Plan 1-dən 10-a qədər ədədlərin nömrələnməsinə hazırlıq
Yüklə 60,26 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 10 dairəsində toplama və çıxmanın öyrədilməsi metodikası 100 dairəsində nömrələmənin öyrədilməsi metodikası
|
Mövzu–4. Mənfi olmayan tam ədədlərin nömrələnməsinin və hesab əməllərinin öyrədilməsi metodikası (10 və 100 dairəsi). PLAN 1-dən 10-a qədər ədədlərin nömrələnməsinə hazırlıq I –dən 10-a qədər ədədlərin nömrələnməsi 10 dairəsində toplama və çıxmanın öyrədilməsi metodikası 100 dairəsində nömrələmənin öyrədilməsi metodikası 100 dairəsində hesab əməllərinin öyrədilməsi metodikası Qalıqlı bölmənin öyrədilməsi metodikası. İbtidai məktəbdə mənfi olmayan tam ədədlərin nömrələnməsi və onlar üzərində əməllər riyaziyyat kursunun əsas mövzularıdır. «1-dən 10-a qədər ədədlər» mövzusunun xüsusi konsentr kimi öyrənilməsi aşağıdakı səbəblərdən irəli gəlir: 1) on dairəsində nömrələmə və hesab əməlləri (toplama və çıxma) müəyyən xüsusiyyətlərə malikdir; 2) 10 ədədi – onluq say sisteminin əsasıdır və on sadə təkliklərin cəmindən ibarətdir; 3) 1-dən 10-a qədər ədədlərin adlandırılması üçün xüsusi sözlərdən (adlardan) və yazılması üçün xüsusi işarələrdən (rəqəmlərdən) istifadə olunur; 4) on dairəsində toplama və çıxma halları bilavasitə nömrələməyə dair biliklərə əsaslanır. «1-dən 10-a qədər ədədlər» mövzusu üç mərhələdə öyrədilir: Hazırlıq mərhələsi. 1-dən 10-a qədər ədədlərin nömrələnməsi. On dairəsində toplama və çıxma. Hazırlıq mərhələsinin əsas məqsədi şagirdləri 1-ci sinfə qəbul edərkən onların riyazi hazırlığı səviyyələrini aşkar etmək və 1-dən 10-a qədər ədədlərin nömrələnməsini öyrətməyə onları hazırlamaqdan ibarətdir. Bunun üçün müəllim müəyyən suallar sistemi hazırlayır. Buraya əşyaları saymağa aid, həndəsi fiqurları tapmağa aid, istiqaməti müəyyən etməyə aid, əşyaları fərqləndirməyə, müqayisə etməyə aid çalışmalar – suallar daxil edilir. Müəllim dəftərdə şagirdlərin cavablarını qeyd etməklə, onların riyazi hazırlığı haqqında müəyyən məlumat əldə edir və dərs prosesində şagirdlərin biliklərindəki qüsurları aradan qaldırmağa çalışır. Hazırlıq mərhələsində və nömrələmə mərhələsində şagirdlərdə ədəd anlayışı tədricən formalaşır. Hesab əməllərini (toplama və çıxma) öyrəndikdən sonra onlar ədədin sayma, ölçmə və əməl nəticəsi olduğunu müəyyən edirlər. Bu mərhələdə ədəd anlayışı əsasən sayma prosesində formalaşdığı üçün, hər dərsdə əşyaları saymağa aid çoxlu çalışmalar verilir. Saymanın əsas prinsipi belədir: sayma zamanı heç bir əşyanı buraxmaq (saymamaq) olmaz və bir əşyanı iki dəfə saymaq olmaz. Bundan əlavə, şagirdlər düzünə və tərsinə saymaqla bu nəticəyə gəlirlər ki, sayma nəticəsi sayma sırasından asılı deyil. Riyaziyyat elmində bu təklif – s a y a k s i o m u adlanır. Bu mərhələdə şagirdlər miqdar və sıra saylarını öyrənir və hər birinə aid sual qoymağı bacarırlar. Sonlu əşya çoxluqları elementlərini sayına görə müqayisə etməyi öyrənirlər. Bununla