Peşə etika” fənni üzrə test sualları
Yüklə 110,19 Kb.
|
|
“Peşə etika” fənni üzrə test sualları 1. “Etika” sözünün yunan dilindən mənası nədir? A) Adət, xasiyyət, temperament, xarakter və meyl B) Adət, xasiyyət, xarakter, meyl və inkişaf C) İkişaf, adət, xasiyyət, xarakter və meyl D) İnkişaf, adət, xasiyyət, qabiliyyət və həyacan E) Adət, xasiyyət, xarakter, həyacan və meyl 2. “Etika”nın mənşəyi və inkişafı hansı münasibətləri öyrənir? A) İnsanının davranış qayda və normaları, B) İsanının qanununi qayda və normaları C) İnsanların ailəyə davranış qayda və bir-birinə olan normaları D) Davranış qaydalarını və bir-birinə olan normaları E) İnsanların kollektivə, bir-birinə olan normaları 3. “Etika” insanların vəzifələri haqqında təlimdir? A) Cəmiyyətə, vətəninə, dövlətə və bəşəriyyətə münasibətdə B) Dövlətə, vətəninə və bəşəriyyətə münasibətdə C) Vətəninə, elinə və bəşəriyyətə münasibətdə D) Vətəninə, dövlətə, bəşəriyyətə və biri-birinə münasibətdə E) Vətəninə, qonşulara və bəşəriyyətə münasibətdə 4. “Etika” insan və cəmiyyətin inkişafdakı keyfiyyət və nailiyyətlərinin səviyyəsidir. A) Ruhi
B) Sosial C) Bioloji D) Maddi E) İqtisadi 5. İnsanın əmək sferasına mənəvi münasibətinin nizamlayıcısı nədır? A) Peşəkarlıq etikası B) Əxlaq etikası C) Məntiqi etika D) Normativ etika E) Nəzəri etika 6. Normativ etika nəyi öyrənir? A) İnsan davranışının müəyyən norma və qaydalarının toplusu B) Davranışının müəyyən norma və qaydalarının toplusu C) Müəyyən qanunların norma toplusu D) Müəyyən normaları, qaydaları və qanunları E) Davranış norma və qaydalarının toplusu 7. Metaetika nəyi öyrənir? A) Əxlaqın fəlsəfi nəzəriyyəsini B) Müəyyən norma və qaydalarını C) Əxlaqi kodeksləri nəzəriyyəsini D) Əxlaqi norma və qaydalar toplusunu E) Əxlaqi norma və fəlsəfi nəzəriyyəsi 8. Etik təlimlər əxlaqı necə dəyərləndirirlər? A) İlahi iradənin təzahürü, ya da insanın özünün yaradıcılığı kimi qiymətləndirirlər. B) İnsanın özünün yaradıcılığı kimi qiymətləndirməsi C) İlahi iradənin təzahürü yaradıcılığı kimi qiymətləndirirlər D) İnsanın özünü qiymətləndirməsi və yaradıcılığı kimi qiymətləndirirlər E) İlahi təfəkkürün təzahürünü yaradıcılığı kimi qiymətləndirirlər 9. Etik mədəniyyət mövcud olanlar haqdaəks etdirdiyi məsələlər hansılardir? A) Təsəvvürlər, dəyərlər sistemi, əxlaqi davranış və münasibətlər, B) Təsəvvürlər, dəyərlər sistemi, əxlaqi nizamlanma və münasibətlər, C) Təsəvvürlər, mənəviyyat sistemi, əxlaqi nizamlanma və münasibətlər, D) Əxlaqi davranış münasibətləri əxlaqi nizamlanma və münasibətlər, E) Təsəvvürlər, əxlaqi davranış və münasibətlər,
A) İnsanların mənəvi həyat və fəaliyyətinin birliyidir. B) Mənəvi fəaliyyətinin birliyidir C) Insanların maddi və fəaliyyətinin birliyidir D) Mənəvi həyat tərzidir və fəaliyyətinin birliyidir E) Mənəvi həyat, fəaliyyətinin birliyidir və insanlıqdır 11. Etik mədəniyyətin insan və cəmiyyətin ruhi inkişafdakı nəyini ifadə edir? A) Keyfiyyət və nailiyyətlərinin səviyyəsini B) Cəmiyyətin ruhi inkişafdakı keyfiyyətini C) Cəmiyyətin ruhi inkişafdakı D) Kəmiyyət və nailiyyətlərin səviyyəsini E) Cəmiyyətin ruhi inkişafdakı mənəviyyətini 12. Etik mədəniyyətin əsasını insanların hansı dəyərlər sistemi təşkil edir? A) Maraq, tələbat, bilik və xarakteri B) Maraq, tələbat bilik və xarakteri C) Bilik və xarakteri, qabiliyyət və xarakteri D) Tələbat, bilik və xarakteri E) Bacarıq, bilik və xarakteri 13. Cəmiyyətin etik mədəniyyətinin mühüm şərtini göstərin? A) Sosial-mədəni inkişaf və dövlət təhlükəsizliyi B) Mənəvi-mədəni inkişaf və dövlət təhlükəsizliyi C) Maddi-mədəni inkişaf və dövlət təhlükəsizliyi D) Xilasedicilərin təhlükəsizliyi və dövlət təhlükəsizliyi E) Əhalinin təhlükəsizliyi və dövlət təhlükəsizliyi 14. Etik mədəniyyət hansi şüur formasıdır? A) İctimai şüur B) Sosial şüur C) Maddi şüur D) Mənəvi şüur E) Əqli şüur 15. İctimai şüur forması olan etik mədəniyyət insanların hansı xüsusiyyətlərindən asılıdır? A) İrsi keyfiyyət, təlim-tərbiyələrindən və cəmiyyətin maddi rifahından asılıdır B) Maddi keyfiyyət, təlimdən və cəmiyyətin maddi rifahından asılıdır C) Cəmiyyətin maddi- mənəvi rifahından asılıdır D) Təlim-tərbiyələrindən və cəmiyyətin maddi rifahından asılıdır E) İnsanların maddi və cəmiyyətin mənəvi rifahından asılıdır 16. Nəzəri etika nəyi öyrənir? A) Ümumi sosial-mədəni proseslər və cəmiyyətdə əxlaqın rolunu araşdırır B) Ümumi sosial-mədəni prosesləri C) Cəmiyyətdə əxlaqın rolunu araşdırır D) Cəmiyyətdə əxlaqın rolunu araşdırır E) Ümumi əxlaqi-mədəni prosesləri 17. Nəzəri etika nəyi tənqidi təhlil edir? A) Ruhi fəaliyyətin, əxlaqi şüur, əxlaqi dəyərlər və əxlaqi münasibətlərin təbiətini (mahiyyətini) B) Ruhi fəaliyyətin əxlaqi şüuru C) Əxlaqi dəyərlər və əxlaqi keyfiyyətləri D) Əxlaqi münasibətlərin təbiətini (mahiyyətini) E) Əxlaqi şüur, əxlaqi dəyərlər və əxlaqi münasibətlərin təbiətini (mahiyyətini) 18. Etika elminin əsas vəzifəsi nədir? A) İnsan və cəmiyyətin mənəvi problemlərini öyrənmək, insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, B) Cəmiyyətin mənəvi problemlərini öyrənmək və insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, C) İnsan və cəmiyyətin maddi və mənəvi problemlərini öyrənmək, insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, D) İnsan və cəmiyyətin maddi - mənəvi və əxlaqi problemlərini öyrənmək, insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, E) İnsanların mənəvi - əxlaqını öyrənmək, insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, 19. Etika elminin insanlar arası münasibətdə əsas vəzifəsi nədir? A) Mövcud həqiqətlər, insanların öz mənəvi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi, B) Mövcud həqiqətləri araşdırmaq və qiymətləndirmək C) İnsanların öz mənəvi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi D) İnsanların öz maddi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi E) İnsanların öz maraq seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi 20. Etika elmi insanların öz mənəvi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi zamanı hansı problemlərdə kömək edir? A) Arzu və əməllər, həyat və fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etməkdə B) Fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etmək haqqında düşünməkdə C) Arzu və əməllər, məqsəd əldə etmək haqqında düşünməkdə D) Əməllər, həyat və fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etməkdə E) Əməllər və maraqlar, həyat və fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etməkdə 21. Etika elmi insanların həyat və fəaliyyətdə hansı əhəmiyyətə malikdir? A) Düzgün anlayış, təsəvvür və təfəkkür formalaşdırır B) Düzgün anlayış, duyğular və təfəkkür formalaşdırır C) Düzgün anlayış, duyğular və təsəvvür formalaşdırır D) Düzgün anlayış, duyğular və diqqət formalaşdırır E) Düzgün qabiliyyət, duyğular və təfəkkür formalaşdırır 22. Etika elminin qanunauyğunluqların aşkar edilməsinə hansı elmlər imkan verir. A) Dünya mədəniyyət tarixi B) Dünya hərb tarixi C) Dünya təhlükəsizlik tarixi D) Dünya riyaziyyat tarixi E) Dünya coğrafiya tarixi 23. Dünya mədəniyyət tarixinin öyrənilməsi nəyi sübut edir? A) Etik normaların uzun müddətli tarixi dövr ərzində formalaşmasını B) Etik normaları yaxın müddətli tarixi dövr ərzində formalaşmasını C) Etik normaların yaxın müddətli tarix ərzində formalaşmasını D) Etik normaların mənəvi müddətli tarixi dövr ərzində formada formalaşmasını E) Etik normalar mənəvi və maddi formada tarixi dövr ərzində formalaşmasını 24. Dünya mədəniyyət tarixinin öyrənilməsi nəyi əks etdirir? A) İnsanların tarixi tələbat və həyati maraqlarını, eləcə də, bir çox nəsillərin dini və dünyəvi təcrübəsini əks etdirir. B) İnsanların tarixi tələbat və həyati maraqlarını, eləcə də, bir çox dünyəvi təcrübəsini əks etdirir. C) İnsanların həyati maraqlarını, eləcə də, bir çox nəsillərin dini təcrübəsini əks etdirir. D) İnsanların tarixi tələbat maraqlarını, eləcə də, bir çox nəsillərin təcrübəsini əks etdirir. E) İnsanların tarixi tələbat və həyati maraqlarını, eləcə də, dünyəvi təcrübəsini əks etdirir 25. Dünya mədəniyyət tarixinin öyrənilməsində etikanın rolu nədən ibarətdir? A) Mənəvi prinsipləri ümumiləşdirib sistemləşdirmək və onu elmi cəhətdən əsaslandırmaq B) Mənəvi prinsipləri ümumiləşdirib sistemləşdirmək C) Mənəvi- maddi prinsipləri ümumiləşdirib sistemləşdirmək D) Mənəvi- maddi prinsipləri sistemləşdirmək və onu elmi cəhətdən əsaslandırmaq E) Mənəvi – hərbi prinsipləri elmi cəhətdən əsaslandırmaq 26. Etika necə meydana gəlmişdir? A) Ruhi-nəzəri fəaliyyətin maddi-praktik fəaliyyətdən ayrılması nəticəsində B) Ruhi-nəzəri fəaliyyət və maddi-praktik fəaliyyətdən C) Maddi-praktik fəaliyyətdən ayrılması nəticəsində D) Maddi-praktik fəaliyyətdən ayrılması nəticəsində E) Ruhi-nəzəri fəaliyyətin ayrılması nəticəsində 27. Etika nə vaxt meydana gəlmişdir? A) Sinifli quldarlıq cəmiyyəti dövründə, fəlsəfənin bir hissəsi kimi yaranmışdır B) Sinifli quldarlıq cəmiyyəti dövründə, tarixin bir hissəsi kimi yaranmışdır C) Sinifsiz quldarlıq cəmiyyəti dövründə fəlsəfənin bir hissəsi kimi yaranmışdır D) Sinifli kapitalist cəmiyyəti dövründə, ədəbiyyatın bir hissəsi kimi yaranmışdır E) Sosializm cəmiyyəti dövründə, fəlsəfənin bir hissəsi kimi yaranmışdır 28. Etika termini ilk dəfə elmi leksikona kim tərəfindən qəbul edilmişdir? A) Aristotel B) Didro C) Dekart D) Epikur E) Sipnoza 29. Quldarlıq, feodalizm, burjua, sosialist cəmiyyətlərində müxtəlif sosium və fərdlərin etikası da fərqli olmuşdur. Bunun sə bəbi nədir? A) Cəmiyyətin şəxsi manafelərə xidmət etməsi B) Cəmiyyətin inkişaf etməməsi şəxsi manafelərə xidmət etməsi C) Cəmiyyətin mədəniyyətinin zəif olması şəxsi manafelərə xidmət etməsi D) Cəmiyyətin ümumi manafelərə xidmət etməsi və şəxsi manafelərə xidmət etməsi E) Cəmiyyətin məqsədə xidmət etməməsi və şəxsi manafelərə xidmət etməsi
A) Anlayışlar aparatı, özünəməxsus «dili»-indən B) Anlayışlar aparatı məntiqdən, özünəməxsus «dili»-indən C) Anlayışlardan, özünəməxsus «dili»-indən D) Məntiqdən, özünəməxsus «dili»-indən E) Özünəməxsus «dili»-indən və təfəkkür əməliyyatlardan 31. Latın sözü olan «Kateqoriya» Azərbaycan dilində mənası nədir? A) «Mühakimə», «məntiq» B) «Məntiq», «tərif» C) «Mühakimə», «təfəkkür» D) «Qavrayış», «tərif» E) Özünəməxsus «dili», «mühakimə», «tərif» 32. Əxlaqın müxtəlif tərəflərini və funksiyalarını ifadə edən etik kateqoriyalar xaraktercə necə adlanır? A) “Struktur” və “substansional” B) “Məntiq”, “struktur” C) “Mühakimə”, “təfəkkür” D) “Substansional” “tərif” E) Özünəməxsus “substansional”, «mühakimə» 33. Əxlaqı onun komponentlərini təşkil edən daxili əlaqə baxımından, yaranan münasibətlərin məzmununun xüsusiyyətləri baxımından hansı kateqoriryalar xarakterizə edir? A) Struktur kateqoriryalar B) Məntiq kateqoriryalar C) Mühakimə kateqoriryalar D) Substansional kateqoriryalar E) Özünəməxsus substansional kateqoriryalar 34. Əxlaqı cəmiyyət və şəxsiyyət arasında yaranan münasibətlərin məzmununun xüsusiyyətləri baxımından hansı kateqoriryalar xarakterizə edir? A) Substansional kateqoriryalar B) Məntiq kateqoriryalar C) Mühakimə kateqoriryalar D) Struktur kateqoriryalar E) Özünəməxsus struktur kateqoriryalar 35. Etik dünyagörüşün dəyəri nədən ibarətdir? A) Davranış normaları haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. B) Əxlaq normaları haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. C) Maddi normalar haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. D) Təfəkkür normaları haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. E) Qabiliyyət normaları haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. 36. Struktur kateqoriryaların tərkib hissələrini göstərin? A) Əxlaqi qiymətləndirmə, ideal, baxışlar, hisslər; adətlər, hərəkət, davranış, münasibətlər B) İdeal, baxışlar, hisslər; davranış, münasibətlər, hərəkət, davranış, münasibətlər C) Əxlaqi qiymətləndirmə, ideal, baxışlar, hərəkət, davranış, münasibətlər D) Adətlər, hərəkət, davranış, münasibətlər, hərəkət, davranış, münasibətlər E) Hisslər; adətlər, hərəkət, hərəkət, davranış, münasibətlər 37. Substansional kateqoriyaların tərkib hissələrini göstərin? A) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədalət B) Vicdan, ədalət, şər, ədalətsizlik C) Hərbi and, şər, borc, vicdan, ədalət D) Hərbi and, şər, borc, ədalətsizlik E) Hərbi and, ədalət, borc, ədalətsizlik 38. Cəmiyyətin mənəvi həyatının zənginliyini və rəngarəngliyini, əxlaqi münasibətlərin obyektiv qanunauyğunluqlarını nə əks etdirir? A) Etikanın nəzəri əsası olan kateqoriyalar B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədalət C) Etikanın tətbiqi əsası olan kateqoriyalar D) Etikanın praktiki əsası olan kateqoriyalar E) Etikanın emprik əsası olan kateqoriyalar 39. Peşə etikası nədir? A) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin mənəvi xarakterini təmin edən davranış kodeksidir B) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin iradi tənzimidir C) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin mənəvi – döyüş keyfiyyətləridir D) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin hərbi – pеşəkar keyfiyyətləridir E) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin fiziki keyfiyyətləridir. 40. Etikanın kateqoriyalar sistemi nəyi ifadə edir? A) Əxlaqın strukturunu müəyyən edir B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti C) Etikanın tətbiqi əsası olan kateqoriyaları D) Etikanın praktiki əsası olan kateqoriyaları E) Əxlaqın tətbiqi əsası olan kateqoriyaları 41. Əxlaqi prinsiplərin və əxlaqi şüurun mühüm tərəfləri nə də əks etdirilir? A) Etikanın kateqoriyalar sistemində B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti C) Etikanın tətbiqi kateqoriyalar əsasları sistemində D) Etikanın praktiki kateqoriyalar əsasları sistemində E) Əxlaqın kateqoriyalar əsasları sistemində 42. Əxlaq prinsipləri əsasında inkişaf edən etik kateqoriyalardan asılı olaraq nəyi xarakterizə edirlər? A) İnsanın mənəvi simasını, əxlaqi sifətlərini, davranış qaydalarını və başqalarına münasibəti B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti, insanın mənəvi simasını C) Etikanın tətbiqi əsaslarında əxlaqi sifətlərini, davranış qaydalarını D) Etikanın praktiki əsaslarında davranış qaydalarını və başqalarına münasibəti E) Davranış qaydalarını və başqalarına münasibətini əxlaq əsaslarında 43. Əxlaq kateqoriyaları həyata keçmə formasına görə isə subyektiv olmasını nə ilə izah etmək olar? A) Onlar həyata aid olub, onu qiymətləndirənin şüurundan asılı olmayaraq mövcuddurlar B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti, insanın şüurundan asılı olmayaraq mövcuddurlar C) Etikanın tətbiqi əsaslarında şüurundan asılı olmayaraq mövcuddurlar D) Davranış qaydaları və başqalarına münasibət şüurdan asılı olmayaraq mövcuddurlar E) Başqalarına münasibətini əxlaq əsaslarında şüurdan asılı olmayaraq mövcuddurlar 44. Əxlaq kateqoriyaları həyata keçmə formasına görə isə subyektə aid olmasını nə ilə izah etmək olar? A) Onların subyekt tərəfindən seçimi azaddır, yəni insan ya xeyiri, ya şəri seçir; eqoizmi və ya altruizmi üstün tutur B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti, onların subyekt tərəfindən seçimi azaddır C) Etikanın tətbiqi əsaslarında, onların subyekt tərəfindən seçimi azaddır D) Davranış qaydaları və başqalarına münasibət subyekt tərəfindən seçimi azaddır E) Başqalarına münasibətini əxlaq əsaslarında insan ya xeyiri, ya şəri seçir; eqoizmi və ya altruizmi üstün tutur 45. Əxlaq kateqoriyalarin hansı qismi əks qütblüdür? A) Xeyir və şər, ədalət və ədalətsizlik, B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti, C) Borc, vicdan, ədalət və ədalətsizlik, D) Xeyir, şər, borc və ləyaqət E) Ədalət və ədalətsizlik, şər və borc 46. Əxlaq kateqoriyalarin hansı qismi qarşılıqlı şərtləndirilmiş qütblüdür? A) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət B) Xeyir və şər, borc və vicdan C) Xeyir və şər, ədalət və ədalətsizlik, D) Ədalət və ədalətsizlik, xeyir və şər, E) Ədalət və ədalətsizlik, şər və borc 47. Özünəməxsus xüsusiyyətlərə malik olan hər bir etik kateqoriya elmi idrakın müxtəlif pillələrini ifadə etməsi özünü hansı hallarda göstərir? A) Şəxsiyyət və cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir B) İnsan və cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir C) Borc və vicdan əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir D) Ədalət və ədalətsizlik, cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir E) İnsan və cəmiyyət əlaqələrinin qeyri müəyyən tərəfini əks etdirir 48. Etikanın əsas, ənənəvi kateqoriyalarını göstərin? A) Xeyir və şər, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. B) Xoşbəxtlik və həyatın mənası cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir C) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. D) Ədalət və ədalətsizlik, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. E) Ədalət cəmiyyət əlaqələrinin borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. 49. İnsanın hər hansı bir fəaliyyəti əxlaqi şüurun mərkəzi anlayışı çox hallarda hansı kateqoriyaları prizmasından qiymətləndirilir? A) Xeyir və şər, B) Borc və vicdan, xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. D) Ədalət və ədalətsizlik, şərəf və ləyaqət, E) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət,
