Pedagogika va psixologiya fakulteti “umumiy pedagogika”

Og'zaki vizualizatsiya - nutq shaklidagi tasvirlarning tavsifi. U yoki boshqa sabablarga ko'ra mavzu yoki tasviriy ko'rinishdan foydalanish mumkin bo'lmagan hollarda qo'llaniladi. Bunday hollarda o`qituvchi psixologik eksperiment holatini aniq tasvirlab beradi, badiiy asarlardan ayrim psixologik hodisa va hodisalarni tavsiflovchi misollar keltiradi.Ko'rinish muayyan sharoitlarda o'qitish samaradorligini oshiradi:
1) ko'rsatilgan aniqlik materialning mazmuniga mos kelishi kerak;
2) aniqlik darsga bosqichma-bosqich, kerakli vaqtda, zaruratga qarab kiritilishi kerak;
3) namoyishni shunday tashkil qilish kerakki, barcha o‘quvchilar ob’ektni aniq ko‘ra oladilar;
4) illyustratsiyalar, diagrammalar, sxemalarni ko'rsatishda asosiy, muhim narsalarni aniq ajratib ko'rsatish kerak;
5) namoyish paytida berilgan tushuntirishlar haqida yaxshilab o'ylab ko'rishingiz kerak


Ikkinchi bob yuzasidan xulosa
Psixologiyaning muayyan sohalarini o’qitishda imo-ishora, mimika, pantomimika singari tashqi ifodali tabiiy ko’rgazmalilikni qo’llashi ijobiy natijalarning berishi mumkin va bunda o’qituvchidan artistlik qobiliyati talab qilinadi. Mazkur jarayonda har bir xatti-harakat, yuz va ko’z harakatlari maqsadga yo’naltirilgan tarzda ifodalanishi zarur. Imkoniyat yoki vaziyatdan kelib chiqqan holda bunday voqelikni odatiy narsaga aylantirib qo’ymaslik lozim, aks holda uning ahamiyati qadrsizlanishi shak-shubhasiz.
Psixologiya faninig sohalarini o’qitishda asosiy kategoriyalar, bo’lim va boblarning boshlari sxemalar, diagrammalar, chiziqli ifodalar ko’rinishda talabalar hukmiga havola qilinishi mavzulararo uzviylikni ta’minlashga xizmat qiladi. Masalan; shaxsning tuzilishi, tafakkur turlari, qaror qabul qilish sxemalari nafosat didiga asoslangan holda chizilgan hamda bezatilgan bo’lsa, ularni idrok qilishga ishtiyoq, mayl, intilish, qiziqish vujudga keladi. Lekin ko’rgazmalilik mohiyati va maqsadini o’ta suiste’mol qilish ham salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Bu asnoda ko’rgazmalilik uchun material tanlash ham alohida ahamiyatga ega, chunki har bir tasvir, shartli ifoda, model o’zining betakrorligi bilan ajralib turishi lozim. Ob’ektlarni takroriy ko’rsatish ularning qiymatini pasaytirishga olib keladi, talabalarda esa ehtiyoj, motiv va motivatsiya vujudga keltirishga to’sqinlik qiladi. Xuddi shu bois ko’rgazmalilik qachon va qaysi davrda, qay shakl hamda qay yo’sinda tinglovchilar hukmiga havola qilinishi uslubiy jihatdan puxta o’ylangan bo’lishi shart.
Xulosa o‘rnida aytish mumkinki, o'qituvchining muayyan o'qitish usullarini tanlashi ko'plab omillarga bog'liq, xususan:
- ta'lim dasturining maqsadlari;
- o'quv materiali mazmunining xususiyatlari;
- ushbu o'quv materialini o'rganish uchun ajratilgan vaqt;
- talabalar va talabalarning tayyorgarlik darajasi;
- o'quv jarayonini moddiy jihozlash.
Shunday qilib, o'quv ishlari tizimida yuqorida ko'rib chiqilgan bilimlarni tekshirish va baholashning barcha usullari o'quvchilarning muvaffaqiyati sifatini nazorat qilishning zarur tizimliligi va chuqurligini ta'minlash uchun o'z qo'llanilishini topishi kerak.