da «çoxdur», «azdır», «o qədərdir» münasibətlərini praktik və əyani çalışmalar əsasında öyrənirlər. Çoxluqların elementlərini müqayisə edərkən «nə qədər çoxdur?» və ya «neçə dənə çoxdur?», «nə qədər azdır?» suallarına cavab almağa çalışmaq lazımdır. Müqayisə olunan çoxluqların elementlərini bərabərləşdirməyə aid çalışmalar verilir. Burada əsasən «1 çoxdur» və ya «1 azdır» münasibətlərindən istifadə olunur. Bütün bu çalışmalar əyani şəkildə, əşyalar üzərində icra edilir. Burada iki halı xüsusi qeyd etmək lazımdır; a) müqayisə olunan çoxluqların elementlərini bərabərləşdirmək üçün sayı az olanı artırmaq lazımdır; b) sayı çox olandan artıq elementi götürmək lazımdır. Hazırlıq mərhələsində şagirdlər bəzi kəmiyyətlər və həndəsi fiqurlar haqqında ilk təsəvvürlər qazanırlar. Müəllim onlara riyaziyyat dərsliyindən, riyaziyyat dəftərlərindən, didaktik materiallardan istifadə etməyi öyrədir. 1-dən 10-a qədər ədədlərin nömrələnməsini öyrətmək üçün əsas vəzifələr aşağıdakılardan ibarətdir. Şagird 1) 1-dən 10-a qədər ədədlər ardıcıllığında hər bir ədədin və sıfrın yerini bilməlidir, 2) əşyaları saymağı, onların sıra nömrəsini müəyyən etməyi bacarmalıdır, 3) 1-dən 10-a qədər ədədlərin hər birinin necə alınmasını (1 əlavə etməklə və ya 1 çıxmaqla) bilməlidir: 4) rəqəmləri oxumağı və hər birisinin qiymətini müvafiq sayda əşyalara aid etməyi bacarmalıdır, 5) “>”, “<”, “=” işarəsini tətbiq etmədən əşyaları müqayisə etməyi bacarmalıdır: 6) 2, 3, 4, 5 ədədlərinin tərkibini bilməlidir: 7) 1+1, 3 – 2, 2+3 kimi riyazi yazılışları oxumağı bacarmalıdır, 8) dairə, üçbucaq və kvadratı fərqləndirməyi və adlandırmağı bacarmalıdır. Nömrələmə ilə əlaqədar əsas məsələləri müxtəsər şərh edək. 1-dən 10-a qədər ədədlərin nömrələnməsinin öyrədilməsi nəticəsində şagirdlər natural ədədlər ardıcıllığının natural sıra parcası ilə tanış olur və onun ilk elementinin 1 olduğunu öyrənirlər. Beləliklə, natural ədədlər sırası təsəvvürü formalaşır. Hər bir ədədin alınması, onun tərkibi və ədədlər arasındakı münasibətləri öyrədərkən natural sıra parcası götürülür. Məsələn, 1, 2; 1, 2, 3; 1, 2, 3, 4; və s. 1-dən başqa ədədlərin alınmasını çalışmalarla göstərək: 1 əlavə etməklə və 1 çıxmaqla ədədlərin alınması 1-dən 4-ə qədər ədədləri öyrədərkən belə etmək olar: “2 çöp götürün və daha bir çöp götürün. Necə çöp alındı?” Uşaqlar «3 çöp alındı» cavabını verirlər. «3 çöpün üzərinə daha bir çöp qoyun. Necə çöp alındı?» «4 çöp alındı» cavabını verirlər. Bundan sonra müəllimin göstərişi ilə şagirdlər 4 çöpdən 1 çöp götürürlər, alınan 3 çöpdən 1 çöp götürürlər və bu qayda ilə 3, 2, 1 ədədlərini alırlar. Analoji çalışmalar digər əşyalar üzərində, məsələn, dairəciklər, kublar, kvadratlar üzərində təkrar edilir. Bu kimi çalışmalar sonlu əşya çoxluqları üzərində əməlləri konkret ədədlər üzərində əməllərə aid etməyə imkan verir. Yəni bu mərhələdə əyanilikdən tədricən ümumiləşdirməyə, mücərrədləşdirməyə keçilir.