A) Xeyir və şər, B) Borc və vicdan, xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. D) Ədalət və ədalətsizlik, şərəf və ləyaqət, E) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, 51. İnsanların ümumi və mühüm maraqları, gələcəyə olan ümid və arzuları hansı anlayışı ifadə olunur. A) Xeyir anlayışı B) Borc anlayışı C) Şərəf anlayışı D) Ədalət anlayışı E) Vicdan anlayışı 52. Ədalət nədir? A) Bərabərlik və bərabərsizliyin inikasıdır B) Borc bərabərsizliyin inikasıdır C) Şərəf və bərabərsizliyin inikasıdır D) Ədalət və bərabərsizliyin inikasıdır E) Vicdan və bərabərsizliyin inikasıdır 53. Şər nədir? A) Mənəviyyatsızlığın, əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan hərəkətlərin, bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlərin ümumi xarakteristikasıdır. B) Bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlərin və mühakiməyə səbəb olan hərəkətlərin, ümumi xarakteristikasıdır. C) Əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan hərəkətlərdir bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlərin ümumi xarakteristikasıdır. D) Ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizliyin inikasıdır bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlərin ümumi xarakteristikasıdır. E) Mənəviyyatsızlığın, əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan hərəkətlərin və mənfi keyfiyyətlərin ümumi xarakteristikasıdır. 54. Mənfi mənəvi keyfiyyətlərə aiddir? A) Antihumanizm, zorakılıq, yalan, alçaqlıq, oğurluq, xuliqanlıq, zalımlıq, satqınlıq, xəbərçilik, dələduzluq B) Bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlər - antihumanizm, zorakılıq, yalan, xuliqanlıq, zalımlıq, satqınlıq, C) Antihumanizm, zorakılıq, yalan,əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan yalan, alçaqlıq, oğurluq D) Antihumanizm, zorakılıq, yalan, ədalətsizlik, bərabərsizlik, zorakılıq, yalan, alçaqlıq E) Mənfi mənəvi keyfiyyətlər - antihumanizm, zorakılıq, yalan, alçaqlıq, oğurluq, xəbərçilik, dələduzluq 55. «Şərin» mövcud olduğu cəmiyyətdə mövcud olan «mikroşər»in fəaliyyəti nədən ibarətdir? A) Mənfi mənəvi keyfiyyətlər insanların gündəlik həyatına və psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilmək B) Bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlər xuliqanlıq, zalımlıq, satqınlıq, insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir C) Əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan yalan, alçaqlıq, oğurluq insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir D) Ədalətsizlik, bərabərsizlik, zorakılıq, yalan, alçaqlıq insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir E) Mənfi mənəvi keyfiyyətlər antihumanizm, zorakılıq, yalan, alçaqlıq, oğurluq, insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir 56. «Mikroşər» nədir? A) Kobudluq, eqoizm, başqalarının, hətta öz yaxınlarınin dərdinə laqeydlik, biganəlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. B) Qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. C) Şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası, biganəlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. D) Ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizlik, qohumlarının dərdinə laqeydlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. E) Borc və vicdan, bərabərlik, eqoizm, digərlərinin, hətta öz qohumlarının dərdinə laqeydlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. 57. Hərəkətin və ya niyyətin əxlaqsızlıq kimi qiymətləndirilməsi milli şüurda və milli mədəniyyətdə hansı anlayışların mövqeyi ilə bağlıdır? A) Şər-kobudluq, eqoizm, başqalarının, hətta öz yaxınlarınin dərdinə laqeydlik, biganəlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq B) Qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq C) Şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. D) Ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizlik, sərxoşluq, biclik, fırıldaq E) Borc və vicdan, bərabərlik, eqoizm, laqeydlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, 58. Şərin kifayət dərəcədə özünə üstünlük əldə ediyi hallalda nə baş verə bilər? A) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilər, rəhbər işçilər öz tabeçiliyində olanların qayğısına qalmaqda çətikliklə üsləşər, yalnız öz rütbəsi barədə düşünər, zəhmətsiz gəlirlərlə yaşamağa səy göstərilər? B) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilən qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq C) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilən şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası öz əhəmiyyətini itirməsı D) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilər ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizlik, sərxoşluq, biclik, fırıldaq inkişaf edər E) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilər, vicdansızlıq, bərabərsizlik, eqoizm, laqeydlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq insanların köməyinə gələr 59. Əxlaqi hərəkət və davranışlara qiymət vermək üçün hansı kateqoriyadan istifadə edilir? A) Xeyir və şər B) Xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, D) Ədalət və ədalətsizlik, E) Borc və vicdan, 60. İnsanın şüurunda şəxsiyyətin cəmiyyətə, kollektivə, digər insanlara və özünə olan mənəvi öhdəçiliklərindən irəli gəldiyi üçün müəyyən əxlaq normaları və mənəvi prinsiplərlə bağlı olan hansı əxlaqi kateqoriyadır? A) Borc və vicdan, B) Xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, D) Ədalət və ədalətsizlik, E) Xeyir və şər 61. Əxlaq normaları və prinsipləri ilə bağlı olub insanlar arasındakı münasibətləri hansı əxlaqi kateqoriyalar tənzimləyir? A) Borc və vicdan, B) Xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, D) Ədalət və ədalətsizlik, E) Xeyir və şər 62. Etikada borc və vicdan anlayışlarının fitri olması barədə baxışların müxtəlifliyinin səbəbi nədir? A) Bu anlayışlar fərdi inkişaf prosesində formalaşır, çünki cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması B) Xoşbəxtlik və həyatın mənasının və cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması C) Şərəf və ləyaqətin və cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması D) Ədalət və ədalətsizliyin və cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması E) Xeyir və şər və cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması 63. Borc kateqoriyası nədir? A) İnsanın cəmiyyət və ya başqaları qarşısındakı mənəvi öhdəçiliyidir B) İnsanın cəmiyyət və xoşbəxtlik, həyatın mənasına mənəvi öhdəçiliyidir C) İnsanın cəmiyyət və şərəf, ləyaqət qarşısındakı mənəvi öhdəçiliyidir D) Cəmiyyətin ədalət və ədalətsizlik qarşısındakı mənəvi öhdəçiliyidir E) İnsanın cəmiyyət üçün xeyirin qarşısındakı mənəvi öhdəçiliyidir 64. Vicdan nədir? A) İnsanın daxili hakimi olub, öz hərəkətlərini hiss etmək və başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. B) İnsanın daxili hakimi olub borc və vicdan, bərabərsizliyi başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. C) İnsanın daxili hakimi olub şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənasını başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. D) İnsanın daxili hakimi olub ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizliyi başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. E) İnsanın daxili hakimi olub borc və vicdan, bərabərliyi başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. 65. İnsanda borc anlayışı formalaşma mexanizmi necədir? A) Şəxsiyyətin müstəqilliyinin, əxlaq azadlığının və buna uyğun mənəvi məsuliyyətinin artması ilə əlaqədar insanın mənəvi şüurunda meydana gəlir B) Şəxsiyyətin müstəqilliyinin, insanın daxili hakimi olub, öz hərəkətlərini hiss etmək və başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. C) Əxlaq azadlığının və buna uyğun mənəvi məsuliyyətinin artması ilə əlaqədar insanın mənəvi şüurunda meydana gəlir D) Şəxsiyyətin müstəqilliyinin, əxlaq azadlığının ədalət və ədalətsizlik, mənəvi məsuliyyətinin artması ilə əlaqədar insanın mənəvi şüurunda meydana gəlir E) Şəxsiyyətin müstəqilliyini, əxlaq azadlığını başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. 66. Şəxsiyyətin cəmiyyət qarşısında məsuliyyət və borcunun subyektiv dərk edilməsi hansı kateqoriyanın köməyilə mümkün olur? A) Vicdan B) Borc C) Şərəf D) Ədalət E) Bərabərlik 67. Vicdan hansı funksiyasını yernə yetirir? A) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini və mənəvi öhdəçiliyi müstəqil dərk etməyə, onların həyata keçirilməsini özündən tələb etməyə və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır B) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini və mənəvi öhdəçiliyi müstəqil dərk etməyə və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır C) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini həyata keçirilməsini özündən tələb etməyə və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır D) Ədalətin həyata keçirilməsini özündən tələb edir və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır E) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini və mənəvi öhdəçiliyi müstəqil dərk etməyə, etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır 68. İnsanın hərəkətlərinin mövcud cəmiyyətin əxlaq normaları baxımından mənəvi qiymətləndiricisi və nəzarətçisi hansı etik katekoriyadır? A) Vicdan B) Ləyaqət C) Şərəf D) Ədalət E) Bərabərlik 69. Öz hərəkətlərini düzgün qiymətləndirmək üçün insan hansı keyfiyyətlərə malik olmalıdır? A) Aydın mənəvi məsləklərə, elmi dünyagörüşə malik olmalıdır B) Aydın ləyaqətə elmi dünyagörüşə malik olmalıdır C) Aydın şərəfə elmi dünyagörüşə malik olmalıdır D) Aydın ədalətə elmi dünyagörüşə malik olmalıdır E) Aydın vicdana elmi dünyagörüşə malik olmalıdır 70. Düşüncəli insanın öz səhvinə görə vicdan əzabı çəkmə ehtimalı necə ola bilər? A) Ürəyində də olsa öz kollektivi qarşısında sanki hesabat verir, səhvlərini boynuna alır, onları düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır B) Ləyaqət malik olmalıdır, ürəyində də olsa öz kollektivi qarşısında sanki hesabat verir C) Ürəyində də olsa öz kollektivi qarşısında şərəflə sanki hesabat verir düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır D) Ədalətlə səhvlərini boynuna alır, onları düzəltmək üçün yollar axtarır, düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır E) Səhvlərini boynuna alır, vicdanini düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır 71. Insanın təlim-tərbiyəsindən və xarakterindən asılı olaraq vidan hansı formada ola bilər? A) Aktiv və ya passiv B) Aktiv və ya ləyaqətili C) Aktiv və ya şərəfli D) Aktiv ədalət və ya passiv E) Vicdanli və vicdansız 72. Şərəf və ləyaqət kateqoriyalarının mahiyyəti nədir? A) Şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim edir, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırır, insanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir B) Şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir C) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırır, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir D) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmə onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir E) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırır,onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir 73. Şərəf nədir? A) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, fəaliyyət növü, ictimai həyatdakı rolu, əxlaqi xidmətləri ilə əlaqədar ifadə edir B) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim edir C) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırır, D) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, cəmiyyətin mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmə E) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir 74. Namus nədir? A) İnsanın öz şərəf və ləyaqətini əzizləyib qoruması və qiymətləndirməsidir B) Şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri qiymətləndirməsidir C) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırması və qiymətləndirməsidir D) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqını qiymətləndirməsidir E) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir 75. Ləyaqət nədir? A) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir B) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir C) Özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir D) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, E) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni, əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir 76. İnsanın özünə qarşı tələbkarlığı nəyin əsasında formalaşır? A) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, özünüdərketməsi və özünənəzarətlə B) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim etməklə C) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim etməklə D) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni tənzim etməklə E) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə etməklə, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim etməklə 77. Şərəf nədir? A) İnsanın və onun hərəkətlərinin sinif, millət, xalq, kollektiv, cəmiyyət tərəfindən bəyənilməsi və qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. B) İnsanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. C) Özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. D) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. E) Əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. 78. «Etika» hansı universal anlayışlardan istifadə edir? A) Əxlaqi şuür, əxlaqi fəaliyyət, norma, məqsəd, münasibət və s. B) Məqsəd, münasibət və norma, məqsəd, münasibət və s. C) Əxlaqi şuür, norma, məqsəd, münasibət və s. D) Əxlaqi fəaliyyət norma, məqsəd, münasibət və s. E) Norma, məqsəd, münasibət, əxlaqi şuür, və s. 79. Əxlaqdan bəhs edən «Etika» yunanca «ethos» (tələffüzdə etos kimi də işlətmək olar) sözündən olub, etimoloji mənası nədir? A) Adət, ənənə, xarakter, vərdiş, davranış, temperament B) Temperament, iradə, xarakter, vərdiş, davranış C) Davranış, temperament, xarakter, vərdiş, davranış D) Vərdiş, davranış, temperament, ənənə, xarakter E) Davranış, temperament, xarakter, vərdiş, davranış 80. Etosun mənşəyi hansı müşahidənin nəticəsi olmuşdur? A) İnsanlarin adətləri və xarakterləri birgə yaşayışda formalaşmağın B) Şərq xalqlarının tarixi vəbirgə yaşayışda formalaşmağın C) Zərdüştiliklə yaşayışda formalaşmağın D) İnsanların adətləri və xarakterlərinin formalaşmağı E) İnsanların adətləri və xarakterlərinin inkişafında 81. Dünya mifoloji və fəlsəfi fikir tarixi insanın mənəvi həyatı ilə bağlı nümunələrlə zəngindirən nümunələrə aiddır. A) Avesta B) Şərq xalqlarının tarixi C) Zərdüştilik D) İslam E) Zəbur
A) Zərdüştilik B) Əbədilik C) Tarixilik D) Coğrafişunaslar E) İslama bənzərlik
A) Etik
B) Tarixi C) Ədəbi
D) Riyazi E) İncəsənət 84. Zərdüştilik hansı ideyaları əks etdirir? A) İnsanların həyat tərzini, davranışını və xeyirxah olmağı B) İnsanların həyat tərzini və xeyirxah olmağı C) Davranışını və vicdanlı olmağı və xeyirxah olmağı D) Davranışını və xeyirxah olmağı və xeyirxah olmağı E) İnsanların həyat və mədəniyyət tərzini və xeyirxah olmağı 85. Zərdüştilik hansı ideyalarla insanları səsləyir? A) Bir-birinə hörmət etməyə, qardaşlıq münasibətləri bəsləməyə, xeyirxah olmağa, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağa B) Bir-birinə hörmət etməyi xeyirxah olmağa, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağa C) Qardaşlıq münasibətləri bəsləməyi xeyirxah olmağa, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağa D) Xeyirxah olmağı xeyirxah olmağa, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağa E) Qardaşlıq münasibətləri bəsləməyə, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağı və xeyirxah olmağa, 86. İnsanların bir-birinə, dövlətə və cəmiyyətə olan münasibətlərini nizama salan, ictimai həyatın bütün sahələrində insanların hərəkətlərini tənzimləyən nədir? A) Əxlaq
B) Elmin C) Vicdan D) Ləyaqət E) Ədələt 87. Peşəkarlıq etikasının cəmiyyətin inkişafında rolu nədən ibarətdir? A) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin fasiləsiz inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. B) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin ədalət və ədalətsizliyin inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. C) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin şərəf və ləyəqətsizliyin inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. D) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin haqq və ədalətsizliyin inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. E) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin vicdan və vicdansızlığın inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. 88. Zərdüşt inamına görə Bütün şəxsiyyət idealı 3 amilin vəhdətindən yaranıb? A) 1) xeyirxah niyyət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) xeyirxah əməl. B) 1) vicdanlı niyyət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) ədalətli əməl. C) 1) ədalətliniyyət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) ləyaqətli əməl. D) 1) xeyirxah hörmət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) şərəfli əməl. E) 1) xeyirxah niyyət; 2) söz və ya fikir; 3) vicdanlı əməli işlər. 89. Azərbaycan xalqının etik mədəniyyətini necə qiymətləndirmək olar? A) Uzun əsrlik tarixə və zəngin ənənələrə malik olan B) Uzun əsrlik tarixi ənənələrə malik olan C) Xeyirxah söz və ya fikirli zəngin ənənələrə malik olan D) Xeyirxah əməl və ənənələrə malik olan E) Xeyirxah əməlli tarixi ənənələrə malik olan 90. Azərbaycan xalqının çoxəsrlik tarixə malik qədim mədəniyyət ölkəsi olduğunun göstəricisi nədir? A) Ərazisində ibtidai insan məskənləri, mağaralar, şəhər xarabalıqları, qaya təsvirləri, istehkamlar, silahlar, əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. B) Ərazisində ibtidai insan məskənləri əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. C) Qaya təsvirləri, istehkamları əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. D) Əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. E) Şəhər xarabalıqları, qaya təsvirləri, istehkamlar, silahlar, əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. 91. Qədimlərdə Azərbaycanda zəhmətkeş insana, şəxsiyyətə hörmət, insanpərvərlik, kollektivçilik hissi geniş təbliğ edilməsini necə məlum olur? A) Arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan B) Tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan C) Musiqi mədəniyyəti nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan D) Əxlaqi sərvətlər nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan E) Nəzəri tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan 92. Müəyyən mədəni abidələrimizdə, mədəniyyət nümunələrində insanlar əmək sevərliklərinə görə təriflənir, bunları necə əsaslandırmaq olar? A) Onların öz peşəsi sahəsindəki məharəti, mənəvi qüdrəti təsvir edilən arxeoloji tapıntılarla B) Onların öz peşəsi sahəsindəki məharəti nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallarla C) Mənəvi qüdrəti təsvir edilən arxeoloji tapıntılarla nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallarla D) İncəsənət əsərləri nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallarla E) Maddi qüdrəti təsvir edilən arxeoloji tapıntılar nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallarla 93. Azərbaycan maddi mədəniyyət nümunələri ilə yanaşı, mənəvi mədəniyyət abidələri ilə də zənginliyini necə müəyyən etmək olar? a) Nağıllar, dastanlar və mahnılarla B) Bədii əsərlər və mahnılarla C) Tarixi romanlar və mahnılarla D) Dastanlar və mahnılarla E) Bəstəkar mahnıları və mahnılarla 94. Azərbaycanın mənəvi mədəniyyət abidələri nümunələri hansılardır? A) Şifahi xalq ədəbiyyatı B) Yazılı xalq ədəbiyyatı C) Tarixi xalq ədəbiyyatı D) Dastanlar və mahnılarla E) Şifahi xalq ədəbiyyatı 95. Əmək nəğmələri xalq yaradıcılığının ən qədim janrlarından olub tərənnüm edir? A) Yoldaşlıq, qayğıkeşlik, dostluq B) Yoldaşlıq, dostluq, sevgini C) Dostluğu, bərabərliyi, sevgini D) İnsanlara münasibəti, dostluq E) Yoldaşlıq münasibəti, dostluq 96. XI əsr Azərbaycan filosofu Bəhmənyar İbn Mərzban (?-1066) müxtəlif əsərlərində – «məratib əl-mövcudat» («mövcudatin mərtəbələri»), «mabəd ət-təbiə» («metafizika») və məktublarinda humanist fikirlər söyləyərək xoşbəxtliyin xeyirxahliq yolu ilə əldə edilməsini, insanin sədaqətli, əxlaqli olmasini, insanpərvərliyini və s. problemlərin həllində nəyi ön plana çəkir. A) Ağil və biliklı olmağı B) Ədəbiyyatı C) Riyaziyyatı D) Çox oxumağı E) Bacarıqlı olmağı 97. Nizami Gəncəvinin (1141-1209) əsərlərinin ana xəttini hansı məsələlər təşkil edir? A) Insan üçün səadət və ədalət axtarışları, zülmə, istismara, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət B) Insan üçün səadət və ədalət axtarışları, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət C) Insan üçün səadət və vicdan axtarışları, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət D) Insan üçün ədalətsizlik və ədalət axtarışları, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət E) Insan üçün borc və ləyaqət axtarışları, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət 98. Əxlaqi münasibətlər ictimai münasibətlər sistemində mühüm yer tutur ki, bunlar da necə öyrənilir? A) Əxlaq haqqında elm olan etika tərəfindən öyrənilir B) Əxlaq haqqında elm olan vicdan tərəfindən öyrənilir C) Əxlaq haqqında elm olan səadət tərəfindən öyrənilir D) Əxlaq haqqında elm olan ədalət tərəfindən öyrənilir E) Insan üçün elm olan ləyaqət tərəfindən öyrənilir 99. Əxlaq insanın birgəyaşayış şəraitində necə baxımından xarakterizə edir. A) Yaşamaq qabiliyyətləri B) İnsan üçün səadət və ədalət axtarışları C) İnsan üçün borc və vicdan axtarışları D) İnsan üçün ədalətsizlik və ədalət axtarışları E) İnsan üçün borc və ləyaqət axtarışları 100. Əxlaqın məkanı nədir? A) İnsanlar arasındakı münasibətlər B) İnsanların səadət və ədalətli münasibətlər C) Səadət və vicdanlı münasibətləri D) İnsan üçün ədalətsizlik və ədalətli münasibətlər E) İnsan üçün borc və ləyaqətli münasibətlər 101. İnsanın nə dərəcədə xeyirxah, əliaçıq, mehriban olmasını və bu kimi digər xüsusiyyətlərinin şahidi olmaq üçün onu məhz başqaları ilə hansı prosesində görmək zəruridir? A) İnsanlar üçün ünsiyyətdə olmasında B) İnsanlar üçün səadətli və ədalətli olmasında C) İnsanlar üçün vicdanlı olmasında D) İnsanlar üçün ədalətli olmasında E) İnsanlar üçün ləyaqətli olmasında 102. Əxlaq normaları hər yerdə, müxtəlif şəraitlərdə təzahür edərək necə xarakter daşıyır? A) Universal, bəşəri B) Universal, ədalət C) Universal, vicdan D) Ədalətsizlik və ədalət E) Borc, universal, 103. Qaydalar kifayət qədərdir: ətrafdakılarla nəzakətli rəftar tələb edən sadə normalardan tutmuş, «öldürmə!», «oğurluq etmə!», «böyüklərə hörmət et!», «yalan danışma!» kimi mürəkkəb, insanın həyat prinsipinə çevrilmiş normalaradək bunlar nəyə aiddir? a) Əxlaq normalarına B) Səadət və ədalətə C) Səadət və vicdan D) Ədalətsizlik və ədalət E) Borc və ləyaqət 104. İnsan əxlaqi şüurla birgə doğulurmu? a) Xeyir, əxlaq normalarını və davranış qaydalarını tədricən mənimsəyir B) Xeyir, səadət və ədalət axtarışları tədricən mənimsəyir C) Xeyir, səadət və vicdan axtarışları tədricən mənimsəyir D) Xeyir, ədalətsizlik və ədalət axtarışları tədricən mənimsəyir E) Xeyir, borc və ləyaqət axtarışları tədricən mənimsəyir 105. Əxlaq funksiyaları necə yaranıb? a) Əxlaqın formalaşması və mədəniyyətin müstəqil sahəyə çevrilməsi prosesində B) Əxlaqın formalaşması insanlar üçün səadət və ədalət axtarışları prosesində C) Əxlaqın formalaşması maddi mədəniyyətin müstəqil sahəsyə çevrilməsi prosesində D) Əxlaqın formalaşması insanlar üçün ədalətsizlik və ədalət axtarışları prosesində E) Əxlaqın formalaşması maddi mənəviyyatın müstəqil sahəsinə çevrilməsi prosesində 106. Əxlaqın funksiyaları içərisində ən əsasları bunlardır. A) Qiymətləndirici, idraki, dünyagörüş, tərbiyəvi, tənzimləyici B) Tərbiyəvi, tənzimləyici, insan üçün səadət və ədalət C) Dünyagörüşlə insan üçün səadət, tənzimləyici və vicdan D) İnsan üçün ədalətsizlik, ədalət və qiymətləndirici tənzimləyici E) Tərbiyəvi, tənzimləyici, borc, ləyaqət və axtarışların tənzimləyici 107. İnsanın öz peşə borcuna münasibətini müəyyən edən mənəvi normaların məcmuyisini nədə ifadə edilir? A) Peşə etikasında B) Əxlaq etikasında C) Məntiq etikasında D)Normal etikasında E) Nəzəri etikasında 108. Yalnız əxlaqa deyil, əsas funksiya olaraq ictimai şüur digər formalarına – incəsənətə, dinə, hüquqa, siyasətə və s. də aiddir? A) Qiymətləndirici B) İdraki, C) Dünyagörüş, D) Tərbiyəvi E) Tənzimləyici 109. Əxlaqi şüurun əsas anlayışları prizmasından – xeyir, şər, ədalət, vicdan, borc və s.-dən keçirən hansı funksiyadır? A) Qiymətləndirici B) İdraki, C) Dünyagörüş, D) Tərbiyəvi E) Tənzimləyici 110. Əxlaqın idraki funksiyası nədir? A) Əxlaq obrazlı olub, hissləri, inamı və intuisiyanı ifadə edir B) Əxlaq obrazlı olub təfəkkürü ifadə edir C) Əxlaq obrazlı olub, hissləri ifadə edir D) Əxlaq obrazlı olub, inamı ifadə edir E) Əxlaq obrazlı olub, intuisiyanı ifadə edir 111. Elmi idrakda hansı problemlərə toxunulur? A) Təfəkkür, ağıl, dərrakə B) Təfəkkür, dərrakə və qavrayış C) Təfəkkür, dərrakə və hisslər D) Təfəkkür, beyin və dərrakə E) Təfəkkür, hisslər, qavrayış 112. Müxtəlif sistemli əxlaq normalarının, prinsiplərinin, ideallarının cəmiyyət və şəxsiyyətin fəaliyyətinə yol göstərən dəyərlər məcmusundan ibarət olması əxlaqın hansı funksiyası ilə əlaqədardır? A) Dünyagörüş B) İdraki, C) Qiymətləndirici D) Tərbiyəvi E) Tənzimləyici 113. Fərd cəmiyyətin yaratdığı əxlaqi norma və prinsipləri mənimsəyərək öz şüurunda özünə gərək olacaq müəyyən ... formalaşdırır. A) Baxış və məsləklər B) Əxlaq və məsləklər C) Etika və məsləklər D) Mənəviyyat və məsləklər E) Düşüncə və məsləklər
A) Dünya ya xeyirxah, ya qəddar, ya da neytral; qaydaya salınmaz və ya xaotik (qaydasız) B) Dünya ya idraki, ya xeyirxah, ya da düşüncəli; qaydaya salınmaz və ya xaotik (qaydasız) C) Dünya ya idrak prosesləri, ya qəddar, ya da neytral; qaydaya salınmaz və ya xaotik (qaydasız) D) Dünya ya qiymətləndirici, ya qəddar, ya da neytral; tərbiyə edilmiş və ya xaotik (qaydasız) E) Dünya ya xeyirxah, ya qəddar, ya da neytral; təlim-tərbiyə edilmiş və ya xaotik (qaydasız) 115. Dövlətin hüquq normaları və dekretləri, istehsalatdakı qanun-qaydalar, təşkilatın nizamnamələri və təlimatları, vəzifəli şəxslərin göstərişləri, dini-ritual xarakterli qaydalar, takt, etiket, ədəb, davranış qaydaları, idman və digər oyunların şərtləri, nəqliyyatın idarə olunma qaydaları, sanitar-gigiyena normaları və s., yanaşı insanların hərəkətlərinin digər tənzimləyicilərinə aiddir? A) Əxlaq və peşə etikası, B) Doğruçuluq və peşə etikası, C) Səmimiliklə və peşə etikası D) Düzlüklə vəpeşə etikası E) Əqidəliklə və peşə etikası 116. Insan şəxsiyyət kimi formalaşmasında hansı əxlaqı funksiya böyük rol oynayır? A) Tərbiyəvi B) İdraki, C) Qiymətləndirici D) Dünyagörüş E) Tənzimləyici 117. Cəmiyyətin mövcud olmasına hansı faktorlar güclü təsir edir? A) Fasiləsiz, intensiv və məqsədyönlü tərbiyə prosesi B) Fasiləsiz təlim və məqsədyönlü tərbiyə prosesi C) İntensiv təlim və məqsədyönlü tərbiyə prosesi D) Fasiləsiz təlim və məqsədyönlü tərbiyə prosesi E) Fasiləsiz məqsədyönlü tərbiyə prosesi 118. Tərbiyənin mərkəzində şəxsiyyətin mənəvi özəyini formalaşdıran hansı amil dayanır? a) Əxlaq tərbiyəsi B) Təfəkkür tərbiyəsi C) Mənəvi tərbiyə D) Fiziki tərbiyə E) Psixoloji tərbiyə 119. Əxlaq funksiyaların özünəməxsus sintezini hansı funksiya özündə birləşdirir? A) Tənzimləyici B) İdraki, C) Qiymətləndirici D) Tərbiyəvi E) Dünyagörüş 120. Əxlaqi dəyərlər insanın mənəvi aləminin mərkəzində dayanaraq necə təsir göstərir? A) İnsan həyatının bütün sahələrini tənzimləyir B) İnsan həyatının bütün sahələrinini qiymətləndirir C) İnsan həyatının bütün sahələrinə təsir edir və tənzimləyir D) İnsan həyatının bütün sahələrində mənəvi dəyərləndirir və tənzimləyir E) İnsanın mənəvi aləminin mərkəzi sahələrinini qiymətləndirir 121. Tənzimləyici funksiya nəyə əsaslanır? A) İnsanın əxlaqi əqidəsinə və ictimai rəyin nüfuzuna, ilk növbədə vicdana B) İlk növbədə vicdana və ictimai rəyin nüfuzuna C) İnsanın əxlaqi əqidəsinə, ədalətə və ictimai rəyin nüfuzuna D) İnsanın əxlaqi əqidəsinə, şərəfə və ictimai rəyin nüfuzuna E) İnsanın əxlaqi əqidəsinə və ictimai rəyin nüfuzuna 122. Adətlərin şüurlu surətdə nəsildən-nəslə ötürülməsi və qorunması, mövcud quruluşa münasibətin formalaşması səbəb olur və praktik cəhətdən nəyi ümumiləşdirir? A) Əxlaqın yaranmasını və əxlaqi təcrübəni B) İctimai rəyi və əxlaqi təcrübəni C) Əxlaqi təcrübəni və əxlaqi təcrübəni D) Əxlaqi təcrübəni, mənəviyyatı və əxlaqi təcrübəni E) Əxlaqi nüfuzu və əxlaqi təcrübəni 123. Əxlaqın nəzəri cəhətdən dərk olunması və əsaslandırılması əxlaq haqqında elm olan hansı elmi yaratdı? A) Etikanı B) Ədəbiyyati C) Fəziləti D) Ədaləti E) Mədəniyyəti 124. Əxlaqın nəzəriyyəsi nədir? a) Əxlaq normaları və prinsiplərinin dərk edilməsi, izahı və əsaslandırılması B) Əxlaq normalarının əsaslandırılması və prinsiplərinin dərk edilməsi C) Əxlaq prinsiplərinin əsaslandırılması və prinsiplərinin dərk edilməsi D) Mənəviyyatın izahı və əsaslandırılması və prinsiplərinin dərk edilməsi E) Mənəviyyatın əsaslarının və prinsiplərinin dərk edilməsi 125. İctimai şüurun neçə forması var? A) 7
B) 6 C) 9
D) 2 E) 8
A) 1) Siyasət, 2) hüquq, 3) elm, 4) fəlsəfə, 5) din, 6) incəsənət, 7) əxlaq B) 1) Siyasət, 2) ədəbiyyat, 3) elm, 4) fəlsəfə, 5) din, 6) incəsənət, 7) əxlaq C) 1) Siyasət, 2) hüquq, 3) elm, 4) tarix, 5) din, 6) incəsənət, 7) əxlaq D) 1) Siyasət, 2) coğrafiya, 3) elm, 4) fəlsəfə, 5) din, 6) incəsənət, 7) əxlaq E) 1) Siyasət, 2) hüquq, 3) elm, 4) fəlsəfə, 5) din, 6) musiqi, 7) mənəviyyat
127. Əxlaq kimin münasibətlərini əks etdirir? A) Subyekt- subyekt B) Vətəndaş- subyekt C) İnsan- subyekt D) Subyekt- obyekt E) Obyektlər arası- subyekt
A) 1) Əməliyyat xarakterli və 2) əməl xarakterli. B) 1)Vətənpərvərlik xarakterli və 2)yaxşılıq xarakterli C) 1) Elmin xarakterli və 2) səmimilik xarakterli D) 1) Elmin xarakterli və 2)yaxşılıq xarakterli E) 1) Düzlükl xarakterli və 2) əqidə xarakterli 129. Müasir tədqiqatçıların çoxu əxlaqda üç, nisbətən müstəqil sahə olduğunu söyləyirlər və hansılardır? A) 1) əxlaqi şüur və 2) əxlaqi fəaliyyət (praktika və ya təcrübə), 3) əxlaqi münasibətlərdir. B) 1) əxlaqi şüur və 2) mənəvi fəaliyyət 3) əxlaqi münasibətlərdir. C) 1) əxlaqi şüur və 2) əxlaqi 3) əxlaqi münasibətlərdir. D) 1) əxlaqi şüur və 2) əxlaqi 3) əxlaqi münasibətlərdir. E) 1) əxlaqi şüur və 2) praktika və ya təcrübə, 3) əxlaqi münasibətlərdir. 130. Əxlaqi şüurun əsas anlayışlarına aiddir? A) Xeyir və şər, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi prinsiplər, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə B) Xeyir və şər, əxlaqi və şüur, mənəviyyat və fəaliyyət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə C) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə D) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi münasibətlər əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə E) Əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə 131. Etik mədəniyyət nədir? A) Şüur və bilik, B) Təfəkkür və vərdiş C) Duyğular və bilik, D) Qavrayış və bilik, E) Bilik, bacarıq və vərdiş 132. Xeyir, şər, ədalət, vicdan, ləyaqət və s. anlayışlarla nəyi ifadə edir? A) Əxlaqi şüuru B) Xeyir və şəri C) Borc və vicdanı D) Şərəf və ləyaqəti E) Əxlaqi hissləri 133. Xeyir və şər, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi prinsiplər, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə aıddir? A) Əxlaqi şüurun əsas anlayışlarına B) Xeyirin əsas anlayışlarına C) Borcun əsas anlayışlarına D) Şərəfin əsas anlayışlarına E) Əxlaqi hisslərin əsas anlayışlarına 134. Fərdi əxlaqi şüur insanın daxili aləmi ilə əlaqədardır və hansılardır? A) Ağıl, hissiyat, iradə B) Təfəkkür, iradə C) Borc əsas anlayışlarına D) Şərəf əsas anlayışlarına E) Əxlaqi hissləri əsas anlayışlarına 135. Fərdi əxlaqi şüurun necə komponenti var? A) 3
B) 5 C) 1
D) 7 E) 4
A) Əxlaqi qiymətləndirmə B) Əxlaqi tənzimləmə C) Əxlaqi yönəlişikdə D) Əxlaqi təlim-tərbiyədə E) Əxlaqi təmizlikdə
A) Fəzilət B) Təfəkkür C) Borc D) Şərəf E) Əxlaqi hisslər 138. Mənfi əxlaqi keyfiyyətlər – xainlik, yalançılıq, yaltaqlıq, namərdlik, paxıllıq, vəfasızlıq, kobudluq, qorxaqlıq, cəsarətsizlik, ikiüzlülük, riyakarlıq, şöhrətpərəstlik necə adlanır? A) Qəbahət B) Təfəkkür C) Borc D) Şərəf E) Əxlaqi hisslər 139. Fərdi əxlaqi şüurun rasional tərəfi olan, xeyir, şər, borc, vicdan, ali sərvətlər haqqında təsəvvürlər, ideya və ya anlayışlar nəyi ifadə edir? A) Ağılı
B) Təfəkkür C) Borc D) Şərəf E) Əxlaqi hissləri 140. İctimai əxlaqi şüur fərdi əxlaqi şüurla qarşılıqlı əlaqədə formalaşır ki, daşıyıcısı nədir? A) Cəmiyyətdir B) Fərddir C) Fərdiyyətdir D) Şərəfdir E) Əxlaqi hisslərdir 141. İbtidai icma dövründə kortəbii şəkildə yaranaraq müxtəlif əxlaq problemləri, onların qiymətləndirilməsi, əxlaqi hisslərlə əlaqədar gündəlik mülahizələri ifadə edən anlayış necə adlanır? A) Gündəlik əxlaqi şüur B) Fərdi əxlaqi şüur C) Fərdiyyətin əxlaqi şüuru D) Şərəf əxlaqi şüuru E) Əxlaqi hisslər və əxlaqi şüur 142. Peşəkarlıq nədir? A) Şəxsiyyətin mənəvi əlamətidir B) Şəxsiyyətin maddi əlamətidir C) Şəxsiyyətin iradi əlamətidir D) Şəxsiyyətin motiv əlamətidir E) Şəxsiyyətin mövqe əlamətidir 143. Əxlaqi şüurun hansı səviyyəsi vardır? A) Hissi-emosional və rasional. B) Xeyir və rasional. C) Borc və rasional. D) Şərəf və hissi-emosional E) Əxlaqi hissləri və əxlaqi şüuru 144. İnsan başqasından sədəqə istəməməli, öz ləyaqətini alçaltmamalıdır fikri hansı Azərbaycan şairnə məxsusdur? A) N. Gəncəvi B) M. Fizuli C) N. Tusi D) M.F. Axundov E) M.Ə. Sabir 145. İnsanın ağıl və biliyi hansı Azərbaycan şairinin əsərlərinin baş qəhrəmanıdır. A) N. Gəncəvi B) Ə. Xaqani C) N. Tusi D) M.F. Axundzadə E) C. Məmmədqluzadə 146. Cəmiyyət üzvləri iqtisadi cəhətdən təmin olunduqları və eyni zamanda tərbiyəli, əxlaqlı, düşüncəli adamlar olduqları üçün onlar nalayiq hərəkətlərlə məşğul olmurlar kəlamı hansı Azərbaycan şairinin əsərlərinin ana xəttidir? A) N. Gəncəvi B) M. Fizuli C) N. Tusi D) C. Məmmədqluzadə E) M.F. Axundzadə 147. Nücum (astronomiya), riyaziyyat, tibb, məntiq, psixologiya, fəlsəfə, ədəbiyyat, coğrafiya, mədənşünaslıq (kimya), ilahiyyat, incəsənət, musiqi, tarix, iqtisadiyyat elmilə məşğul olan Azərbaycan(XI əsr) filosofu kimdir? A) N. Tusinin B) M. Fizuli C) N. Gəncəvi D) M.F. Axundzadə E) M.Ə. Sabir 148. Hansı alimin etik sisteminə əsasən insanlar öz xarakterinə görə dörd qrupa bölünür: birinci, o adam ki, bilir və bildiyini başqalarına öyrədir, o, alimdir, ona ehtiram edin; ikinci, o adam ki, bilir və bildiyinə güvənir, o özündən xəbərsizdir, lovğadır, onu tənqid edin; üçüncü, o adam ki, bilmir və öyrənməyə ciddi cəhd edir, o zəhmətkeşdir, ona kömək edin; dördüncü, o adam ki, bilmir və öyrənmək də istəmir, o adam ağılsızdır, ondan uzaq olun. A) N. Tusinin etik sisteminə əsasən B) M. Fizulinin etik sisteminə əsasən C) N. Gəncəvinin etik sisteminə əsasən D) M.F. Axundzadənin etik sisteminə əsasən E) M.Ə. Sabirin etik sisteminə əsasən 149. Nəsirəddin Tusinin fikrincə, insanlar həyatda əxlaqi sərvətləri, keyfiyyətləri yaxşı mənimsəmək üçün ata və analar uşaqlarla necə davranmalıdırlar? A) Uşaqlıq dövründən övladlarını vicdanlı olmağa öyrətməli və sonra təlim və tərbiyə işlərinə başlamalıdırlar B) Xeyir və şəri, mənəviyyat və fəaliyyəti, uşaqlıq dövründən övladlarına öyrətməlidirlər C) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları uşaqlıq dövründən övladlarına öyrətməlidirlər D) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi münasibətləri uşaqlıq dövründən övladlarına öyrətməlidirlər E) əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, uşaqlıq dövründən övladlarına öyrətməlidirlər 150. Nəsirəddin Tusinin fikrincə insanı dörd amil hörmətli edər, onları göstərin? A) Doğruçuluq, ədəblilik, elmlilik və xoşxasiyyətlilik. B) Elmlilik, xeyirlilik və rasionallıq C) Borc və rasional. D) Şərəf və hissi-emosional E) Əxlaqi hissləri və əxlaqi şüuru 151. Xeyirxah insanlarda 10 cür müsbət əxlaqi sifət olmalıdır: əvvəla, yalançı olmamalıdır; ikinci, insaflı olmalıdır, üçüncü, eyib axtarmamalıdır; dördüncü, xalqın günahından keçməyi bacarmalıdır; beşinci, üzrxahlığı bacarmalıdır; altıncı, əziyyətə dözməyi bacarmalıdır; yeddinci, özünü tənbeh etməyi bacarmalıdır; səkkizinci, öz eybini başqasının eybindən tez görməlidir; doqquzuncu, hamı ilə mülayim rəftar etməlidir; onuncu, özünü çox tərifləməməlidir, özü haqqında yüksək fikirdə olmamalıdır fikirləri kimə məxsusdur? A) N. Tusi B) M. Fizuli C) N. Gəncəvi D) M.F. Axundov E) Bəhmənyar 152. İnsanın xoşbəxtliyi nədə ifadə edilir? A) Xoşxasiyyətlilikdə B) Yaxşılıqda C) Səmimilikdə D) Düzlükdə E) Əqidəlikdə
A) Hər kəs özünə əməklə yol açır, cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir. B) Yaxşılıqla hər kəs özünə əməklə yol açır C) Səmimiliklə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir D) Düzlüklə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir E) Əqidəliklə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir 154. M. Füzuli insanın ədalətli, yüksək əxlaqi sifətlərə sahib olmasının səbəbini necə izah edir? A) Zəhmətə, əməyə qatlaşması B) Yaxşılıqda əməyə qatlaşması C) Səmimilikdə əməyə qatlaşması D) Düzlükdə əməyə qatlaşması E) Əqidəlikdə əməyə qatlaşması 155. Füzulinin etik görüşlərini diqqətlə tədqiq etmiş akademik Fuad Qasımzadə «Qəm karvanı», yaxud Zülmətdə nur» əsərində yazır ki: «şair əxlaq məsələləri ilə elmin məşğul olması zərurətini dərk etmiş və əxlaqdan xüsusi olaraq bəhs etməyi bir elm saymışdır. Bu hansı elmdir? A)Etika B) Fəlsəfə C) Ədəbiyyat D) Qəzəl E) Dilçilik 156. «Şair həyatın mənasını mal-dövlət toplamaqda, simü-zər cəmləməkdə deyil, bilik və elm əldə etməkdə görür, o, hünər kəsb etməyi, biliklərə yiyələnməyi daim fəzilət və hünərin şərti sayır. Bu şair kimdir? A) M. Füzuli B) N. Tusi C) N. Gəncəvi D) M.F. Axundov E) Bəhmənyar 157. İnsan şərəfinin səbəbini də əqlin gücündə, elmin rolunda görən şair kimdir? A) M. Füzuli B) N. Tusi C) A. Səhhət D) M.F. Axundzadə E) M.Ə. Sabir 158. Elm ilə, ədəblə tapılar şərəf, Mirvari olmasa, nə lazım sədəf? Misrasında M. Füzuli üstünlüyü nədə görür? A) Əxlaqın yüksəlməsində, əqlin, elmin gücündə B) Yaxşılıqla, əqlin, elmin gücündə hər kəs özünə əməklə yol açır C) Səmimiliklə, əqlin, elmin gücündə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir D) Düzlüklə, əqlin, elmin gücündə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir E) Əqidəliklə, əqlin, elmin gücündə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir 159. Peyğəmbərin fikrincə, insan cəmiyyət qarşısında məsuliyyətli olmalıdır, insanın müqəddəs borcu ümumiyyətin haqqında düşünməkdir. Xəsislik, hiylə, kinlilik, həsəd, peyğəmbərin fikrincə, insanda olan ən pis keyfiyyətlərdir fikri insanlarda hansı keyfiyyətlərin formalaşmasını tələb edir? A) Əxlaqi keyfiyyətlərin B) Yaxşılıqla, əqlin, elmin C) Səmimiliklə, əqlin, elmin D) Düzlüklə, əqlin, elmin E) Əqidəliklə, əqlin, elmin 160. Şəriətimizdə yalan danışmaq, qeybət etmək pislənmiş, Allah yolunda düzgün danışmaq, haqq, ədalət tərəfdarı olmaq tərifə layiq görülmüşdür. …Məhəmməd peyğəmbər hamını və hər kəsi düzgünlüyə, haqqı və ədaləti unutmamağa çağırırdı. …Peyğəmbərin müdrik kəlamları cilalanmış tərbiyə, əxlaq üsulları ilə zənginliliyi insanlarda hansı hissləri formalaşdırır? A) Vətənpərvərliliyi B) Yaxşılıqla, əqli, elmi C) Səmimiliklə, əqli, elmi D) Düzlüklə, əqli, elmi E) Əqidəliklə, əqli, elm 161. Cəmiyyətdə insanların davranışlarının, qarşılıqlı münasibətlərinin, motivlərinin formalaşmasında böyük rol oynayaraq irsi dəyər kimi nə qəbul olunur A) Mədəniyyət B) Yaxşılıq C) Səmimilik D) Vətənpərvərliliyi E) Elm
A) Xalqın mədəniyyəti B) Yaxşılıq mədəniyyəti C) Səmimilik mədəniyyəti D) Vətənpərvərlik mədəniyyəti E) Elm mədəniyyəti
A) İctimaiyyətin, yaradıcı qüvvələrin və insan qabiliyyətlərinin, insanların həyat və fəaliyyətlərinin təşkili formalarında və növlərində, onların yaratdıqları maddi və mənəvi dəyərlərdə ifadə olunan inkişaf səviyyəsinə B) İctimaiyyətin, yaradıcı qüvvələrin və insan qabiliyyətlərinin və mənəvi dəyərlərdə ifadə olunan inkişaf səviyyəsinə C) İctimaiyyətin, insanların həyat və fəaliyyətlərinin təşkili formalarında və növlərində, və mənəvi dəyərlərdə ifadə olunan inkişaf səviyyəsinə D) Vətənpərvərlik mədəniyyəti ictimaiyyətin, yaradıcı qüvvələrin yaratdıqları maddi və mənəvi dəyərlərdə ifadə olunan inkişaf səviyyəsinə E) Elm mədəniyyəti ictimaiyyətin, yaradıcı qüvvələrin onların yaratdıqları maddi və mənəvi dəyərlərdə ifadə olunan inkişaf səviyyəsinə 164. Mədəniyyət hansı kompleks anlayışdır? A) İnkişafın müəyyən tarixi mərhələsində insanların davranışlarını, fəaliyyətlərini və həyatın müxtəlif cəhətlərini ifadə edən B) Yaxşılıq mədəniyyəti, fəaliyyətlərini və həyatın müxtəlif cəhətlərini ifadə edən C) Səmimilik mədəniyyəti, fəaliyyətlərini və həyatın müxtəlif cəhətlərini ifadə edən D) Vətənpərvərlik mədəniyyəti fəaliyyətlərini və həyatın müxtəlif cəhətlərini ifadə edən E) Elim mədəniyyəti, fəaliyyətlərini və həyatın müxtəlif cəhətlərini ifadə edən 165. Xilasedici əmkdaşın mədəniyyəti hansı müsbət cəhətləri özündə birləşdirir? A) Fəaliyyətin formal və qeyri-formal norma və qaydalarının, adət və ənənələrin, şəxsi, qrup və rəhbərliyin maraqların, davranışlarının, iş şəraitindən razılıq göstəricilərinin, qarşılıqlı əməkdaşlığın, bölmələrin inkişaf prespektivlərində maraqlarının xüsusiyyətləri sistemidir. B) Rəhbərliyin yaxşılıq mədəniyyəti maraqların, davranışlarının, iş şəraitindən razılıq göstəricilərinin, qarşılıqlı əməkdaşlığın, bölmələrin inkişaf prespektivlərində maraqlarının xüsusiyyətləri sistemidir. C) Səmimilik mədəniyyəti rəhbərliyin iş şəraitindən razılıq göstəricilərinin, qarşılıqlı əməkdaşlığın, bölmələrin inkişaf prespektivlərində maraqlarının xüsusiyyətləri sistemidir. D) Vətənpərvərlik mədəniyyəti iş şəraitindən razılıq göstəricilərinin, qarşılıqlı əməkdaşlığın, bölmələrin inkişaf prespektivlərində maraqlarının xüsusiyyətləri sistemidir. E) Elm mədəniyyəti iş şəraitindən razılıq göstəricilərinin, qarşılıqlı əməkdaşlığın, bölmələrin inkişaf prespektivlərində maraqlarının xüsusiyyətləri sistemidir. 166. Xilasedici əməkdaşın mədəniyyəti insanların dəyərlər haqqında təsəvvürləri və prinsiplər sistemini əhatə hansı məsələləri əhatə edir? A) Xilasedici üçün nəyin əhəmiyyətli olması dəyərlər haqqında təsəvvürlər, prinsiplər isə xilasedicilərin necə idarə olunması və fəaliyyət göstərməsini anlamağa imkan verir. B) Xilasedici üçün yaxşılıq mədəniyyəti xilasedicilərin necə idarə olunması və fəaliyyət göstərməsini anlamağa imkan verir C) Xilasedici üçün səmimilik mədəniyyəti xilasedicilərin necə idarə olunması və fəaliyyət göstərməsini anlamağa imkan verir D) Xilasedici üçün vətənpərvərlik mədəniyyəti xilasedicilərin necə idarə olunması və fəaliyyət göstərməsini anlamağa imkan verir E) Xilasedici üçün elm mədəniyyəti xilasedicilərin necə idarə olunması və fəaliyyət göstərməsini anlamağa imkan verir 167. Xilasedici əməkdaşların mədəniyyətinin ümumi əlamətlərindən aşağıdakılardan hansıları göstərmək olar? A) Qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və öhdəliklərə ciddi riayət B) Xilasedicinin qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və öhdəliklərə ciddi riayət C) Xilasedici üçün səmimilik, qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və öhdəliklərə ciddi riayət D) Xilasedici üçün vətənpərvərlik, qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və öhdəliklərə ciddi riayət E) Xilasedici üçün elm, mədəniyyəti qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və öhdəliklərə ciddi riayət 168. Xilasedici əməkdaşın mədəniyyətinin formalaşmasına təsir göstərən daxili amillərə aşağıdakılardan hansıları aid etmək olar? A) Əməkdaşının məqsədi, ideyaları, dəyərlər sistemi,liderin nüfuzu, kollektivdə rəsmi, formal və qeyri-formal əlaqə kanalları və b. B) Əməkdaşının qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və əlaqə kanalları və b. C) Əməkdaşının üçün səmimilik, qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və öhdəliklərə əlaqə kanalları və b. D) Əməkdaşının üçün vətənpərvərlik, qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və öhdəliklərə əlaqə kanalları və b. E) Əməkdaşının üçün elm, mədəniyyəti qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və öhdəliklərə ciddi riayət əlaqə kanalları və b. 169. Xilasedici əməkdaşın ümumi etika qaydalarına riayət olunması hansı normaların zəruri şərtlərdən meydana çıxır? A) Peşəkarlıq etikasının, bölmələrin etik dəyərlərinin, xilasedicilərin təhsil, tərbiyə və mədəniyyət səviyyəsinin, cəmiyyətdə mövcud olan adət və əxlaq normalarının tələblərindən B) Peşəkarlıq etikasının, qanunilik, hüquqi sənədlərdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və əlaqə kanalları və əxlaq normalarının tələblərindən C) Xilasedicilərin təhsil, tərbiyə və mədəniyyət səviyyəsinin,səmimilik, qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən adət və əxlaq normalarının tələblərindən D) Xilasedicilərin təhsil, tərbiyə və mədəniyyət səviyyəsinin,vətənpərvərlik, qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və adət və əxlaq normalarının tələblərindən E) Xilasedicilərin təhsil, tərbiyə və mədəniyyət səviyyəsinin, mədəniyyəti qanunilik, hüquqi sənədlərdən, müqavilələrdən, və işgüzar ənənələrindən doğan vəzifə və adət və əxlaq normalarının tələblərindən 170. Xilasedici əməkdaşın mədəniyyətinın hansı elementlərdən asılı olaraq formalaşır? A) Bölmələrin mədəniyyətindən, qrup mədəniyyətlərinin formlaşmasından, cəmiyyətin inkişaf səviyyəsi, etikası və mədəniyyətin digər sahələri B) Peşəkarlıq etikasının, qrup mədəniyyətlərinin formlaşmasından cəmiyyətin inkişaf səviyyəsi, etikası və mədəniyyətin digər sahələri C) Əməkdaşının üçün səmimilik, ənənələrindən adət və əxlaq normalarının tələblərindən cəmiyyətin inkişaf səviyyəsi, etikası və mədəniyyətin digər sahələri D) Əməkdaşının üçün vətənpərvərlik, və əxlaq normalarının tələblərindən cəmiyyətin inkişaf səviyyəsi, etikası və mədəniyyətin digər sahələri E) Əməkdaşının üçün elm, mədəniyyəti, adət və əxlaq normalarının tələblərindən cəmiyyətin inkişaf səviyyəsi, etikası və mədəniyyətin digər sahələri 171. Xilasedici əməkdaşın mədəniyyəti aşağıda göstərilən hansı amillərin təsiri ilə müəyyənləşir? A) Fəaliyyətinin predmeti, təşkili, tələblərin və əməkdaşın motivasiyası, idarəetmə mədəniyyətinin səviyyəsi, rəhbərlərlə qarşılıqlı münasibətlər mexanizmi, sağlam mənəvi mühitin və zəruri sanitariya-gigiyenik və təhlükəsiz iş şəraitinin yaradılması B) Xilasedicilərin mövqeylərin əldə edilməsinə gətirən xüsusi idarəetmə üslubu C) Əməkdaşın istiqamətləndiyi dəyərlər haqqında dəqiq təsəvvürlərin mövcudluğu; üçün səmimilik, yüksək işgüzarlıq mədəniyyəti D) Əməkdaşın istiqamətləndiyi dəyərlər haqqında dəqiq təsəvvürlərin mövcudluğu üçün vətənpərvərlik, və əxlaq normalarının tələbləri E) Zəruri sanitariya-gigiyenik və təhlükəsiz iş şəraitinin yaradılması 172. İnkişaf etmiş ölkələrdə əhalinin rifahının və yaşayış səviyyəsinin yüksək olması insanlarda hansı keyfiyyətləri formalaşdırmışdır? A) İnsanlarda özünüdərketmə və özünəhörmət hisslərinin inkişaf etməsini B) Xilasedicilərin mövqeylərin əldə edilməsinə gətirən xüsusi idarəetmə üslubu C) Əməkdaşın istiqamətləndiyi dəyərlər haqqında dəqiq təsəvvürlərin mövcudluğu və özünəhörmət hisslərinin inkişaf etməsini D) Əməkdaşın istiqamətləndiyi dəyərlər haqqında dəqiq təsəvvürlərin mövcudluğu üçün vətənpərvərlik, və özünəhörmət hisslərinin inkişaf etməsini E) Özünəhörmət hisslərinin və zəruri sanitariya-gigiyenik və təhlükəsiz iş şəraitinin yaradılması və özünəhörmət hisslərinin inkişaf etməsini
A) Mütləq yüksək etik, etiket qaydalarına və əxlaqi xüsusiyyətlərə malik olmasına B) Xilasedicilərin mövqeylərin etiket qaydalarına və əxlaqi xüsusiyyətlərə əldə edilməsinə malik olmasına C) Etiket qaydalarına əməkdaşın istiqamətləndiyi dəyərlərə malik olmasına üçün səmimilik, yüksək işgüzarlıq mədəniyyətinə malik olmasına D) Əməkdaşın istiqamətləndiyi etiket qaydalarına və dəyərlər haqqında dəqiq təsəvvürlərə malik olmasına E) Etiket qaydalarına və özünəhörmət hisslərinə malik olmasına 174. Xilasedici əməkdaşın davranışının tənzimlənməsi funksiyasını həyata keçirən ictimai şüurun forması necə adlanır? A) Mənəviyyat B) Etiket C) Etika D) Əxlaq E) Özünəhörmət 175. Xilasedici əməkdaşın bir-birinə və cəmiyyətə münasibətləri üzrə öhdəlikləri, onların davranışlarının əxlaq normaları sistemi necə adlanır? A) Etika B) Etiket C) Mənəviyyat D) Əxlaq E) Özünəhörmət 176. Şəхsiyyətin inkişafı və fоrmalaşmasıhansı faktordan daha çox asılıdır? A) Özünü tərbiyədən B) Etiket tərbiyəsındən C) Mənəviyyat tərbiyə D) Əxlaq tərbiyəsindən E) Özünəhörmət tərbiyəsındən 177. Mənəvi-döyüş, əхlaqi, еstеtik, fiziki kеyfiyyətlər, güclü iradə və хaraktеr fоrmalaşdırmaq üçün başqa insanlarla qarşılıqlı münasibətin, davranış tərzinin, əməllərin təşkilinə məqsədyönlü və şüurlu fəaliyyət sistеmi nədə ifadə olunur? A) Özünütərbiyənin mahiyyət və məzmununda B) Etiket tərbiyənin mahiyyət və məzmununda C) Mənəviyyat tərbiyənin mahiyyət və məzmununda D) Əxlaq tərbiyənin mahiyyət və məzmununda E) Özünəhörmət tərbiyənin mahiyyət və məzmununda 178. Silahlı Qüvvələrin əbədiyaşar Ali Baş Kоmandanı, Ümummilli lidеr, ulu öndər Hеydər Əliyеvin Azərbaycan gənclərinə nümünəsi hansı keyfiyyətləri inkişaf etdirir və təkmilləşdiriur? A) İdеal şəxsiyyət оbrazını yaratmağı və оnun kеyfiyyətlərini özündə fоrmalaşdırmağı B) Etiket tərbiyəsındən idеal insan оbrazını yaratmağı və оnun kеyfiyyətlərini özündə fоrmalaşdırmağı C) İdеal insanın mənəviyyat tərbiyə оbrazını yaratmağı və оnun kеyfiyyətlərini özündə fоrmalaşdırmağı D) Əxlaq tərbiyəsindən idеal insan оbrazını yaratmağı və оnun kеyfiyyətlərini özündə fоrmalaşdırmağı E) Özünəhörmət tərbiyəsındən idеal insan оbrazını yaratmağı və оnun kеyfiyyətlərini özündə fоrmalaşdırmağı 179. Xilasedicilərin fəaliyyətində özünü tərbiyə sistemi hansı keyfiyyətlərə təsir edir? A) Şüuru, yеtkin, şəхsiyyətin inkişafı və fоrmalaşması B) Etiket tərbiyəsındən idеal insan оbrazını yaratmağı və fоrmalaşdırmağı C) Mənəviyyat tərbiyə yaratmağı və оnun kеyfiyyətlərini fоrmalaşdırmağı D) Əxlaq tərbiyəsindən idеal insan оbrazını yaratmağı E) Özünəhörmət tərbiyəsındən kеyfiyyətlərini özündə fоrmalaşdırmağı 180. İnsan şəхsiyyətinin özünü təkmilləşdirilməsinin vacib şərtini göstərin? A) Özünü tərbiyə B) Etiket tərbiyəsı C) Mənəviyyat tərbiyəsi D) Əxlaq tərbiyəsi E) Özünəqayğı 181. Xilasedici əməkdaşların gözəl kеyfiyyətlərini göstərin? A) Охumağa qabiliyyət, öyrənməyə maraq, davranışda yüksək tələbkarlıq və öz fəaliyyətini qiymətləndirmək B) Охumağa qabiliyyət, öyrənməyə maraq, etiket tərbiyəsı və öz fəaliyyətini qiymətləndirmək C) Охumağa qabiliyyət, mənəviyyat tərbiyəsi və öz fəaliyyətini qiymətləndirmək D) Охumağa qabiliyyət, əxlaq tərbiyəsi və öz fəaliyyətini qiymətləndirmək E) Охumağa qabiliyyət, özünəqayğı və öz fəaliyyətini qiymətləndirmək 182. Xilasedici əməkdaşların özünü tərbiyə prоsеsi hansı maraq və təlabatları təmin edir? A) Məqsədyönlü fəaliyyətin, müsbət kеyfiyyətlərin fоrmalaşması və mənfi kеyfiyyətlərin kənar еdilməsi tapşırıqlarını yеrinə yеtiriməsı B) Məqsədyönlü fəaliyyətdə охumağa qabiliyyət, öyrənməyə maraq, etiket tərbiyəsı və öz fəaliyyətini qiymətləndirməyi C) Məqsədyönlü fəaliyyətdə охumağa qabiliyyət, mənəviyyat tərbiyəsi və öz fəaliyyətini qiymətləndirmək D) Məqsədyönlü fəaliyyətdə əxlaq tərbiyəsi və öz fəaliyyətini qiymətləndirməyi E) Məqsədyönlü fəaliyyətdə охumağa qabiliyyət, özünəqayğı və öz fəaliyyətini qiymətləndirməyi 183. Özünətərbiyyə prоsеsi məqsədi nədir? A) Biliklərin dərk еdilməsi və оna tətbiqi yanaşma ilə bilavasitə bağlıdır B) Məqsədyönlü fəaliyyət və оna tətbiqi yanaşma ilə bilavasitə bağlıdır C) Məqsədyönlü fəaliyyətdə və оna tətbiqi yanaşma ilə bilavasitə bağlıdır D) Əxlaq tərbiyəsi və оna tətbiqi yanaşma ilə bilavasitə bağlıdır E) Охumağa qabiliyyət, özünəqayğı və оna tətbiqi yanaşma ilə bilavasitə bağlıdır 184. Biliklərin dərk еdilməsi və оna tətbiqi yanaşma hansı оbyеktiv sоsial şərtlərlə şərtləndirilmişdir? A) Cəmiyyətin və хidmətin tələbləri, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim, tərbiyə, psiхоlоji hazırlıq və inkişaf, ictimai və хidməti bоrcu yеrinə yеtirmə və s, B) Cəmiyyətin və хidmətin tələbləri, məqsədyönlü fəaliyyət öz fəaliyyətini qiymətləndirməyi C) Cəmiyyətin və хidmətin tələbləri, məqsədyönlü fəaliyyət, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim və охumağa qabiliyyət, D) Cəmiyyətin və хidmətin tələbləri, əxlaq tərbiyəsi, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim və öz fəaliyyətini qiymətləndirməyi E) Cəmiyyətin və хidmətin tələbləri, охumağa qabiliyyət, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim, özünəqayğı və öz fəaliyyətini qiymətləndirmək 185. Xilasedicilərə cəmiyyətin və хidmətin tələbləri, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim, psiхоlоji hazırlıq və inkişaf, ictimai və хidməti bоrcu yеrinə yеtirmə və s., kimi təsirlər hansı imkanların yaranmasına səbəb olur? A) Təsirlərin qarşılıqlı əlaqəsi nəticəsində özünü tərbiyə üçün daхili ilkin şərtlər yaranır, təlabatlar, baхışlar və əqidə fоrmalaşır, həyati idеyalar və məqsədlər təkmilləşir və dəqiqləşir, dünyagörüş təhriki ilə xilasediciləröz üzərlərində məqsədyönlü işləyirlər. B) Təsirlərin qarşılıqlı əlaqəsi nəticəsində özünü tərbiyə üçün daхili ilkin şərtlər yaranır,, məqsədyönlü fəaliyyət öz fəaliyyətini qiymətləndirməyi C) Təsirlərin qarşılıqlı əlaqəsi nəticəsində özünü tərbiyə üçün daхili ilkin şərtlər yaranır, məqsədyönlü fəaliyyət, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim və охumağa qabiliyyətin D) Təsirlərin qarşılıqlı əlaqəsi nəticəsində özünü tərbiyə üçün daхili ilkin şərtlər yaranır, Cəmiyyətin və хidmətin tələbləri, əxlaq tərbiyəsi, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim və öz fəaliyyətini qiymətləndirmək E) Təsirlərin qarşılıqlı əlaqəsi nəticəsində özünü tərbiyə üçün daхili ilkin şərtlər yaranır, cəmiyyətin və хidmətin tələbləri, охumağa qabiliyyət, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim, özünəqayğı və öz fəaliyyətini qiymətləndirmək 186. Özünütərbiyə xilasedicilərin şəхsiyyətinin (lidеrlik kеyfiyyətinin) özünü təkmilləşdirilməsinin zəruri vasitələrinə çеvrilməsi nədə ifadə olunur? A) Hərtərəfli və harmоnik inkiюafэn əsas yоllarının, şəхsiyyətin tərbiyəliliyinin müəyyən səviyyəsini müəyyən еdilməsində B) Hərtərəfli və harmоnik inkişafın əsas yоllarının,məqsədyönlü fəaliyyət öz fəaliyyətini qiymətləndirməyi C) Hərtərəfli və harmоnik inkişafın əsas yоllarının,məqsədyönlü fəaliyyət, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim və охumağa qabiliyyətində D) Hərtərəfli və harmоnik inkişafın əsas yоllarının,cəmiyyətin və хidmətin tələbləri, əxlaq tərbiyəsi, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim və öz fəaliyyətini qiymətləndirməkdə E) Hərtərəfli və harmоnik inkiюafэn əsas yоllarının, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim, özünəqayğı və öz fəaliyyətini qiymətləndirməkdə 187. Özünü tərbiyə hansı prosesdir? A) Mürəkkəb intеlеktual və iradi prоsеsdir B) İdеya – humanitar və iradi prоsеsdir, C) Mənəvi – döyüş və iradi prоsеsdir D) Hərbi – pеşəkar və iradi prоsеsdir E) Mürəkkəb intеlеktual və digər zəruri kеyfiyyətlərinin təkmilləşdirilməsi və iradi prоsеsdir 188. Xilasedicilər təlim-tərbiyə prosesində özünütərbiyə işinə üstünlük verməsi hansı nəaliyyətləri qazandırmaq imkanlarını artırır? A) Özünü dərk еtməyə hazırlığını və qabiliyyətini özü analiz еdir və özü qiymətləndirir, öz əməllərini başqalarının əməlləri ilə tutuşdurur və müqayisə еdir, həmişə özünü təkmilləşdirməyə möhkəm ustanоvkanın aşılanması prоsеsinə sahib оlur B) Özünü dərk еtməyə hazırlığını və qabiliyyətini özü analiz еdir və məqsədyönlü fəaliyyət öz fəaliyyətini qiymətləndirir C) Özünü dərk еtməyə hazırlığını və qabiliyyətini özü analiz еdir, məqsədyönlü fəaliyyət, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim və охumağa qabiliyyətində və özü qiymətləndirir, D) Özünü dərk еtməyə hazırlığını və qabiliyyətini özü analiz еdir və özü qiymətləndirir, öz əməllərini başqalarının əməlləri ilə tutuşdurur və müqayisə еdir, əxlaq tərbiyəsi, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim qiymətləndirməkdə E) Özünü dərk еtməyə hazırlığını öz əməllərini başqalarının əməlləri ilə tutuşdurur və müqayisə еdir, möhkəm ustanоvkanın aşılanması prоsеsinə sahib оlur 189. Xilasedicilərin müstəqil, sistеmatik şüurlu fəaliyyət və özünü tərbiyə sistemi hansı istiqamətin inkişafına təkan verir? A) İdеya – humanitar, mənəvi – döyüş, hərbi – pеşəkar, fiziki və digər zəruri kеyfiyyətlərinin təkmilləşdirilməsi və aşılanması, həm də hərbçilərin fəaliyyətində və davranışlarında bütün mənfi və nеqativ hallara üstün gəlməyə B) İdеya – humanitar, mənəvi – döyüş, hərbi – pеşəkar, özünü dərk еtməyə hazırlığını və qabiliyyətini özü analiz еdir və məqsədyönlü fəaliyyət öz fəaliyyətini qiymətləndirir C) İdеya – humanitar, mənəvi – döyüş, özünü dərk еtməyə hazırlığını və qabiliyyətini analiz еdir, məqsədyönlü fəaliyyət, pеdоqоji təsirlər sistеmi, təlim və охumağa qabiliyyətində və özü qiymətləndirir, bütün mənfi və nеqativ hallara üstün gəlməyə D) Mənəvi – döyüş, hərbi – pеşəkar, öz əməllərini başqalarının əməlləri ilə tutuşdurur və müqayisə еdir, təlim qiymətləndirməkdə bütün mənfi və nеqativ hallara üstün gəlməyə E) Özünü dərk еtməyə hazırlığını öz əməllərini başqalarının əməlləri ilə tutuşdurur və müqayisə еdir, bütün mənfi və nеqativ hallara üstün gəlməyə 190. Özünü tərbiyənin mahiyyəti və daхili tələbatlar imkanlarının öyrənilməsinin əhəmiyyətini göstərin? A) Xilasedicilərin bütün fəaliyyətlərinin və davranışlarının daхili mоtivlərini həvəsləndirən yüksək düşünülmüş məqsədlər, idеya – hümanitar, hərbi – еtik və özünü tərbiyə ilə məşğul bacarığı, iradi inkişafın müəyyən səviyyəsinin çətin və mürəkkəb situasiyalarda özünü biruzə vеrməsi; B) Xilasedicilərin bütün fəaliyyətlərinin və faktiki daхili ustanоvkası, özünü dərk еtmə qabiliyyətinin inkişafı, öz davranışını, хasiyyətini оbyеktiv оlaraq tənqidi qiymətləndirməsi, zəruri səviyyədə ümumi və hərbi – pеşəkarlığın inkişaf dərəcəsi C) Xilasedicilərin bütün fəaliyyətlərinin və özünün iradi əlamətləri və inkişafın müəyyən səviyyəsinin çətin və mürəkkəb situasiyalarda özünü biruzə vеrməsi; D) Xilasedicilərin bütün fəaliyyətlərinin və əməyi fikrini dərindən anlaması, оrdu və dəniz qüvvələrində хidmətə ümumilikdə müsbət münasibəti və hərbi bоrcu yеrinə yеtirməsi. E) Xilasedicilərin bütün fəaliyyətlərinin və özünün iradi, fiziki əlamətlərin, keyfiyyətlərin çətin və mürəkkəb situasiyalarda özünü biruzə vеrməsi; 191. Xilasedicilərin faktiki daхili ustanоvkası, özünü dərk еtmə qabiliyyətinin inkişafı, öz davranışını, хasiyyətini оbyеktiv оlaraq tənqidi qiymətləndirməsi, zəruri səviyyədə ümumi və hərbi – pеşəkarlığın inkişaf dərəcəsi nəyi ifadə edir? A) Özünü tərbiyənin mahiyyəti və daхili tələbatlar imkanlarının öyrənilməsinin əhəmiyyətini B) Özünü tərbiyənin mahiyyəti və idеya – humanitar, iradi prоsеsləri C) Özünü tərbiyənin mahiyyəti və mənəvi – döyüş, iradi prоsеsləri D) Özünü tərbiyənin mahiyyəti və hərbi – pеşəkar prоsеsləri E) Özünü tərbiyənin mahiyyəti və digər zəruri kеyfiyyətlərinin təkmilləşdirilməsini 192. Özünü tərbiyə prоsеsinin istənilən fəaliyyət növündə başlanğıc kоmpоnеnti nədir? A) Mоtivlərdir B) İradədir C) Mənəvi – döyüş keyfiyyətləridir D) Hərbi – pеşəkar keyfiyyətləridir E) Fiziki keyfiyyətləridir 193. Xilasedicilərin özünü tərbiyəsinin еffеktli gеtməsini təmin еdən əsas mоtivləri göstərin? A) Ümimmilli lidеr Hеydər Əliyеvin “Azərbaycançılıq idеyası”-nın dərk еdilməsi və dərindən mənimsəniləməsi, mənəvi – psiхоlоji və hərbi nizamnamə qaydalarının ciddi sürətdə dərk еdilməsi, müsbət həyat idеalı, kоmandirin, хidməti yоldaşlarının şəхsi nümunəsi B) Ümimmilli lidеr Hеydər Əliyеvin “Azərbaycançılıq idеyası”-nın dərk еdilməsi və mənəvi – psiхоlоji və hərbi nizamnamə qaydalarının ciddi sürətdə dərk еdilməsi, C) Ümimmilli lidеr Hеydər Əliyеvin “Azərbaycançılıq idеyası”-nın dərk еdilməsi və mənəvi – döyüş keyfiyyətlər, mənəvi – psiхоlоji, müsbət həyat idеalı, kоmandirin və hərbi nizamnamə qaydalarının ciddi sürətdə dərk еdilməsi, D) Ümimmilli lidеr Hеydər Əliyеvin “Azərbaycançılıq idеyası”-nın dərk еdilməsi və hərbi – pеşəkar keyfiyyətlər, mənəvi – psiхоlоji, müsbət həyat idеalı, kоmandirin və hərbi nizamnamə qaydalarının ciddi sürətdə dərk еdilməsi, E) Ümimmilli lidеr Hеydər Əliyеvin “Azərbaycançılıq idеyası”-nın dərk еdilməsi və fiziki keyfiyyətlər, mənəvi – psiхоlоji, müsbət həyat idеalı, kоmandirin və hərbi nizamnamə qaydalarının ciddi sürətdə dərk еdilməsi, 194. Xilasedicilərdə möhkəmləndirilmiş içtimai əhəmiyyətli mоtivlərin formalaşdırılmasının əhəmiyyətini göstərin? A) Xilasedicilərdə öz üzərində işləmək üçün arzu və səylə çalışmağa vadar еdir, хidmətin tələb еtdiyi davranış tərzlərini, əməllərini uyğun еtməyə həvəsləndirsı B) Xilasedicilərdə öz üzərində işləmək üçün arzu və səylə çalışmağa vadar еdir, mənəvi – psiхоlоji və hərbi nizamnamə qaydalarının ciddi sürətdə dərk еdilməsi, C) Xilasedicilərdə öz üzərində işləmək üçün arzu və səylə çalışmağa vadar еdir, mənəvi – döyüş keyfiyyətlər, kоmandirin və hərbi nizamnamə qaydalarının ciddi sürətdə dərk еdilməsi, D) Xilasedicilərdə öz üzərində işləmək üçün arzu və səylə çalışmağa vadar еdir, hərbi – pеşəkar keyfiyyətlər və hərbi nizamnamə qaydalarının ciddi sürətdə dərk еdilməsi, E) Xilasedicilərdə öz üzərində işləmək üçün arzu və səylə çalışmağa vadar еdir, fiziki keyfiyyətlər və hərbi nizamnamə qaydalarının ciddi sürətdə dərk еdilməsi, 195. Xilasedicilərin özünü tərbiyəsinin ümumi mеtоdlarına aid olanları göstərin? A) Öhdəliklər, fəaliyyətdə özünü mütəşəkkillik, özünü dərk, özünü analiz və özünə hеsabat. B) Öhdəliklər, fəaliyyətdə özünü mütəşəkkillik, iradə və mоtivlər C) Öhdəliklər, fəaliyyətdə özünü mütəşəkkillik, mənəvi – döyüş keyfiyyətləridir D) Öhdəliklər, fəaliyyətdə özünü mütəşəkkillik, hərbi – pеşəkar keyfiyyətləridir E) Öhdəliklər, fəaliyyətdə özünü mütəşəkkillik, fiziki keyfiyyətləridir, mоtivlərdir 196. Xilasedicilərin dərk еdilmiş məqsədi və özünü təkmilləşdirmə məsələlərini, daхilən qəbul еdilmiş qərarın bu və ya digər kеyfiyyətin inkişaf еtdirilməsi necə adlanır? A) Öhdəlik B) İradə C) Mоtivlər D) Mövqe E) Stereotiplər 197. Özünü tərbiyədə хüsusi hallara aid olanları göstəriun? A) Özünü dərk, təlqiq (özünü nizamlama üsulu), özünə məşq, özünü tənqid, özünü məcbur еtmə və özünə cəza, özünü müzakirə, özünə rəğbət B) Özünü dərk, təlqiq (özünü nizamlama üsulu), özünə məşq özünü məcbur еtmə və özünə cəza, C) Özünü dərk, təlqiq (özünü nizamlama üsulu), özünə məşq mənəvi – döyüş keyfiyyətləri, özünü məcbur еtmə və özünə cəza, D) Özünü dərk, təlqiq (özünü nizamlama üsulu), özünə məşq hərbi – pеşəkar keyfiyyətləridir özünü məcbur еtmə və özünə cəza, E) Özünü dərk, təlqiq (özünü nizamlama üsulu), özünə məşq özünü məcbur еtmə və özünə cəza,
A) Tədris – tərbiyəvi, təşkilati və mеtоdiki tədbirlər sistеmindən ibarət оlub, xilasedicilərin şüuruna və davranış tərzinə komandirlərin məqsədyönlü, sistеmatik və hərtərəfli pеdaqоji təsiri təmin еtməyə istiqamətlənmişdir B) Tədris – tərbiyəvi, təşkilati və mеtоdiki tədbirlər sistеmindən ibarət оlub iradədir mənəvi – döyüş keyfiyyətləridir C) Tədris – tərbiyəvi, təşkilati və måtîdiki tədbirlər siståmindən ibarət îlub, mənəvi – döyüş keyfiyyətləridir D) Tədris – tərbiyəvi, təşkilati və mеtоdiki tədbirlər sistеmindən ibarət оlub, hərbi – pеşəkar keyfiyyətləridir E) Tədris – tərbiyəvi, təşkilati və mеtоdiki tədbirlər sistеmindən ibarət оlub, fiziki keyfiyyətləridir 199. Xilasedicilərin özünütərbiyə prosesində rəhbərliyin ən zəruri məsələlərindən hesab edilənləri göstərin? A) Yüksək idеyaya əminlik, nizam – intizamlılıq, şəхsi təşkilatçılıq, ictimai və хidməti bоrcun yеrinə yеtirilməsində məsuliyyət hissləri, həmişə özünü təkmilləşdirmək üçün davamlı mоtivasiya ustanоvkası və aktiv həyati mövqеnin fоrmalaşdırılması B) Yüksək idеyaya əminlik, nizam – intizamlılıq, şəхsi təşkilatçılıq və aktiv həyati mövqеnin fоrmalaşdırılması C) Mənəvi – döyüş keyfiyyətləri, yüksək idеyaya əminlik, nizam – intizamlılıq, şəхsi təşkilatçılıq və aktiv həyati mövqеnin fоrmalaşdırılması D) Hərbi – pеşəkar keyfiyyətləri, yüksək idеyaya əminlik, nizam – intizamlılıq, şəхsi təşkilatçılıq və aktiv həyati mövqеnin fоrmalaşdırılması E) Fiziki keyfiyyətləri, yüksək idеyaya əminlik, nizam – intizamlılıq, şəхsi təşkilatçılıq və aktiv həyati mövqеnin fоrmalaşdırılması 200. Xeyir və şər, ədalət və ədalətsizlik kateqoriyaları insanların hərəkət və davranışlarında necə qiymətləndirilir? A) Hər bir insanın hərəkət və davranışından, eləcə də cinayət baş verməsindən asılı olmayaraq qiymətləndirilir. B) Hər bir insanın hərəkət və davranışından asılı olmayaraq qiymətləndirilir. C) Hər bir insanın hərəkət və davranışından asılı olaraq qiymətləndirilir. D) Hər bir insanın hərəkət və davranışına heç bir fərq qoyulmadan qiymətləndirilir. E) Hər bir insanın hərəkət və davranışından, cinayət baş verməsindən asılı olaraq qiymətləndirilir. 201. İnsanların irsi keyfiyyəti, təlim-tərbiyələri və cəmiyyətin maddi rifahından asılıdır A) İctimai şüur forması olan etik mədəniyyəti B) Maddi sərvətləri, təlimləri və cəmiyyətin mədəniyyəti C) Cəmiyyətin maddi- mənəvi mədəniyyəti D) Təlim-tərbiyə və cəmiyyətin maddi mədəniyyəti E) İnsanların maddi və cəmiyyətin mənəvi mədəniyyəti 202. Nəzəri etika araşdırır A) Ümumi sosial-mədəni proseslər və cəmiyyətdə əxlaqın rolunu B) Ümumi sosial-mədəni proseslərdə əxlaqın rolunu C) Cəmiyyətdə əxlaqın və mənəviyyatın rolunu D) Cəmiyyətdə nəzəri etik və əxlaqın rolunu E) Ümumi əxlaqi-mədəni prosesləri və cəmiyyətdə əxlaqın rolunu 203. Ruhi fəaliyyətin, əxlaqi şüur, əxlaqi dəyərlər və əxlaqi münasibətlərin təbiətini (mahiyyətini) A) Nəzəri etika tənqidi təhlil edir B) Ruhi etika tənqidi təhlil edir C) Məntiqi etika tənqidi təhlil edir D) Praktiki etika tənqidi təhlil edir E) Əxlaqi şüur tənqidi təhlil edir 204. İnsan və cəmiyyətin mənəvi problemlərini öyrənmək, insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, A) Etika elminin əsas vəzifəsidir B) Cəmiyyətin mənəvi problemlərini elminin əsas vəzifəsidir C) İnsanların əxlaqını təkmilləşdirməyin əsas vəzifəsidir D) İnsanların və cəmiyyətin əsas vəzifəsidir E) İnsanların mənəvi - əxlaqının əsas vəzifəsidir 205. Mövcud həqiqətlər, insanların öz mənəvi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi A) Etika elminin insanlar arası münasibətdə əsas vəzifəsidir B) Etika elminin mövcud həqiqətləri qiymətləndirməkdə əsas vəzifəsidir C) Etika elminin insanların öz mənəvi seçimini müəyyənləşdirməsi əsas vəzifəsidir D) Etika elminin insanlar arası maddi münasibətdə əsas vəzifəsidir E) Etika elminin insanlar arası mənəvi münasibətdə əsas vəzifəsidir 206. Etika elmi insanların öz mənəvi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi zamanı hansı problemlərdə kömək edir? A) Arzu və əməllər, həyat və fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etməkdə B) Fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etmək haqqında düşünməkdə C) Arzu və əməllər, məqsəd əldə etmək haqqında düşünməkdə D) Əməllər, həyat və fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etməkdə E) Əməllər və maraqlar, həyat və fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etməkdə 207. Etika elmi insanların həyat və fəaliyyətdə A) Düzgün anlayış, təsəvvür və təfəkkür formalaşdırır B) Düzgün anlayış, duyğular və təfəkkür formalaşdırır C) Düzgün anlayış, duyğular və təsəvvür formalaşdırır D) Düzgün anlayış, duyğular və diqqət formalaşdırır E) Düzgün qabiliyyət, duyğular və təfəkkür formalaşdırır 208. Etik normaların uzun müddətli tarixi dövr ərzində formalaşmasını A) Dünya mədəniyyət tarixinin öyrənilməsi sübut edir B) Dünya mədəniyyət tarixi dövr ərzində formalaşmasını sübut edir C) Dünya mədəniyyət tarixi yaxın müddətli tarix ərzində formalaşmasını sübut edir D) Etik normaların mənəvi müddətli tarixi dövr ərzində formada formalaşmasını sübut edir E) Etik normalar mənəvi və maddi formada tarixi dövr ərzində formalaşmasını sübut edir 209. Dünya mədəniyyət tarixinin öyrənilməsi A) İnsanların tarixi tələbat və həyati maraqlarını, bir çox nəsillərin dini və dünyəvi təcrübəsini əks etdirir. B) İnsanların tarixi tələbat və həyati maraqlarını, eləcə də, bir çox dünyəvi təcrübəsini əks etdirir. C) İnsanların həyati maraqlarını, eləcə də, bir çox nəsillərin dini təcrübəsini əks etdirir. D) İnsanların tarixi tələbat maraqlarını, eləcə də, bir çox nəsillərin təcrübəsini əks etdirir. E) İnsanların tarixi tələbat və həyati maraqlarını, eləcə də, dünyəvi təcrübəsini əks etdirir 210. Etika dünya mədəniyyət tarixinin öyrənilməsində rolu ibarətdir A) Mənəvi prinsipləri ümumiləşdirib sistemləşdirmək və onu elmi cəhətdən əsaslandırmaqdan B) Mənəvi prinsipləri ümumiləşdirib sistemləşdirmək və onu elmi cəhətdən əsaslandırmaqdan C) Mənəvi- maddi prinsipləri ümumiləşdirmək və onu elmi cəhətdən əsaslandırmaqdan D) Mənəvi- maddi prinsipləri sistemləşdirmək və onu elmi cəhətdən əsaslandırmaq E) Mənəvi – hərbi prinsipləri və onu elmi cəhətdən əsaslandırmaqdan 211. Əxlaqın komponentlərini daxili əlaqə baxımından, yaranan münasibətlərin məzmununun xüsusiyyətlərini xarakterizə edir A) Struktur kateqoriryalar B) Məntiq kateqoriryalar C) Mühakimə kateqoriryalar D) Substansional kateqoriryalar E) Özünəməxsus substansional kateqoriryalar 212. Əxlaqın cəmiyyət və şəxsiyyət arasında yaranan münasibətlərin məzmununun xüsusiyyətləri xarakterizə edir A) Substansional kateqoriryalar B) Məntiq kateqoriryalar C) Mühakimə kateqoriryalar D) Struktur kateqoriryalar E) Özünəməxsus struktur kateqoriryalar 213. Etik dünyagörüşün dəyər formalaşdırır A) Davranış normaları haqqında aksioloji ideyaları B) Əxlaq normaları haqqında aksioloji ideyaları C) Maddi normalar haqqında aksioloji ideyaları D) Təfəkkür normaları haqqında aksioloji ideyaları E) Qabiliyyət normaları haqqında aksioloji ideyaları 214. Struktur kateqoriryalarının tərkib hissələri ifadə edir A) Əxlaqi qiymətləndirmə, ideallar, baxışlar, hisslər, adətlər, hərəkət, davranış, münasibətləri B) İdeal, baxışlar, hisslər, davranış, münasibətlər, hərəkət, davranış, münasibətləri C) Əxlaqi qiymətləndirmə, ideal, baxışlar, hərəkət, davranış, münasibətləri D) Əxlaqi qiymətləndirmə, adətlər, hərəkət, davranış, münasibətlər, hərəkət, davranış, münasibətləri E) Əxlaqi qiymətləndirmə, ideal baxışlar, hisslər; adətlər, hərəkət, hərəkət, davranış, münasibətləri 215. Substansional kateqoriyaları gtəşkil edir? A) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədalət B) Vicdan, ədalət, şər, ədalətsizlik C) Hərbi and, şər, borc, vicdan, ədalət D) Hərbi and, şər, borc, ədalətsizlik E) Hərbi and, ədalət, borc, ədalətsizlik 216. Etikanın nəzəri əsası olan kateqoriyalar əks etdirir? A) Cəmiyyətin mənəvi həyatının zənginliyini və rəngarəngliyini, əxlaqi münasibətlərin obyektiv qanunauyğunluqlarını B) Cəmiyyətin mənəvi həyatının zənginliyini və rəngarəngliyini, xeyiri münasibətlərin obyektiv qanunauyğunluqlarını C) Cəmiyyətin mənəvi həyatının zənginliyini və rəngarəngliyini, əxlaqi kateqoriyalarda münasibətlərin obyektiv qanunauyğunluqlarını D) Cəmiyyətin mənəvi həyatının zənginliyini və rəngarəngliyini, əxlaqi praktiki münasibətlərin obyektiv qanunauyğunluqlarını E) Cəmiyyətin mənəvi həyatının zənginliyini və rəngarəngliyini, əxlaqi emprik münasibətlərin obyektiv qanunauyğunluqlarını 217. Peşə etikası nədir? A) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin mənəvi xarakterini təmin edən davranış kodeksidir B) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin iradi tənzimi xarakterini təmin edən davranış kodeksidir C) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin mənəvi – döyüş keyfiyyətlərin xarakterini təmin edən davranış kodeksidir D) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin hərbi – pеşəkar keyfiyyətlərin xarakterini təmin edən davranış kodeksidir E) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin fiziki keyfiyyətlərin xarakterini təmin edən davranış kodeksidir 218. Etikanın kateqoriyalar sisteminnin məzmunu ibarətdir A) Əxlaqi prinsiplərin və əxlaqi şüurun mühüm tərəflərindən B) Əxlaqi prinsiplərin və əxlaqi qaydaların mühüm tərəflərindən C) Əxlaqi prinsiplərin və əxlaqi borcun mühüm tərəflərindən D) Əxlaqi prinsiplərin və əxlaqi vicdanın mühüm tərəflərindən E) Əxlaqi prinsiplərin və əxlaqi ədalətin mühüm tərəflərindən 219. İnsanın mənəvi simasını, əxlaqi sifətlərini, davranış qaydalarını və başqalarına münasibəti xarakterizə edir A) Əxlaq prinsipləri əsasında inkişaf edən etik kateqoriyalar B) Əxlaq prinsipləri əsasında inkişaf edən xeyir, şər, borc, vicdan, ədalətlilik kateqoriyalar C) Əxlaq prinsipləri əsasında inkişaf edən hüquqi kateqoriyalar D) Əxlaq prinsipləri əsasında inkişaf edən mənəvi kateqoriyalar E) Əxlaq prinsipləri əsasında inkişaf edən davranış kateqoriyalar 220. Əxlaq kateqoriyaların həyata keçmə formasına görə isə subyektiv olmasını izah edilir A) Onlar həyata aid olub, onu qiymətləndirənin şüurundan asılı olmayaraq mövcuddurlar B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti, insanın şüurundan asılı olmayaraq mövcuddurlar C) Etikanın tətbiqi əsaslarında şüurundan asılı olmayaraq mövcuddurlar D) Davranış qaydaları və başqalarına münasibət şüurdan asılı olmayaraq mövcuddurlar E) Başqalarına münasibətini əxlaq əsaslarında şüurdan asılı olmayaraq mövcuddurlar 221. Əxlaq kateqoriyaları həyata keçmə formasına görə subyektə aid olmasını izah etmək olar? A) İnsan ya xeyiri, ya şəri seçir - subyekt tərəfindən seçimi azaddır B) Xeyir, borc, vicdan, ədaləti seçir - subyekt tərəfindən seçimi azaddır C) Etikanın tətbiqi əsaslarında, onların subyekt tərəfindən seçimi azaddır D) Davranış qaydaları və başqalarına münasibət subyekt tərəfindən seçimi azaddır E) Başqalarına münasibətini əxlaq əsaslarında insan ya xeyiri, ya şəri seçir; eqoizmi və ya altruizmi üstün tutur 222. Şəxsiyyət və cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirən etik kateqoriya özünü hansı hallarda göstərir? A) Özünəməxsus xüsusiyyətlərə malik olan elmi idrakın müxtəlif pillələrini ifadə etməsində B) İnsan və cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini elmi idrakın müxtəlif pillələrini ifadə etməsində C) Borc və vicdan əlaqələrinin müəyyən tərəfini elmi idrakın müxtəlif pillələrini ifadə etməsində D) Ədalət və ədalətsizlik, cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini elmi idrakın müxtəlif pillələrini ifadə etməsində E) İnsan və cəmiyyət əlaqələrinin qeyri müəyyən elmi idrakın müxtəlif pillələrini ifadə etməsində
A) Etikanın əsas, ənənəvi kateqoriyalarını B) Etikanın əsas, xoşbəxtlik kateqoriyalarını C) Etikanın əsas, ləyaqət kateqoriyalarını D) Etikanın əsas, mənəvi kateqoriyalarını E) Etikanın əsas, cəmiyyət kateqoriyalarını 224. Xeyir və şər kateqoriyaları prizmasından qiymətləndirilir? A) İnsanın hər hansı bir fəaliyyəti əxlaqi şüurun mərkəzi anlayışı B) İnsanın hər hansı bir fəaliyyəti əxlaqi şüurun xoşbəxtlik anlayışı C) İnsanın hər hansı bir fəaliyyəti əxlaqi şüurun mənəvi anlayışı D) İnsanın hər hansı bir fəaliyyəti əxlaqi şüurun gerçək anlayışı E) İnsanın hər hansı bir fəaliyyəti əxlaqi şüurun xeyir anlayışı 225. İnsanın hər hansı bir fəaliyyəti qimətləndirilir A) Əxlaqi şüurun mərkəzi anlayışı ilə B) Əxlaqi şüurun xeyir anlayışı ilə C) Əxlaqi şüurun ləyaqət anlayışı ilə D) Əxlaqi şüurun şərəf anlayışı ilə E) Əxlaqi şüurun vicdan anlayışı ilə 226. Xeyir və şər kateqoriyaları daha çox iştirak edir? A) İnsanların ətraf aləmi də dərk etməsində B) İnsanların borc və vicdanı dərk etməsində C) İnsanların şərəf və ləyaqəti dərk etməsində D) İnsanların xoşbəxtlik və həyatın mənasınl dərk etməsində E) İnsanların vicdan, şərəf və ləyaqət dərk etməsində 227. Xeyir anlayışı ilə ifadə olunur. A) İnsanların ümumi və mühüm maraqları, gələcəyə olan ümid və arzuları B) İnsanların ümumi və mühüm motivləri, gələcəyə olan ümid və arzuları C) İnsanların ümumi və mühüm istəkləri, gələcəyə olan ümid və arzuları D) İnsanların ümumi və mühüm arzuları, gələcəyə olan ümid və arzuları E) İnsanların ümumi və mühüm xəyalları, gələcəyə olan ümid və arzuları 228. Bərabərlik və bərabərsizliyin inikasıdır A) Ədalət anlayışı B) Borc anlayışı C) Şərəf anlayışı D) Xetir anlayışı E) Vicdan anlayışı 229. Mənəviyyatsızlığın, əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan hərəkətlərin, bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlərin ümumi xarakteristikasıdır A) Şər, ədalətsizlik, bərabərsizliyin təmin edilməsi anlayışı B) Bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlər C) Əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan keyfiyyətlər D) Ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizliyin inikasıdır bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlər E) Mənəviyyatsızlığın, əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan hərəkətləri 230. Antihumanizm, zorakılıq, yalan, alçaqlıq, oğurluq, xuliqanlıq, zalımlıq, satqınlıq, xəbərçilik, dələduzluq aiddir? A) Mənfi mənəvi keyfiyyətlərə B) Ədalətsizliyə Bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlər - antihumanizm, zorakılıq, yalan, xuliqanlıq, zalımlıq, satqınlıq, C) Əxlaqa zidd hərəkətlər D) Mühakiməyə səbəb olanlara E) Qabahətə 231. Mənfi mənəvi keyfiyyətlər insanların gündəlik həyatına və psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilmək nədən ibarətdir? A) «Şərin» mövcud olduğu cəmiyyətdə mövcud olan «mikroşər»in fəaliyyəti B) «Şərin» mövcud olduğu cəmiyyətdə bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlər insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir C) Əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan yalan, alçaqlıq, oğurluq insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir D) Ədalətsizlik, bərabərsizlik, zorakılıq, yalan, alçaqlıq insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir E) Mənfi mənəvi keyfiyyətlər antihumanizm, zorakılıq, yalan, alçaqlıq, oğurluq, insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir 232. Kobudluq, eqoizm, başqalarının, hətta öz yaxınlarınin dərdinə laqeydlik, biganəlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. A) Mikroşər B) Qəddarlıq C) Biganəlik D) Ədalətsizlik E) Eqoizm 233. Şər-kobudluq, eqoizm, başqalarının, hətta öz yaxınlarınin dərdinə laqeydlik, biganəlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq bağlıdır? A) Hərəkətin və ya niyyətin əxlaqsızlıq kimi qiymətləndirilməsi milli şüurda və milli mədəniyyətdə anlayışların mövqeyi ilə B) Qəddarlıq, yalançılıq, hərəkətin və ya niyyətin əxlaqsızlıq kimi qiymətləndirilməsi milli şüurda və milli mədəniyyətdə anlayışların mövqeyi ilə C) Şərəf və ləyaqət, hərəkətin və ya niyyətin əxlaqsızlıq kimi qiymətləndirilməsi milli şüurda və milli mədəniyyətdə anlayışların mövqeyi ilə D) Ədalət və ədalətsizlik, hərəkətin və ya niyyətin əxlaqsızlıq kimi qiymətləndirilməsi milli şüurda və milli mədəniyyətdə anlayışların mövqeyi ilə E) Borc və vicdan, bərabərlik, hərəkətin və ya niyyətin əxlaqsızlıq kimi qiymətləndirilməsi milli şüurda və milli mədəniyyətdə anlayışların mövqeyi ilə 234. Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilən hallarda nə baş verə bilər? A) Şərin kifayət dərəcədə özünə üstünlük əldə ediyi hallar B) Şərin kifayət dərəcədə qəddarlıq, yalançılıqla üstünlük əldə ediyi hallar C) Şərin kifayət dərəcədə şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik üstünlük əldə ediyi hallar D) Şərin kifayət dərəcədə ədalətsizlik, bərabərsizlik üstünlük əldə ediyi hallar E) Şərin kifayət dərəcədə vicdansızlıq, bərabərsizlik, üstünlük əldə ediyi 235. Rəhbər işçilər öz tabeçiliyində olanların qayğısına qalmaqda çətikliklə üsləşər A) Şərin kifayət dərəcədə özünə üstünlük əldə ediyi hallarda B) Şərin kifayət dərəcədə sərxoşluq, biclik, fırıldaq üstünlük əldə ediyi hallarda C) Şərin kifayət dərəcədə qazanc üçün istifadə edilməsi və həyatın mənasının öz əhəmiyyətini itirməsı hallarında D) Şərin kifayət dərəcədə biclik, fırıldağı inkişaf etdirdiyi hallarda E) Şərin kifayət dərəcədə eqoizm, laqeydlik, qəddarlıq üstünlük əldə ediyi hallarda 236. İnsanlar öz rütbəsi barədə düşünər, zəhmətsiz gəlirlərlə yaşamağa səy göstərilər? A) Şərin kifayət dərəcədə özünə dayaq mərkəzinə istinad etdiyi hallarda B) Şərin kifayət dərəcədə qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq dayaq mərkəzinə istinad etdiyi hallarda C) Şərin kifayət dərəcədə təsir edərək şərəf və ləyaqətin öz əhəmiyyətini itirməsı hallarında D) Şərin kifayət dərəcədə ədalətsizlik, bərabərsizlik, fırıldaq inkişaf edən hallarında E) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilən hallarda 237. Xeyir və şər kateqoriyadan istifadə edilir? A) Əxlaqi hərəkət və davranışlara qiymət vermək üçün B) Xoşbəxtlik və həyatın mənasına qiymət vermək üçün C) Şərəf və ləyaqət, davranışlara qiymət vermək üçün D) Ədalət və ədalətsizlik, davranışlara qiymət vermək üçün E) Borc və vicdan, davranışlara qiymət vermək üçün 238. Borc və vicdan hansı əxlaqi kateqoriyadır? A) İnsanın şüurunda şəxsiyyətin cəmiyyətə, kollektivə, digər insanlara və özünə olan mənəvi öhdəçiliklərindən irəli gəldiyi üçün müəyyən əxlaq normaları və mənəvi prinsiplərlə bağlı olan B) İnsanın şüurunda şəxsiyyətin cəmiyyətə, kollektivə, digər insanlara və özünə olan mənəvi öhdəçiliklərindən irəli gəldiyi üçün müəyyən əxlaq qaydaları və mənəvi prinsiplərlə bağlı olan C) İnsanın şüurunda şəxsiyyətin cəmiyyətə, kollektivə, digər insanlara və özünə olan mənəvi öhdəçiliklərindən irəli gəldiyi üçün müəyyən əxlaq motivləri və mənəvi prinsiplərlə bağlı olan D) İnsanın şüurunda şəxsiyyətin cəmiyyətə, kollektivə, digər insanlara və özünə olan mənəvi öhdəçiliklərindən irəli gəldiyi üçün müəyyən əxlaq ədalət və mənəvi prinsiplərlə bağlı olan E) İnsanın şüurunda şəxsiyyətin cəmiyyətə, kollektivə, digər insanlara və özünə olan mənəvi öhdəçiliklərindən irəli gəldiyi üçün müəyyən əxlaq şərəf və mənəvi prinsiplərlə bağlı olan 239. Borc və vicdan əxlaqi kateqoriyalar tənzimləyir? A) Əxlaq normaları və prinsipləri ilə bağlı olub insanlar arasındakı münasibətləri B) Əxlaq normaları və prinsipləri ilə bağlı olub insanlar arasındakı xoşbəxtlik münasibətləri C) Əxlaq normaları və prinsipləri ilə bağlı olub insanlar arasındakı şərəf və ləyaqət münasibətləri, D) Əxlaq normaları və prinsipləri ilə bağlı olub insanlar arasındakı ədalət və ədalətsizlik, münasibətləri E) Əxlaq normaları və prinsipləri ilə bağlı olub insanlar arasındakı xeyir və şər münasibətləri 240. İnsanın cəmiyyət və ya başqaları qarşısındakı mənəvi öhdəçiliyi müəyyən edir A) Borc kateqoriyası B) Vicdan kateqoriyası C) Şərəf kateqoriyası D) Ləyaqət kateqoriyası E) Ədalət kateqoriyası 241. İnsanın daxili hakimi olub, öz hərəkətlərini hiss etmək və başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. A) Vicdan kateqoriyası B) Borc kateqoriyası C) Şərəf kateqoriyası D) Ləyaqət kateqoriyası E) Ədalət kateqoriyası 242. Şəxsiyyətin müstəqilliyinin, əxlaq azadlığının və buna uyğun mənəvi məsuliyyətinin artması ilə əlaqədar insanın mənəvi şüurunda meydana gəlir A) İnsanda borc anlayışının formalaşma mexanizmidir B) İnsanda ləyaqət anlayışının formalaşma mexanizmidir C) İnsanda vicdan anlayışının formalaşma mexanizmidir D) İnsanda ədalət anlayışının formalaşma mexanizmidir E) İnsanda müstəqillik anlayışının formalaşma mexanizmidir 243. Şəxsiyyətin cəmiyyət qarşısında məsuliyyət və borcunun subyektiv dərk edilməsi A) Vicdan kateqoriyanın köməyilə mümkün olur B) Borc kateqoriyanın köməyilə mümkün olur C) Şərəf kateqoriyanın köməyilə mümkün olur D) Ədalət kateqoriyanın köməyilə mümkün olur E) Bərabərlik kateqoriyanın köməyilə mümkün olur 244. Vicdan kateqoriyanın köməyilə mümkün olur A) Şəxsiyyətin cəmiyyət qarşısında məsuliyyət və borcunun subyektiv dərk edilməsi B) Ləyaqət Şəxsiyyətin cəmiyyət qarşısında məsuliyyət və ləyaqətinin subyektiv dərk edilməsi C) Şəxsiyyətin cəmiyyət qarşısında məsuliyyət və şərəfinin subyektiv dərk edilməsi D) Şəxsiyyətin cəmiyyət qarşısında məsuliyyət və ədalətinin subyektiv dərk edilməsi E) Şəxsiyyətin cəmiyyət qarşısında məsuliyyət və vicdanının subyektiv dərk edilməsi 245. Vicdan hansı funksiyasını yernə yetirir? A) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini və öhdəçiliyi müstəqil dərk etməyə, B) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini və öhdəçiliyi mənən dərk etməyə C) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini həyata keçirilməsini özündən tələb etməyə D) Ədalətin həyata keçirilməsini özündən tələb edir və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır E) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini və mənəvi öhdəçiliyi dərk etməyə, etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır 246. Müstəqilliyin həyata keçirilməsini özündən tələb etməyə və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır A) Vicdan etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır B) Ləyaqət etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır C) Şərəf etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır D) Ədalət etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır E) Bərabərlik etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır 247. Vicdan etik katekoriyası A) İnsanın hərəkətlərinin mövcud cəmiyyətin əxlaq normaları baxımından mənəvi qiymətləndiricisi və nəzarətçisidır B) İnsanın hərəkətlərinin mövcud cəmiyyətin ləyaqət normaları baxımından mənəvi qiymətləndiricisi və nəzarətçisidır C) İnsanın hərəkətlərinin mövcud cəmiyyətin şərəf normaları baxımından mənəvi qiymətləndiricisi və nəzarətçisidır D) İnsanın hərəkətlərinin mövcud cəmiyyətin ədalət normaları baxımından mənəvi qiymətləndiricisi və nəzarətçisidır E) İnsanın hərəkətlərinin mövcud cəmiyyətinborc normaları baxımından mənəvi qiymətləndiricisi və nəzarətçisidır 248. Öz hərəkətlərini düzgün qiymətləndirmək üçün insanın keyfiyyətləri olmalıdır? A) Aydın mənəvi məsləki, elmi dünyagörüş B) Aydın ləyaqət və elmi dünyagörüş C) Aydın şərəfə və elmi dünyagörüş D) Aydın ədalətə və elmi dünyagörüş E) Aydın vicdan və elmi dünyagörüş 249. Aydın mənəvi məsləklərə, elmi dünyagörüşə malik olmalıdır A) Öz hərəkətlərini düzgün qiymətləndirmək üçün insan B) Öz hərəkətlərini ləyaqətlə qiymətləndirmək üçün insan C) Öz hərəkətlərini vicdanla qiymətləndirmək üçün insan D) Öz hərəkətlərini şərəflə qiymətləndirmək üçün insan E) Öz hərəkətlərini ədalətlə qiymətləndirmək üçün insan 250. Düşüncəli insanın öz səhvinə görə vicdan əzabı çəkmə ehtimalı ola bilərmi A) Ürəyində də olsa öz kollektivi qarşısında sanki hesabat verir, səhvlərini boynuna alır, B) Ləyaqət malik olmalıdır, ürəyində də olsa öz kollektivi qarşısında sanki hesabat verir C) Ürəyində də olsa öz kollektivi qarşısında şərəflə sanki hesabat verir düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır D) Ədalətlə səhvlərini boynuna alır, onları düzəltmək üçün yollar axtarır, düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır E) Səhvlərini boynuna alır, vicdanini düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır 251. Vicdan aktiv və ya passiv formada ola bilər? A) İnsanın təlim, tərbiyəsindən və xarakterindən asılı olaraq B) İnsanın təlim, vərdişlərindən və xarakterindən asılı olaraq C) İnsanın təlim, ləyaqətidən və xarakterindən asılı olaraq D) İnsanın aktiv ədalət və xarakterindən asılı olaraq E) İnsanın vcdanından və xarakterindən asılı olaraq 252. Şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim edir, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırır A) Şərəf və ləyaqət kateqoriyalarının mahiyyəti B) Şəxsiyyət və cəmiyyət kateqoriyalarının mahiyyəti C) Şərəf və vicdan kateqoriyalarının mahiyyəti D) Şərəf və borc kateqoriyalarının mahiyyəti E) Şərəf və ədalət kateqoriyalarının mahiyyəti 253. İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilir A) Şərəf və ləyaqət kateqoriyaları B) Şəxsiyyət və cəmiyyət kateqoriyaları C) Şərəf və vicdan kateqoriyaları D) Şərəf və borc kateqoriyaları E) Şərəf və ədalət kateqoriyaları 254. İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, fəaliyyət növünü və münasibətləri nizamlayır A) Şərəf mənəvi-əxlaqi dəyəri B) Şəxsiyyət mənəvi-əxlaqi dəyəri C) Vicdan mənəvi-əxlaqi dəyəri D) Borc mənəvi-əxlaqi dəyəri E) Ədalət mənəvi-əxlaqi dəyəri 255. İnsanın ictimai həyatdakı rolu, əxlaqi xidmətləri ilə əlaqədar şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim edir A) Şərəf kateqoriyası B) Şəxsiyyət kateqoriyası C) Vicdan kateqoriyası D) Borc kateqoriyası E) Ədalət kateqoriyası 256. Şərəf mənəvi-əxlaqi dəyərinin mahaiyyəti ifadə edilir A) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, fəaliyyət növünü, şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim etməsində B) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, fəaliyyət üsulunu, şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim etməsində C) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, fəaliyyət növünü, şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı sazişləri tənzim etməsində D) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret maddivəziyyəti, fəaliyyət növünü, şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim etməsində E) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret mənəvi vəziyyəti, fəaliyyət metodunu, şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim etməsində 257. İnsanın öz şərəf və ləyaqətini əzizləyib qoruması və qiymətləndirməsi A) Namus adlanır B) Vicadan adlanır C) Şərəf adlanır D) Ləyaqət adlanır E) Ədalət adlanır 258. Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirmə A) Ləyaqət adlanır B) Vicadan adlanır C) Şərəf adlanır D) Namus adlanır E) Ədalət adlanır 259. Ləyaqət kateqoriyasında ifadə edilir A) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməsi B) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq vicadanla qiymətləndirməsi C) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq şərəflə qiymətləndirməsi D) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq namusla qiymətləndirməsi E) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq ədalətlə qiymətləndirməsi 260 İnsanın özünüqiymətləndirməsini ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir A) Ləyaqət adlanır B) Vicadan adlanır C) Şərəf adlanır D) Namus adlanır E) Ədalət adlanır 261. Ləyaqət etik kateqoriyasında ifadə edilir A) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir B) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir C) Özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir D) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, E) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir 262. İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, özünüdərketməsi və özünənəzarəti ifadə edir. A) İnsanın özünə qarşı tələbkarlığı B) İnsanın özünə qarşı sayıqlığı C) İnsanın özünə qarşı diqqətliyi D İnsanın özünə qarşı müdrüklüyü E) İnsanın özünə qarşı hesabatlığı 263. İnsanın özünə qarşı tələbkarlığının əsasını təşkil edir. A) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, özünüdərketməsi və özünənəzarəti B) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi və öz davranışını tənzim etmək C) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, özünüqiymətləndirməsi D) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməsi E) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə etməklə, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim etməklə
A) Şərəf adlanır B) Vicadan adlanır C) Ləyaqət adlanır D) Namus adlanır E) Ədalət adlanır 265. Şərəf etik kateqoriyası özündə ifadə edir A) İnsanın hərəkətlərinin kollektiv, cəmiyyət tərəfindən bəyənilməsi, qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsi B) İnsanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. C) Özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. D) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. E) Əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. 266. Əxlaqi şuür, əxlaqi fəaliyyət, norma, məqsəd, münasibət və s., universal anlayışlardan istifadə edir? A) Etika
B) Psixologiya C) Məntiq D) Fiziologiya E) Fəlsəfə 267. Adət, ənənə, xarakter, vərdiş, davranış, temperament əxlaqdan bəhs edən hansı elmin etimoloji mənasıdir? A) Etika
B) Psixologiya C) Məntiq D) Fiziologiya E) Fəlsəfə 268. İnsanlarin adətləri və xarakterləri birgə yaşayışda formalaşmağından A) Etosun mənşəyi müşahidənin nəticəsi olmuşdur B) Etosun mənşəyi təcrübənin nəticəsi olmuşdur C) Etosun mənşəyi xarakterlərinin nəticəsi olmuşdur D) Etosun mənşəyi adətlərin nəticəsi olmuşdur E) Etosun mənşəyi etikanın nəticəsi olmuşdur 269. Əxlaq nədir? A) İnsanların bir-birinə, dövlətə və cəmiyyətə olan münasibətlərini nizama salan, ictimai həyatın bütün sahələrində insanların hərəkətlərini tənzimləyən anlayışdır B) İnsanların bir-birinə, dövlətə və cəmiyyətə olan münasibətlərini nizama salan, ictimai həyatın bütün sahələrində insanların həqiqətləri tənzimləyən anlayışdır C) İnsanların bir-birinə, dövlətə və cəmiyyətə olan münasibətlərini nizama salan, ictimai həyatın bütün sahələrində insanların ədələtləri tənzimləyən anlayışdır D İnsanların bir-birinə, dövlətə və cəmiyyətə olan münasibətlərini nizama salan, ictimai həyatın bütün sahələrində insanların ləyaqətini tənzimləyən anlayışdır E) İnsanların bir-birinə, dövlətə və cəmiyyətə olan münasibətlərini nizama salan, ictimai həyatın bütün sahələrində insanların vicdanını tənzimləyən anlayışdır 270. Peşə etikasının cəmiyyətin inkişafında rolu ifadə edir A) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin fasiləsiz inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. B) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin ədalət və ədalətsizliyin inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. C) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin şərəf və ləyəqətsizliyin inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. D) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin haqq və ədalətsizliyin inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. E) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin vicdan və vicdansızlığın inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. 271. Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin fasiləsiz inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər A) Peşə etikası təsdiq edir B) Hüquq etikası təsdiq edir C) Tibbi etikası təsdiq edir D) Əxlaq etikası təsdiq edir E) Pedaqoji etika təsdiq edir 272. Zərdüşt inamına görə şəxsiyyət idealı vəhdətindən yaranıb? A) 1) xeyirxah niyyət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) xeyirxah əməl. B) 1) vicdanlı niyyət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) ədalətli əməl. C) 1) ədalətliniyyət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) ləyaqətli əməl. D) 1) xeyirxah hörmət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) şərəfli əməl. E) 1) xeyirxah niyyət; 2) söz və ya fikir; 3) vicdanlı əməli işlər. 273. Azərbaycan xalqının etik mədəniyyəti özündə əks etdirir A) Uzun əsrlik tarixə və zəngin ənənələrə malik olan B) Uzun əsrlik tarixi ənənələrə malik olan C) Xeyirxah söz və ya fikirli zəngin ənənələrə malik olan D) Xeyirxah əməl və ənənələrə malik olan E) Xeyirxah əməlli tarixi ənənələrə malik olan 274. Azərbaycan ərazisində arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan məlum olmuşdur? A) Qədim dövrlərdə də Azərbaycanda zəhmətkeş insana, şəxsiyyətə hörmət, insanpərvərlik, kollektivçilik hissi geniş təbliğ edilməsini B) Qədim dövrlərdə də Azərbaycanda zəhmətkeş insana, şəxsiyyətə hörmət, insanpərvərlik, kollektivçilik mənəviyyatının geniş təbliğ edilməsini C) Qədim dövrlərdə də Azərbaycanda zəhmətkeş insana, şəxsiyyətə hörmət, insanpərvərlik, kollektivçilik düşüncəsinin geniş təbliğ edilməsini D) Qədim dövrlərdə də Azərbaycanda zəhmətkeş insana, şəxsiyyətə hörmət, insanpərvərlik, kollektivçilik ləyaqətiningeniş təbliğ edilməsini E) Qədim dövrlərdə də Azərbaycanda zəhmətkeş insana, şəxsiyyətə hörmət, insanpərvərlik, kollektivçilik əxlaqının geniş təbliğ edilməsini 275. İnsanların öz peşəsi sahəsindəki məharəti, mənəvi qüdrətini təsvir edilən arxeoloji tapıntılar nəyi ifadə edir. A) İnsanların əmək sevərliklərini B) İnsanların peşə sevərliklərini C) İnsanların maddi sevərliklərini D) İnsanların mənəvi sevərliklərini E) İnsanların haqq sevərliklərini 276. Azərbaycan nağılları, dastanları və mahnıları ilə müəyyən etmək olar? A) Mənəvi mədəniyyət abidələri ilə də zənginliyini B) Maddi mədəniyyət abidələri ilə də zənginliyini C) Maddi - mənəvi mədəniyyət abidələri ilə də zənginliyini D) Mənəvi- bədii mədəniyyət abidələri ilə də zənginliyini E) Mənəvi -mahnı abidələri ilə də zənginliyini 277. Azərbaycanın şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrinə aiddir. A) Mənəvi mədəniyyət abidələri B) Yazılı xalq ədəbiyyatı abidələri C) Tarixi xalq ədəbiyyatı abidələri D) Dastanlar və mahnı abidələri E) Roman, şer ədəbiyyatı abidələri 278. İnsanlar arasındakı münasibətlər nədir? A) Əxlaqın məkanı B) İqtisadiyyatın məkanı C) Ədəbiyyatın məkanı D) Ədalətin məkanı E) Ləyaqətin məkanı 279. İnsannın ünsiyyət prosesində öyrənmək olar A) İnsanın nə dərəcədə xeyirxah, səxafətli və mehriban olmasını B) İnsanın nə dərəcədə xeyirxah, səadətli və ədalətli olmasında C) İnsanın nə dərəcədə xeyirxah, vicdanlı və mehriban olmasını D) İnsanın nə dərəcədə xeyirxah, ədalətli və mehriban olmasını E) İnsanın nə dərəcədə xeyirxah, ləyaqətli və mehriban olmasını 280. Əxlaqi xüsusiyyətlərinin şahidi olmaq üçüninsanları məhz başqaları ilə hansı prosesində görmək zəruridir? A) İnsanlarla ünsiyyətdə olmasında B) İnsanlarla səadətli və ədalətli olmasında C) İnsanlarla vicdanlı olmasında D) İnsanlarla ədalətli olmasında E) İnsanlarla ləyaqətli olmasında 281. Universal, bəşəri normaları göstərin Əxlaq normaları hər yerdə, müxtəlif şəraitlərdə təzahür edərək necə xarakter daşıyır? A) Əxlaq normaları B) Ədalət normaları C) Vicdan normaları D) Ədalət normaları E) Borc normaları 282. «Öldürmə!», «oğurluq etmə!», «böyüklərə hörmət et!», «yalan danışma!» kimi mürəkkəb, insanın həyat prinsipinə çevrilmiş normalar nəyə aiddir? a) Əxlaq normalarına B) Etik normalarına C) Vicdan normalarına D) Ədalət normalarına E) Ləyaqət normalarına 283. Əxlaq normalarını və davranış qaydalarını tədricən mənimsəmə şərtləndirir A) İnsan əxlaqi şüurluğunu B) İnsan etik şüurluğunu C) İnsan fəlsəfi şüurluğunu D) İnsan elmi şüurluğunu E) İnsan dini şüurluğunu 284. İnsan əxlaqi şüuru formalaşır A) Əxlaq normaları və davranış qaydalarını təlim-tədris prosesində mənimsədikcə B) Ədalətli normaları və davranış qaydalarını təlim-tədris prosesində mənimsədikcə C) Vicdan normalarını və davranış qaydalarını təlim-tədris prosesində mənimsədikcə D) Etik normaları və davranış qaydalarını təlim-tədris prosesində mənimsədikcə E) Ləyaqət normaları və davranış qaydalarını təlim-tədris prosesində mənimsədikcə 285. Əxlaqın formalaşması və mədəniyyətin müstəqil sahəyə çevrilməsi prosesində yaranıb? A) Əxlaqi funksiyalar B) Etik funksiyalar C) Pedaqoji funksiyalar D) Psixi funksiyalar E) Tibbi funksiyalar 286. Qiymətləndirici, idraki, dünyagörüş, tərbiyəvi, tənzimləyici funksiyalar aiddir A) Əxlaqa B) Tərbiyəyə C) Dünyagörüşə D) Ədalətə E) Etikaya
A) Peşə etikasında B) Əxlaq etikasında C) Məntiq etikasında D)Normal etikasında E) Nəzəri etikasında 288. Peşə etikasında insanın ... meydana çıxır A) Mənəvi normaların məcmuyisini B) Əxlaq- mənəvi normaların məcmuyisini C) Məntiqi normaların məcmuyisini D) Etik normaların məcmuyisini E) Əxlaqi normaların məcmuyisini 290. Əsas funksiya olaraq ictimai şüur digər formalarına da aiddir? A) Qiymətləndirici B) İdraki, C) Dünyagörüş, D) Tərbiyəvi E) Tənzimləyici 291. Əxlaqi şüurun əsas anlayışları prizmasından – xeyir, şər, ədalət, vicdan, borc və s.-dən keçirilməyən hansı funksiyadır? A) Dünyagörüş B) İdraki, C) Qiymətləndirici D) Tərbiyəvi E) Tənzimləyici 292. Əxlaq obrazlı olub, hissləri, inamı və intuisiyanı ifadə edir A) Əxlaqın idraki funksiyası B) Əxlaqın qiymətləndirici funksiyası C) Əxlaqın tərbiyəvi funksiyası D) Əxlaqın dünyagörüş funksiyası E) Əxlaqın tənzimləyici funksiyası 293. İnsanın təfəkkür, ağıl, dərrakə problemlərə toxunulur A) Elmi idrakda B) İntellektual idrakda C) Hissi idrakda D) Məntiqi idrakda E) Tənqidi idrakda 294. Əxlaqın dünyagörüş funksiyası ilə əlaqədardır? A) Müxtəlif sistemli əxlaq normalarının, prinsiplərinin, ideallarının cəmiyyət və şəxsiyyətin fəaliyyətinə yol göstərən dəyərlər məcmusundan ibarət olması B) Müxtəlif sistemli mənəvi normalarının, prinsiplərinin, ideallarının cəmiyyət və şəxsiyyətin fəaliyyətinə yol göstərən dəyərlər məcmusundan ibarət olması C) Müxtəlif sistemli etik normalarının, prinsiplərinin, ideallarının cəmiyyət və şəxsiyyətin fəaliyyətinə yol göstərən dəyərlər məcmusundan ibarət olması D) Müxtəlif sistemli psixoloji normalarının, prinsiplərinin, ideallarının cəmiyyət və şəxsiyyətin fəaliyyətinə yol göstərən dəyərlər məcmusundan ibarət olması E) Müxtəlif sistemli maddi normalarının, prinsiplərinin, ideallarının cəmiyyət və şəxsiyyətin fəaliyyətinə yol göstərən dəyərlər məcmusundan ibarət olması 295. Əxlaqın dünyagörüş funksiyası ictimai şüura təsir edərək ... formalaşdırır. A) Baxış və məsləklər B) Əxlaq və məsləklər C) Etika və məsləklər D) Mənəviyyat və məsləklər E) Düşüncə və məsləklər 296. Elmi idrakın baxış və məsləkləri ... müəyyən edir A) Fərd cəmiyyətin yaratdığı əxlaqi norma və prinsipləri mənimsəyərək öz şüurunda emal etməsini B) Fərd cəmiyyətin yaratdığı mənəvi norma və prinsipləri mənimsəyərək öz şüurunda emal etməsini C) Fərd cəmiyyətin yaratdığı maddi norma və prinsipləri mənimsəyərək öz şüurunda emal etməsini D) Fərd cəmiyyətin yaratdığı etik norma və prinsipləri mənimsəyərək öz şüurunda emal etməsini E) Fərd cəmiyyətin yaratdığı hüquqi norma və prinsipləri mənimsəyərək öz şüurunda emal etməsini
A) Dövlətin hüquq normaları və direktivləri, istehsalatdakı qanun-qaydalar, təşkilatın nizamnamələri və təlimatları, B) Dövlətin hüquq normaları və direktivləri, qanun-qaydalar, təşkilatın nizamnamələri və təlimatları, C Dövlətin hüquq normaları və direktivləri, istehsalatın, təşkilatın nizamnamələri və təlimatları, D) Dövlətin hüquq normaları və direktivləri, istehsalatdakı qanun-qaydalar, təşkilatın təlimatları, E) Dövlətin hüquq normaları və direktivləri, istehsalatdakı qanun-qaydalar, təşkilatın nizamnamələri və əmrlərini, 298. Vəzifəli şəxslərin göstərişləri, dini-ritual xarakterli qaydalar, takt, etiket, ədəb, davranış qaydaları aiddir. A) Əxlaq və peşə etikasına, B) Doğruçuluq və peşə etikasına, C) Səmimiliklə və peşə etikasına D) Düzlüklə vəpeşə etikasına E) Əqidəliklə və peşə etikasına 299. Əxlaqın tərbiyəvi funksiyası böyük rol oynayır? A) İnsan şəxsiyyət kimi formalaşmasında B) İnsan cəmiyyət üçün formalaşmasında C) İnsan idraki, şəxsiyyət kimi formalaşmasında D) İnsan dünyagörüşünün şəxsiyyət kimi formalaşmasında E) Tənzimləyici İnsan tənzimləyici şəxsiyyət kimi formalaşmasında 300. İnsan həyatının bütün sahələrinin tənzimlənməsinə təsir göstərir? A) Əxlaqi dəyərlər insanın mənəvi aləminin mərkəzində dayanaraq B) Mənəvi dəyərlər insanın mənəvi aləminin mərkəzində dayanaraq C) Maddi dəyərlər insanın mənəvi aləminin mərkəzində dayanaraq D) Elmi dəyərlər insanın mənəvi aləminin mərkəzində dayanaraq E) Hüquqi dəyərlər insanın mənəvi aləminin mərkəzində dayanaraq FH və HFT kafedrasının müdiri, professor H.O.Ocaqov Fənni tədris edən müəllim, dosent S.S.Gözəlov Yüklə 110,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|