiń birinshi yarımına shekem Orta Aziyada tárbiya, mektep hám pedagogikalıq pikirler

Korrekciyalıq pedagogika pániniń izertlew ob`ekti – anomal, yaǵnıy fizikalıq hám ruwxıy rawajlanıwında kemshiligi bolǵan balalar bolıp esaplanadı.

Korrekciyalıq pedagogika pániniń tarixına kóz jibersek onıń ilim sıpatında qáliplesiwinen bir qansha burın anomal balalarǵa tálim-tárbiya beriw isleri alıp barılǵan. Francuz pedagogı V.Gayui 1784 jılı Parij qalasında dáslepki kózi ázzi balalar ushın mektep ashqan. Bunday mektepler keyinshelik Ullı Britaniyada, AQSh ta, Germaniyada, Avstraliyada ashılǵan. 1829 jılı L.Brayl tárepinen kózi ázzi adamlardıń jazıp, oqıwı ushın qolaylastırılǵan rel`efli, tochkalı shrift oylap tabıldı. Házirgi waqıtları bul shriftten dúńyanıń kóplegen mámleketlerinde paydalanbaqta. Ózbekstanda kózi ázzi balalardı bóleklep oqıtıw 1929 jıldan jolǵa qoyıldı. Házirgi waqıtta Respublikada 10 kózi ázzi balalar mektep-internatı jumıs islemekte.

Korrekciyalıq pedagogika basqa ilim túrlerine salıstırǵanda bir qansha jas pán bolıp tabıladı. Bul pánniń rawajlanıwında ataqlı psixologlar L.V.Zankov, L.S.Vıgotskiylerdiń xızmetleri júdá úlken. Olar anomal balalar menen rawajlandırıwshı tálimdi alıp barıwdıń zárúrligin, korrekciya, kompensaciya usılların hám olardı ámelge asırıw jolların ilimge engizdi.

L.S.Vıgotskiy «Defektologiyanıń tiykarǵı mashqalaları» atlı kitabında anomal balalardıń tek «jaman» táreplerin emes, al «jaqsı» táreplerinde úyrenip, anıqlap, solarǵa tayanǵan turde, olardıń potencial imkaniyatların esapqa ala otırıp, tálim-tárbiya jumısların alıp barıwdıń zárúrligine dıqqattı awdardı. Usınıń menen L.S.Vıgotskiy oligofrenopedagogikanıń tiykarǵı nızamlıqların ashıp, korrekciyalıq pedagogika ilimine tiykar saldı.

Ózbekstanda korrekciyalıq pedagogika ilimi 1967-jıldan baslap rawajlana basladı. Usı jılı Nizamiy atındaǵı Tashkent mámleketlik pedagogikalıq institutınıń pedagogika hám psixologiya fakul`tetinde oligofrenopedagogika bólimi shólkemlestirildi. 1972-jılı oligofrenopedagogika kafedrası ashıldı. Oǵan 1983-jılı surdopedagogika bólimi qosıldı. 1984-jıldan baslap óz-aldına kúndizgi hám sırtqı defektologiya fakul`tetlerinde oligofrenopedagog, surdopedagog, tiflopedagog, logoped qániygelikleri boyınsha kadrlardı tayarlaw jumısları baslap jiberildi.

Házirgi kúnde oligofrenopedagogika hám logopediya, defektologiyanıń klinikalıq tiykarları hám surdopedagogika kafedraları qosılıp, arnawlı pedagogika hám defektologiya kafedralarına aylandırıldı. Bul kafedralar pedagogika hám defektologiya fakul`teti quramında jumıs islemekte.

2014 – jıldan baslap Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutında da defektologiya qániygeligi boyınsha qániygeler tayarlaw jolǵa qoyıldı. Bul bolajaq qániygeler házirgi waqıtta instituttıń mektepke shekemgi hám baslawısh tálim fakul`tetinde tálim almaqta.

Korrekciyalıq pedagogika páninde oqıtıwdıń ulıwmapedagogikalıq principleri bolıp tómendegiler esaplanadı:

1. Pedagogikalıq processtiń anıq bir maqsetke qaratılǵanlıǵı;

2. Pedagogikalıq processtiń bir pútinligi hám sistemalılıǵı;

3. Pedagogikalıq processtiń ulıwmainsanıy qádiriyatlarǵa baǵdarlanǵanlıǵı;

4. Bala shaxsına artıqsha talap qoymaw hám onıń jeke basın húrmetlew;

5. Pedagogikalıq processte balanıń unamlı hám kúshli táreplerine súyeniw;

6. Pedagogikalıq processte balanıń sanalılıǵı hám aktivligine súyeniw;

7. Pedagogikalıq processte tuwrıdan-tuwrı hám parallel is-háreketlerdi uyǵınlastırıw;

Sonıń menen birge korrekciyalıq pedagogika pániniń ózgesheliklerin esapqa alǵan túrde tálim-tárbiya ámeliyatında esapqa alınıwı shárt bolǵan tómendegidey ózine tán principlerge iye:

1. Korrekciyalıq, profilaktikalıq hám rawajlandırıwshılıq wazıypalardıń birligi;

2. Diagnostikalaw hám korrekciyalawdıń birligi;

3. Balanıń jeke hám jas ózgesheliklerin esapqa alıw;

4. Korrekciyanıń ámelge asıwshılıǵı;

5. Korrekciyalıq-pedagogikalıq is-hárekette metod hám usıllardıń kompleks orınlanıwın támiyinlew;

6. Eń jaqın sociallıq ortalıqtıń integraciyasına kúsh salıwshılıq;

Korrekciyalıq pedagogika pánin oqıtıwda anomal balalarǵa pedagogikanıń hár qıylı usıl hám metodlarınan paydalanıladı. Olarǵa kemshiliklerinen kelip shıǵıp kóbirek jeke qarım qatınas jasaladı. Korrekciyalıq pedagogika pániniń oqıtıw metodları bolıp tómendegiler sanaladı:

1.Oqıtıwdıń awızeki metodları.

2.Oqıtıwdıń kórsetpeli metodları.

3.Ámeliy oqıtıw metodları.

Oqıtıwdıń awızeki metodları óz gezeginde gúrriń, sáwbetlesiw, sabaqlıqlar menen islesiw, mektep lekciyası, túsindiriw metodlarına bólinedi. Kórsetpeli metodlar bolsa túp nusqa zatlardı, buyımlardı, haywanlar, kollekciyalar, ósimlikler hám basqa nárselerdi kórsetiw hám olardıń súwretlerin kórsetiw túrlerine bólinedi. Al ekinshi túr óz gezeginde diafil`m, kinofil`m hám basqalardı demonstraciyalaw hám shártli belgiler arqalı kórsetiletuǵın kartalar, diagrammalardı illyustraciya etiw metodları bolıp bólinedi. Korrekciyalıq pedagogikada ámeliy oqıtıw metodları kóbirek qollanılıp, olarǵa shınıǵıw isletiw, laboratoriya sabaqları, ámeliy shınıǵıwlar kiredi.

Korrekciyalıq pedagogika iliminiń rawajlanıwı nátiyjesinde onıń tómendegi tarmaqları óz aldına ilim sıpatında ajıralıp shıqtı hám házirgi waqıtları tez pátler menen rawajlanbaqta: