Polimarfizm

mumkin.

Masalan, past temperaturada oq qalayning, kulrang qalayga o‘tishini 0,001%

miqdoridagi Bi to‘xtata olsa, bu jarayonni 0,1% miqdorda qo‘shilgan Al tezlatishi

mumkin bo‘lgan holda, 0,75% qo‘shilgan germaniy kulrang qalayni 60°C gacha

stabillashtirib qo‘yadi.

Izamarfizm

Yunoncha izo v morphe shakl degan manoni anglatadi

Malumot

Har xil tarkibli kristallangan moddalarning kristall strukturasi bir xil bo‘lib,

tarkibi uzluksiz o‘zgaruvchan aralashmalar hosil qilish qobiliyati ko‘p jihatdan

izmorfizmga, ya’ni kimyoviy elementlarning o‘xshash tarkibli kimyoviy

birikmalarda bir-birini almashtira olish xususiyatiga asoslanadi

Tayanch tushunchalar

.

Shuning uchun izomorfizm termini ikki bir-biriga yaqin tushunchalarni

ifodalashda ishlatiladi. Birinchisi, turli kimyoviy tarkibdagi kristallarning formalari

va strukturalari bir-biriga juda yaqin bo‘lgan holda, ikkinchisi, o‘zgaruvchan

tarkibli birikmalarda strukturani o‘zgartirmay bir atomning (yoki ionning) o‘rnini

ikkinchi bir atom (yoki ion) almashtirgan holda izomorfizmga xos bo‘lgan ikkinchi

tushunchani ko‘rib chiqamiz. Kristall panjaradagi atom yoki ionlarning o‘rin

almashishi quyidagi hollarda bajariladi: strukturaviy birliklar geometrik va

kimyoviy jihatdan bir-biriga yaqin bo‘lgan hollarda. Kimyoviy yaqin bo‘lishi

uchun atom va ionlarning valentligi, kimyoviy bog‘lanish turi, qutblanishi bir xil

bo‘lishi, geometrik yaqin bo‘lishi uchun atom, ion radiuslari va xajmlari (farqi 5-7% dan ortmasligi kerak) bir xil bo‘lishi hisobga olinadi.

.

Izomorfizmning ikki holati ma’lum. Birinchisi oddiy bo‘lgan ya’ni bir xil

valentli elementlarning o‘rin almashishi bilan sodir bo‘ladigan izomorfizm.

Izomorfizmning bu turi izovalent izomorfizm deyiladi. Ikkinchisi murakkab

bo‘lgan, ya’ni turli valentli elementlarning o‘rin almashishi bilan sodir bo‘ladigan