Portlatuvchi – rasmiylashtirish va berish tartibi O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari bilan belgilanadigan “Portlatuvchining yagona daftari”ga EGA bo‘lgan malakali ishchi

Oltingugurtli angidrid – rangsiz gaz bo’lib, u o’tkir, qattiq bezovta qiluvchi, nordon tamli, o’ta zaxarli va yonmaydigan gazdir. Namlik bilan aralashgan paytda oltingugurt kislotasini yuzaga keltiradi.
Serovodorod – rangsiz, palag’daxum tamiga ega bo’lgan va juda zaxarli gazdir.
Atmosfera xavosi bilan 600 ^oS xaroratda yonish va 4,6 – 46%gacha esa portlanish qobiliyatiga egadir.
Serovodorodning oxirgi ruxsat berilgan konstentrastiyasi (PDK) inson uchun 0,00066% dan oshmasligi kerak.
Simob bug’i – rangsiz, xidsiz va tamga ega bo’lmagan gaz bo’lib olovda yonmaydi. Insonning zaxarlanishi uning markaziy nerv sistemasi va buyrak kasalliklarining ro’kachi tarzida ko’rinadi.
Simob bug’ining inson uchun ruxsat berilgan konstentrastiyasi (PDK) atmosferada 0,00001% dan oshmasligi kerak.


Karbonat angidrid gazi – SO₂ zaxarli gaz hisoblanmay, er osti kon ishlarida ishlayotgan ishchilarga ziyon etkazib, xavodagi yuqori konstentrastiyasi nafas olish ritmini buzib, bosh og’rig’ini keltirib chiqaradi.
Inistiyalovchi PM lar – yukori sezvchanlikka ega bulgan PM lar bulib, kukunsimon xolatda juda xam xavfli buladi. (engilgina zarbdan, tirnash va siltanishdan, olov yoki uchkundan xam portlashi mumkin). Shuning uchun xam birlamchi inistiyalovchi PM larni kukunsimon xolatda bir joydan ikkinchi joyga tashish takiklanadi. Preslangan xolatda uning xavfliligi birmuncha pasayadi. Birlamchi inistiyalovchi PM lar gigroskopikmas, ammo namni uziga tortish xususiyatiga ega.
Rtut – kulrang yoki ok rangli zaxarli kristallangan kukun bulib, kuruk kukunsimon xolatida uta sezuvchan buladi. Tarkibida 10% nimligi bulganda rtut detonastiyalanmay yonadi, tarkibida 30% namligi bulganda u yonmaydi xam. Preslangan rtut-tashki ta’sirga kam sezgir va shuning uchun xam portlatgichlarni tayyorlashda rtut preslangan shaklda kullaniladi.
Kurgoshin azodi - ok rangli mayda kristalli kukun, gigroskopikmas, suvda erimaydi va namlanganda xam detonastiyalash kobiliyatini yukotmaydi. Kurgoshin azodi – birlamchi PM lar ichida eng kuchlilaridan bulib, rtutga nisbatan kam zaxarli, shuning uchun xam portlatgichlarni tayyorlashda keng kullaniladi. Kurgoshin azodining kuyosh nuriga judayam kam sezuvchanligi – uni yanayam sezgirligi yukori bulgan kurgoshin trinitrorezorstinat bilan birga kushib ishlatilishiga olib keladi.