Подробнее



Yüklə 2,37 Mb.
səhifə4/9
tarix24.09.2023
ölçüsü2,37 Mb.
#147713
1   2   3   4   5   6   7   8   9
axborotlarni ximoyalash

Nusxa ko'chirish himoyasi
Nusxa ko'chirishni himoya qilish vositalari dasturiy ta'minotning o'g'irlangan nusxalaridan foydalanishni oldini oladi va hozirda yagona ishonchli vosita - dasturchi-ishlab chiquvchilarning mualliflik huquqlarini himoya qilish va bozor rivojlanishini rag'batlantirish. Nusxa ko'chirishdan himoya qilish degani, dastur o'z vazifalarini faqat ma'lum bir nusxa ko'chirilmaydigan element tan olinganda bajarishini ta'minlaydi. Bunday element (asosiy element deb ataladi) floppi, kompyuterning ma'lum bir qismi yoki shaxsiy kompyuterga ulangan maxsus qurilma bo'lishi mumkin. Nusxa ko'chirishdan himoya qilish barcha himoya tizimlari uchun umumiy bo'lgan bir qator funktsiyalarni bajarish orqali amalga oshiriladi:
– dastur ishga tushiriladigan muhitni aniqlash;
– dastur ishga tushirilgan muhitni autentifikatsiya qilish;
– ruxsatsiz muhitdan ishga tushirishga javob;
– ruxsat etilgan nusxa ko‘chirishni ro‘yxatdan o‘tkazish;
- tizimning ishlash algoritmlarini o'rganishga qarshi kurash.
Dastur ishga tushiriladigan muhit floppi yoki shaxsiy kompyuterdir (agar o'rnatish qattiq diskda amalga oshirilsa). Atrof-muhitni aniqlash atrof-muhitni yanada autentifikatsiya qilish uchun qandaydir tarzda nomlashdan iborat. Atrof-muhitni aniqlash deganda unga maxsus yaratilgan yoki o'lchanadigan kamdan-kam takrorlanadigan va soxtalashtirish qiyin bo'lgan xususiyatlarni - identifikatorlarni belgilash tushuniladi. Floppy disklarni ikki xil usulda aniqlash mumkin.
Birinchisi, floppi disk yuzasining bir qismiga zarar etkazishga asoslangan. Bunday identifikatsiyalashning keng tarqalgan usuli "lazer teshigi" dir. Bu usul yordamida floppi disk lazer nuri bilan ma'lum bir joyda yondiriladi. Ko'rinib turibdiki, nusxa ko'chirish diskida va asl diskdagi kabi bir xil teshikni qilish juda qiyin.
Ikkinchi identifikatsiya usuli floppi diskni nostandart formatlashga asoslangan.
Ruxsatsiz muhitdan ishga tushirish reaktsiyasi odatda tegishli xabarni chiqarishga qisqartiriladi.
Axborotni yo'q qilishdan himoya qilish
Shaxsiy kompyuterdan foydalanishning barcha holatlari uchun xavfsizlikni ta'minlash vazifalaridan biri turli xil tiklash choralarini tayyorlash va amalga oshirish (sug'urta fondini zaxiralash, yaratish va yangilash, axborot arxivini yuritish va boshqalar) paytida yuzaga keladigan ma'lumotlarni yo'q qilishdan himoya qilishdir. Axborotni yo'q qilish sabablari juda xilma-xil bo'lganligi sababli (ruxsatsiz harakatlar, dasturiy ta'minot va apparat xatolari, kompyuter viruslari va boshqalar), sug'urta choralari shaxsiy kompyuterlardan foydalanadigan har bir kishi uchun majburiydir.