1-dən 4-ə qədər ədədləri öyrədərkən, işi belə də qurmaq olar: «Bir cərgədə iki kvadrat düzün, ikinci cərgədə 2 üçbucaq düzün, daha bir üçbucaq da qoyun. Necə üçbucaq alındı? Kvadratlar çoxdur, yoxsa üçbucaqlar?» Bu suallara hissə-hissə cavab aldıqdan sonra çalışmanın formasını dəyişmək olar. Bir cərgədə 3 kvadrat və o biri cərgədə 3 dairəcik düzün. «Kvadratların sayı və dairəciklərin sayı nə qədərdir? (kvadratlar dairəciklər qədərdir)». «Necə etmək olar ki, dairəciklər 1 dənə çox olsun?» Çalışmaq lazımdır ki, uşaqlar bu suala iki cavab versinlər. a) kvadratların sayını 1 azaltmaqla, b) dairəciklərin sayını 1 artırmaqla. Bu çalışmaların nəticəsində şagirdlər 3 = 3, 3 + 1 = 4 münasibətlərini alırlar və həmin yazılışlar hazır rəqəmlər və işarələr vasitəsilə yazılır. Beləliklə, şagirdlər 1, 1 + 1, 2 + 1, 3 + 1 ədədlər ardıcıllığını (ədədi pilləkən) alırlar. Analoji qaydada 4, 3, 2, 1 azalan ardıcıllıq düzəldilir. Düzüm taxtasında aşağıdakı şəkildə düzülmüş əşyalar alınır: ÿ 4. ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ 3. ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ 2. ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ 1. ÿ Şəkil 1. Şagirdlər aşağıdakı yazılışları öyrənirlər: 3 + 1 = 4 4 – 1 = 3 2 + 1 = 3 3 – 1 = 2 1 + 1 = 2 2 – 1 = 1 İllüstrativ material vasitəsilə məsələ həlli. 1-dən 6-ya qədər ədədləri öyrədərkən, uşaqlara aşağıdakı kimi məsələ təqdim etmək olar. «Partanın üstünə 4 çöp düzün və daha bir çöp də qoyun. Cəmi neçə çöp oldu?», «Partanın üstünə 5 dairəcik düzün və daha bir dairəcik qoyun. Cəmi neçə dairəcik oldu?» Bu məsələləri həll etdikdən sonra onların tərs məsələləri qoyulur. “6 dairəcik düzün və onlardan 1 dairəcik götürün. Necə dairəcik qaldı?” Beləliklə şagirdlərə 5 + 1 = 6 və 6 – 1 = 5 münasibətləri öyrədilir.
Şagirdlər santimetrlə tanış olduqdan sonra uzunluğu tam santimetrlə ifadə olunan parçaların ölçülməsinə aid çalışmalar verilir. Qeyd edək ki, ölçmə 1 – 6 ədədlər dairəsində aparılır. Şagirdlərin əl və çap rəqəmləri ilə tanış edilməsi. Şagirdlər əvvəlcə çap rəqəmləri ilə tanış edilirlər. Düzüm taxtası üzərində bir cərgədə rəqəmlər, o biri cərgədə hər rəqəmin göstərdiyi miqdarda uyğun əşyalar düzülür. Burada 2 növ çalışma verilir: a) rəqəmin adı soruşulur və ona uyğun əşyaların sayı göstərilir; b) əşyaların sayına uyğun rəqəmlər göstərilir. Bu mərhələdə şagirdlər 6+1, 7–1 , 8–1 , 9+1, 9–1 hallarını əyani şəkildə öyrənirlər. 1-dən 10-a qədər ədədlərin müqayisəsi. Şagirdlər «>», «<», «=» işarələri vasitəsilə ədədləri muqayisə edirlər. Bunun üçün əşyaları sayına görə müqayisə edirlər, sonra isə hər bir müqayisəni riyazi şəkildə yazırlar.
1-dən 10-a qədər ədədləri öyrəndikdən sonra 10 ədədini yazmaq zərurəti ortaya çıxdığı üçün «sıfır» ədəd kimi və rəqəm kimi öyrədilir. Birinci halda sıfrın miqdari xarakteristikası öyrədilir: ardıcıl çıxmanın nəticəsi kimi (fərqin sıfır olması), s ı f ı r – boş çoxluğun elementləri sayını göstərən ədəd kimi. Daha sonra sıfır 1-dən 10-a qədər ədədlərlə müqayisə edilir və bu nəticə alınır ki, 0 < 1 olduğu üçün natural sırada 1-dən əvvəl olmalıdır: 0,1,2,3,… ,10 Beləliklə, on dairəsində şifahi və yazılı nömrələmə prosesində şagirdlər ədədlərin yazılması və oxunması ilə, sadə həndəsi fiqurlardan parça, üçbucaq, dairə, kvadrat ilə əsasən didaktik material səviyyəsində tanış olurlar (düz xətt parçasını öyrənməklə), sadə məsələləri əyani və şifahi həll etməyi, ədədləri müqayisə etməyi və yazmağı öyrənirlər. Çoxlu çalışmalar və praktik işlər nəticəsində 5 dairəsində toplama halları və həmin ədədlərin tərkibini öyrənirlər: 1+ 1 = 2 4 + 1 = 5 5 = 1 + 1 + 1 + 1 + 1 2 + 1 = 3 3 + 2 = 5 5 = 4 + 1 1 + 2 = 3 2 + 3 = 5 5 = 2 + 3 3 + 1 = 4 1 + 4 = 5 5 = 3 + 2 10 dairəsində toplama və çıxmanın öyrədilməsi metodikası (1: 2 halları) Şagirdlər 1-i üstə gəlmə və çıxma, 2-ni üstə gəlmə və çıxma hallarını öyrənməklə, 1 və 2 ədədləri ilə toplama və çıxma cədvəllərini, həmçinin ədədlərin tərkibini öyrənirlər (7 ədədi 1 və 6, 7-ədədi 2 və 5-in cəmidir) Şagirdlər 10 dairəsində «məsələ» termini ilə, onun təhlili ilə tanış olurlar və 1, 2 rəqəmlərini yazmağı öyrənirlər. İndi bu məsələlərə dair metodik işi nəzərdən keçirək. Burada başlıca vəzifə – əşyalar və ya əşya qrupları vasitəsilə praktik fəaliyyətdən (hərəkətlərdən) 10 dairəsində toplama və çıxma əməllərinə keçmək lazımdır. Bu işi 3 və daha çox sayda dərslərdə görmək mümkündür. Hesab əməllərinə keçmə – ilk növbədə əşyaları sayma yolu ilə (birinin artırılması, digərinin azaldılması) aparılır. «1-i üstə gəlmə və çıxma» mövzusuna bir dərs həsr olunur. Bu dərsdə uşaqlar əməllərin adları və əməl işarələri: «plyus» və «minus» ilə tanış olurlar. İlk dərslərdə «3+2» ifadəsini «3 plyus 2», «3 və 2», «3-ün üstünə 2 gəlmə», «3 və 2 ədədlərinin cəmi» kimi tələffüz etmək olar. Analoji olaraq «6 – 1» ifadəsi də belə tələffüz edilə bilər: «6 minus1», «6-dan 1-i çıxma», 6 və 1 ədədlərinin fərqi». Sonrakı dərslərdə «plyus», «minus» terminlərinə üstünlük verilir. İkinci dərsdə uşaqlar + 1 + 1 və üçüncü dərsdə - 1 – 1 priyomlarını öyrənirlər. İlk üç dərsdə 1-i üstə gəlmə və 1-i çıxma şifahi aparılır. Bu zaman nömrələməyə dair biliklərə istinad edilir. Ədədin hissə-hissə (1 – 1 və ya 2 – 2) əlavə edilməsi və çıxılması 10 və 20 dairəsində tez-tez tətbiq olunur. Göstərmək lazımdır ki, 3-ün üstünə 2 gəlmə o deməkdir ki, ədədlər sırasında 3-dən sonra gələn 2-ci ədəd, yəni 5-i alırıq. 2-ni əlavə etməklə, şagirdlər 3, 5, 7, 9 ədədlərini (1 + 2 = 3, 3 + 2 = 5, 5 + 2 = 7, 7 + 2 = 9) alırlar, lakin 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ədədlərinə 2-ni əlavə etməyi də göstərmək lazımdır ki, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 alınır. Yəni 3-dən 10-a qədər ardıcıl ədədlər alınır. 2-ni çıxma nəticəsində, 3 – 2 = 1, 4 – 2 = 2, 5 – 2 = 3, .... , 9 – 2 = 7, 10 – 2 = 8 ədədləri alınır (1, 2, 3, .... , 8). Burada ədədin tərkibinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Ədəd iki toplananın cəmi şəkildə göstərilir. Şagirdlərin «1-dən 10-a qədər ədədlər» mövzusuna aid biliklərinə istinad edərək, 6, 7, 8, 9 ədədləri ilə toplama və çıxma halları öyrədilir. Ədədin iki toplananın cəmi şəklində göstərilməsində ikinci toplanan 1 və ya 2 olur. Məsələn, 5 = 4 + 1 və ya 5 = 3 + 2, 6 = 4 + 2 və ya 6 = 5 + 1 və s. İşin bu mərhələsində toplama və çıxmaya aid sadə məsələlər həll edilir: 1) iki ədədin cəmini tapmağa aid. 2) qalığı tapmağa aid. Məsələlər həllində əyanilikdən istifadə edilir. Çalışmaq lazımdır ki, məsələnin sualı şagird üçün çox da aşkar olmasın. İşin bu mərhələsində rəqəmlərinin yazılması davam etdirilir. 10 dairəsində 3 və 4 hallarının öyrədilməsi metodikası Bu mövzunun öyrədilməsi vəzifələri və əsas məsələlər aşağıdakılardır: 10 dairəsində 1 və 2 hallarına dair bacarıqların avtomatlaşdırılması. 1, 2 hallarına dair iki əməlli misalların həlli. 3, 4 hallarına dair hissə-hissə toplama və çıxma priyomlarının öyrədilməsi. 6-dan 10-a qədər ədədlərin tərkibinin öyrədilməsi, toplananlardan biri 3 və ya 4 olmaqla. «Biri o birindən ... qədər çoxdur (azdır)» ifadəsinin mənasını riyazi dildə ifadə etməyi bacarmaq. Yuxarıda göstərilən məsələləri bir qədər ətraflı şərh edək. Nömrələməyə əsasən, şagirdlər 1-dən 10-a qədər hər ədədin qonşu ədədlərini göstərməyi və onlar arasındakı miqdari münasibətləri bilirlər. 2 hallarını təkrar etdikdən sonra, o biri ədədlərə keçmək olar. Burada hazırlıq işi, tək və cüt ədədlər sırasının oxunmasıdır (düzünə və tərsinə): 1, 3, 5, 7, 9 və 2, 4, 6, 8, 10 Bundan sonra 3 + 1 + 2, 4 + 2 + 1, 6 + 2 + 2 şəklində misallar həll edilir. Uşaqlar həmin aralıq mərhələdəki cavabı söyləməlidirlər. Məsələn, «3 + 1 elər 4 və 4 + 2 elər 6». 3 və 4 halları hissə-hissə toplama və çıxmaya əsaslanmaqla ( 2 halı üçün) yerinə yetirilir. Bu zaman rəngarəng əyani vasitələrdən də istifadə olunmalıdır. 5+3 halı 5+2+1, 6+4 halı 6+2+2 kimi göstərilərək hesablanır. Aşağıdakı kimi məsələlər verilə bilər: «Hansı ədədin üstünə 3 gəlsək, 7 alınar?» «8 = + 3, 9 = 6 + , 7 - = 4», «7, 6, 8, 9 ədədlərini 10-a tamamla», «8 ədədini hansı iki bərabər toplanan şəklində göstərmək olar?». Toplama və çıxmanın hər halından sonra əvvəlki hallara aid cədvəl təkrar edilir. Mətnli sadə məsələlər həlli və rəqəmlərin yazılışı davam etdirilir.
10 dairəsində ilk 5 ədəddən fərqli olaraq, 6-dan 10-a qədər ədədlərin toplanması və çıxılması hər biri ayrılıqda öyrənilir. Ona görə də əvvəlcə 5: 6: 7: 8: 9 hallarını nəzərdən keçirək. Bu halların öyrədilməsində aşağıdakı tələblər ödənməlidir:
Cəmin yerdəyişmə xassəsinin şüurlu mənimsənilməsi. Cəmin yerdəyişmə xassəsi o zaman səmərəli olur ki, ikinci toplanan birinci toplanandan böyük olsun – faktının dərk olunması. Hissə-hissə toplama priyomu və cəmin yerdəyişmə xassəsi haqqında biliyin şagirdlərdə formalaşdırılması. 10 dairəsində toplama cədvəlinin və 6-dan 10-a qədər ədədlərin tərkibinin əzbər öyrədilməsi. Toplama ilə çıxma arasındakı əlaqədən istifadə edərək, 8 – 6, 9 – 7, 10 – 6 kimi çıxma hallarının öyrədilməsinə şagirdlərin hazırlanması. Cəmin, qalığın tapılmasına aid, bir ədədin o birindən bir neçə vahid böyük (kiçik) olmasını tapmağa aid mətnli sadə məsələlərin həll edilməsi bacarıqlarının möhkəmləndirilməsi. Şagirdlərdə santimetr haqqında təsəvvürün formalaşdırılması və uzunluğun ölçülməsində santimetrdən istifadə edilməsi. Yuxarıda toxunduğumuz məsələləri qısa xarakterizə edək. Cəmin yerdəyişmə xassəsi I sinifdə yalnız tanışolma planında verilir. Konkret və praktik çalışmalar əsasında şagirdlər həmin xassəsini öz sözləri ilə ifadə etməlidirlər. Şagirdləri başa salmaq lazımdır ki, bu xassə yalnız toplama əməli üçündür. Bu xassəni tətbiq etmək üçün şagirdlərə 3 + 6 və 5 + 3 kimi misalları həll etməyi tapşırmaq olar. Şagird 1-ci misalı 3 + 6 = 6 + 3 = 6 + 2 + 1 kimi həll edir. Misalların həllini həm də 6-dan 10-a kimi ədədlərin tərkibi ilə əlaqələndirmək lazımdır. Ədədlərin tərkibinin öyrədilməsi 20 dairəsində toplama və çıxmaya hazırlıq işidir. 6 + 4 = 10, 10 – 4 = 6, 10 – 6 = 4 misalların həllinə aid xüsusi dərslər həsr olunur. Bir toplama halından iki çıxma halı alınır: 5 + 4 = 9 , 9 – 5 = 4 , 9 – 4 = 5 Burada da toplama və çıxmaya aid mətnli sadə məsələlərin həlli davam etdirilir. Əşyaların uzunluqlarına görə müqayisə edilməsi, uzunluğun şərti uzunluq vahidi ilə ölçülməsi işi davam etdirilir. Burada iki tələb ödənməlidir:
iki əşyanın uzunluğunu müqayisə etmək üçün hər ikisinə tətbiq olunan ölçü vahidləri eyni olmalıdır. əşyanın uzunluğunu ölçmək üçün ölçü vahidinin bir ucu əşyanın başlanğıcına, o biri ucu isə sonuna qoyulmalıdır. Alınan nəticələr müqayisə edilir. Şagirdlər şərti uzunluq vahidi ilə ölçmə vərdişi qazanandan sonra santimetr anlayışı daxil edilir və uzunluğu santimetrlə, xətkeşlə ölçürlər. 10 dairəsində 6-: 7-: 8-: 9-: 10- hallarının öyrədilməsi Bu mövzunun öyrənilməsi metodikasının vəzifələri və əsas məsələləri aşağıdakılardır: Toplama və çıxma arasındakı əlaqədən istifadə edərək, çıxma priyomunun şüurlu mənimsədilməsi, ədədin tərkibinə əsaslanaraq, çıxma nəticəsinin tapılması. Şagirdlər 10 dairəsində toplama və çıxmanın cədvəl hallarını və 2-dən 10-a qədər ədədlərin tərkibini əzbər bilməlidirlər. Cəmi, qalığı, verilən ədəddən bir neçə vahid böyük (kiçik) olan ədədi tapmağa aid məsələ həlli bacarığının möhkəmləndirilməsi. Santimetr bölgülü xətkeşlə əşyaların uzunluğunun ölçülməsi və onların müqayisə edilməsi bacarıqlarının möhkəmləndirilməsi. Nömrələmə biliklərindən istifadə edərək, 20 dairəsində istənilən ədəddən başlayaraq, ədədlər ardıcıllığının göstərilməsi. Yuxarıda qeyd olunan məsələlər üzərində bir qədər ətraflı dayanaq. Məlumdur ki, bir toplama halından iki çıxma halı alınır, Deməli, üç misal bir-birilə qarşılıqlı əlaqədə olur, Bu misalların həlli çıxma nəticəsini asan tapmağa kömək edir, lakin burada həm də ədədin tərkibinə dair biliklərə istinad etmək lazımdır. Məsələn, 6 =4 +2 və ya 6 – 4 = 2, 6 =5 +1, 6 – 5 =1, 6 –1 =5, 6 = 3 + 3, 6 – 3 = 3 və s. Bu misalların həllində didaktik materiallardan (say çöplərindən, cədvəldən, illüstrativ materialdan) istifadə olunur. 7-dən, 8-dən, 9-dan və 10-dan çıxma hallarında da oxşar iş sistemindən istifadə olunur. 10 dairəsində çıxmanın çətin hallarının öyrədilməsi – 6-dan 10-a qədər ədədlərin tərkibini də öyrətməyə imkan verir. Çalışmaq lazımdır ki, hər bir şagird ədədlərin tərkibini əzbər bilsin. Hesab məsələlərinin həllində elə suallar vermək lazımdır ki, onlar sərbəst mühakimə aparmağı bacarsınlar və və tətbiq olunacaq əməli əsaslandıra bilsinlər. Müxtəlif növ məsələlərin müqayisə edilməsinə aid çalışmalar verilməlidir. Santimetrlə tanışlıqdan sonra, santimetr bölgülü xətkeşdən istifadə edərək, praktik işlərə xüsusi yer vermək lazımdır. Dərs ilinin ikinci yarısında nömrələməyə dair biliklər müntəzəm təkrar edilməlidir. Yüklə 60,26 Kb. Dostları ilə paylaş:
|