Xavf haqida alohida ta'kidlash kerak kompyuter viruslari. Ko'pgina kompyuter foydalanuvchilari (SHK) ular haqida yaxshi bilishadi va ular bilan hali tanish bo'lmaganlar tez orada ular bilan tanishadilar. Kompyuter virusi kichik, ancha murakkab, ehtiyotkorlik bilan tuzilgan va xavfli dastur bo'lib, u o'z-o'zidan ko'paytirilishi, disklarga o'tkazilishi, boshqa odamlarning dasturlariga biriktirilishi va axborot tarmoqlari orqali uzatilishi mumkin. Virus odatda kompyuterni turli yo'llar bilan buzish uchun yaratiladi - xabarning "zararsiz" chiqarilishidan tortib, fayllarni o'chirish, yo'q qilishgacha.
Viruslarning asosiy qismi odamlar, bezori dasturchilar tomonidan, asosan, o'zlarining mag'rurligini ko'rish yoki antiviruslarni sotish orqali pul ishlash uchun yaratilgan. Antivirus - bu viruslarni aniqlaydigan yoki aniqlaydigan va yo'q qiladigan dastur. Bunday dasturlar ixtisoslashgan yoki universaldir. Universal antivirus va ixtisoslashgan antivirus o'rtasidagi farq nima? Ixtisoslashgani faqat allaqachon yozilgan, ishlaydigan viruslar bilan, universali esa hali yozilmagan viruslar bilan ishlay oladi.
Aksariyat antivirus dasturlari ixtisoslashgan: AIDSTEST, VDEATH, SERUM-3, ANTI-KOT, SCAN va boshqa yuzlab dasturlar. Ularning har biri bir yoki bir nechta o'ziga xos viruslarni taniydi, boshqalarning mavjudligiga hech qanday munosabat bildirmaydi.
Universal antiviruslar viruslarning butun sinflari bilan kurashish uchun mo'ljallangan. Uchrashuvga ko'ra, universal ta'sirga ega antiviruslar butunlay boshqacha. Keng dastur rezident antiviruslar va audit dasturlarini toping.
O'sha va boshqa antivirus dasturlari ma'lum imkoniyatlarga ega - ijobiy va salbiy (kamchiliklar) xususiyatlari. Ixtisoslashganlar, soddaligi uchun, juda tor ixtisoslashgan. Viruslarning sezilarli xilma-xilligi bilan bir xil antiviruslar talab qilinadi.
Viruslardan himoya qilish uchun qo'llanilishidan tashqari, antivirus dasturlari keng qo'llaniladi va tashkiliy xavfsizlik choralari. Virusli harakatlar xavfini kamaytirish uchun har bir aniq holat uchun kamaytirilishi yoki kengaytirilishi mumkin bo'lgan muayyan harakatlarni amalga oshirish mumkin. Mana o'sha harakatlardan ba'zilari:
1. Korxonaning barcha xodimlarini virus hujumlari xavfi va mumkin bo'lgan zarar haqida xabardor qilish.
2. Dasturiy ta'minotni almashish (olish) bo'yicha boshqa korxonalar bilan rasmiy munosabatlarni amalga oshirmang. Xodimlarga dasturlarni axborotni qayta ishlash tizimlariga o'rnatish uchun "tashqaridan" olib kelishni taqiqlash. Faqat rasmiy ravishda tarqatilgan dasturlardan foydalanish kerak.
3. Xodimlarning foydalanishiga yo'l qo'ymaslik Kompyuter o'yinlari maxfiy ma'lumotlarni qayta ishlaydigan shaxsiy kompyuterlarda.
4. Uchinchi shaxslarga kirish uchun axborot tarmoqlari alohida maxsus joy ajrating.
5. Dasturlar va ma'lumotlar nusxalari arxivini yarating.
6. Vaqti-vaqti bilan nazorat summasi yoki "toza" dasturlar bilan taqqoslash orqali tekshiring.
7. Axborot xavfsizligi tizimlarini alohida muhim shaxsiy kompyuterlarga o'rnatish. Maxsus antivirus vositalarini qo'llang.
Dasturiy ta'minot himoyasi ma `lumot - bu axborot xavfsizligi funktsiyalarini amalga oshiradigan dasturiy ta'minotga kiritilgan maxsus dasturlar tizimi.

Yüklə 2,37 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin