Postür ve Hareketin Kontrolü: Beyin Sapı; ( orta beyin, Pons, Medulla) Serebellum, Bazal ganglionlar
Yüklə 8,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1 Merkezi Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi Konu başlıkları : Konu başlıkları : Konu başlıkları : Konu başlıkları : Postür ve Hareketin Kontrolü: Beyin Sapı; ( orta beyin, Pons, Medulla) Serebellum, Bazal ganglionlar - Beyin Sapı ve Orta Beynin Fonksiyonları - Motor Hareketin Beyin Sapı Tarafından Kontrolü - Rertiküler Formasyon , Motor harekete katkıları - Serebellum ve Motor Hareketin Serebellum Tarafından kontrolü - Bazal Ganglionların Motor Kontrole Katkıları Diensefalon (Ara Beyin) - Talamus ve Hipotalamus - Metabolizma ve Vücut sıcaklığının Düzenlenmesi Duygusal Beyin (Limbik Sistem) Beyni saran Yapılar, Kan Beyin Seddi, Beyin Kan akımı, Serebrospinal Sıvı, Omurilik: Beyin Merkezi Sinir Sistemi Giriş 2 • Medulla Spinalis • Beyin: Prozansefalon (Ön Beyin) Diensefalon :(ara beyin) - Talamus, Hipotalamus Telensefalon: Serebrum, Corpus sitriatum) Mezansefalon (Orta Beyin) Tektum, Pedunculus serebri Rombansefalon(Arka Beyin) Pons, Medulla oblangata ( bulbus), Serebellum MSS Bölümleri: Beyin Omurilik ve ilgili sinirlerden duysal bilgiyi alır Bu bilgileri işler, motor çıktı için uygun başlangıç ve koordinasyonu yürütür Omurilik: Periferik SS (Somatik ve Otonom) den gelen duysal bilgileri beyne • Motor bilgiyi beyinden çeşitli uygulama organlarına (iskelet, kalp, düz kaslar ve bezler) iletir. Bazı refleksler için merkezdir İ ki bölümden oluşur Merkezi Sinir Sistemi 3 Kaynaklar * Anatomiy and physiology, Gary A.Thinboden, Kevin T. Patton 1999, Mosby 4th .Ed. * Color Atlas of Pathophysiology, Stefan Silbernal, Florian lang Theime, Verlag; 2000. * Tsxtbook of Medical Physiology , A.C. Guyton, J.E.Hall, Elsevier Inc.2012 Genel Fizyoloji , İstanbul Tıp Fakültesi Temel ve Klinik Ders Kitapları, Nobel Tıp Kitabevi 2001 * Kontrol Sistemleri, Sindirim ve Boşaltım Sistemleri, İ stanbul Tıp Fakültesi Temel ve Klinik Ders Kitapları, Nobel Tıp Kitabevi, 2001 * Color Atlas of Physiology, Agamemnon Despopaulas Stefan Silber lagl Theime Verlag 2004 * Vander İnsan Fizyolojisi, Eric P. Widmaler,Hersltel Palf, Kevin T Stang Çeviri ed. Serdar Demirgören, Güven bilimsel 2010 * Ganong’un Tıbbi Fizyolojisi, Kim E Barrett, Susan M Barman Scott Boltano, Heddwen L.Brooks çeviri ed, Hakkı Gokbel Nobel Tıp Kitabevi 2011, 23. Baskı * Klinik Nöroanatomi(Tıp Fakültesi öğrencileri için) Richard S. Snell, Çeviri Ed;Mehmet Yıldırım, Nobel Tıp Kitabevi, 2000 Prof.Dr.Y.Ziya Ziylan Prof.Dr.Y.Ziya Ziylan Prof.Dr.Y.Ziya Ziylan Prof.Dr.Y.Ziya Ziylan Đ.Ü. .Ü. .Ü. .Ü. Đstanbul Tıp Fakültesi stanbul Tıp Fakültesi stanbul Tıp Fakültesi stanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı Fizyoloji Anabilim Dalı Fizyoloji Anabilim Dalı Fizyoloji Anabilim Dalı Beyin sapı ve Orta Beynin Fonksiyonları Motor Hareketin Beyin Sapı Tarafından Kontrolü Rertiküler Formasyon , Motor harekete katkıları 4 Öğrenim Hedefleri : Hareketin Kontrolü, Motor sistemler Beyin Sapı ‘nın (Medulla oblangata, Pons, Orta Beyin) Fonksiyonlarının genel işlevlerini gözden geçirmek, Motor Hareketin Beyin Sapı tarafından kontrolünün diğer beyin bölgeleriyle birlikteliğini tartışmak, Rertiküler Formasyonun genel işlevleri ve Moıtor harekete ilişkin katkılarını kavramak Hareketin Kontrolü Vücutta hareketler çeşitli düzeylerdeki motor sistemler tarafından kotrol edilir Motor Sistemler Refleks Ritmik hareketler İ stemli hareketler olup, Refleksler, omurilik , Ritmik ve istemli hareketler, Beyin korteksi, Beyin sapı, Serebellum ve Bazal ganglionlar tarafından birlikte konrol edilir 5 Motor Sistemler Cortical motor areas Basal ganglia Cerebellum Descending brain stem paths Descending cortical motor paths Spinal cord: Intermediate zone Ventral horn Muscle Motor yolların fonksiyonel hiyerarşisi Motor execution: force & direction 6 Beyin sapı Omuriliğin (Medulla Spinalis) uzantısı gibidir. Üç oluşumu kapsar Mid brain (Orta beyin): İş itmeve görme ile ilişkili refleks merkezleri Pons: Solunum merkezi Medulla Oblongata : Motor yolların çaprazlanmalar Kardiak merkez, Solunum merkezi – Beyin sapı (Anatomik görünüm) Figure 13.19 7 Beyin sapının Genel Fonksiyonları Üç ana fonksiyonu gerçekleştirir – İ leti Fonksiyonu Serebrum ve m.spinalis arsında iletimi sağlayan tüm yollar buradan geçer – Refleks fonsiyonu Yaşam için gerekli otomatik davranışları gerçekleeştirir ( Yaşamsal merkezler buradadır) – Yüz ve baş bölgesinin innervasyonu Büyük ölçüde bu bölgeden yapılır. 12 kafa çiftinden (Kranial sinir) 10’nun çekirdeği burada yerleşiktir Beyin sapının İleti Fonksiyonu -1 Korteks ile serebellum, bazal gangliyonlar ve daha alt merkezler arasındaki bağlantı yolları beyin sapından geçer Daha yüksek nöral merkezlerden gelen ve beyin sapına çeşitli fonksiyonları başlatma veya değiştirme komutunu taşıyan, emir sinyalleri için bir durak olarak görev yapar. 8 Duysal ileti Medula spinalisten talamusa , - Spinotalamik (fassiculi ve nuc. cuneatus ve gracilis), Retiküler formasyona - Spinoretiküler traktuslar ile ulaştırılı r Motor ileti Korteksten medulla spinalise emirleri taşıyan yollar ; - Kortikospinal traktus Anterior kortikospinal traktus Lateral kortikospinal traktus - Retikülospinal traktus ile ulaştırılır Beyin Sapının ileti fonksiyonu -2 Beyin Sapında Duysal İleti Motor ve duysal kontrol, gövde ve alt ekstremitelerde omurilik ile, baş, boyun ve yüz’ de beyin sapındaki çekirdekler aracılığı ile gerçekleşir. Omurilikten talamusa, Spinotalamik (fassiculi ve nuc. cuneatus ve gracilis) yollarla , M.Spinalisten retiküler formasyona Spinoretiküler traktuslar aracılığıyla ulaşır. 9 Spinotalamik (Duysal yollar) gövde ve alt ekstremite baş, boyun ve yüz Spinotalamik yollar: Beyin sapı gri maddede yer alır 10 Motor Pathways Cortical motor areas Descending brain stem paths Descending cortical motor paths Spinal cord: Intermediate zone Ventral horn Muscle 1°motor cortex Premotor cortex Red nucleus Reticular formation Vestibular nuclei Superior colliculus Kortikospinal~ Piramidal (Motor)yol Korteksten ayrıldıktan sonra; medullada piramidleri oluşturur: Çaprazlaşan lifler - Lateral Çaprazlanmayanlifler- Anteriyor kortikospinal yolları oluşturur 11 Kortikospinal yol Lateral kortikospinal yol 12 Dengenin korunması Stereotipik hareketlerin Vücudun yerçekimine karşı dik tutulmasının kontrolü Ritmik (stereotipik) hareket Kendiliğinden veya bir uyarana karşı oluşan tekrarlayan ritmik motor hareketler; – Çiğneme, yürüme, koşma vs Bu hareketler, Medulla spinalis, ve beyin sapı’nın ortak görevidir Beyin Sapının Motor (Postüral) fonksiyonu-1 Postüral motor fonksiyonlar -2 Beyin sapına ulaşan bilgilere göre düzenlenir. Bu bilgiler 1- nükleus ruber * denge organı * boyun bölgesindeki reseptörlerden 2- lateral vestibüler çekirdek (Dieters çekirdeği) 3- medial vestibüler çekirdek 4- Retiküler formasyonun bazı bölümlerinden impulslar alır, dengenin düzenlenmesi ile ilgilidir . 13 Kollateral lifler (Postural fonksiyon) 1) B.sapı vestibüler nukleus 2) Retiküler Formasyon(madde) 3) Tectospinal * Yerçekimine karşı vücudun desteklenmesi görevini yapar nukleus ruber: Orta Beyinde (Mezensefalonda) yerleşiktir En önemli efferent yol; rubrospinal yol Çaprazlanır, omurilikte motor nöronlarındorsalinde gri maddede sonlanır. Ara nöronlar ile , α ve γγγγ fleksör motor nöronları uyarır 14 n.ruber Rubrospinal yol 15 Vestibüler çekirdekler; Dengeyi koruma fonksiyonu önemlidir (baş dikey pozisyonda iken) Bu çekirdeklerden başlayan lifler lateral ve medial vestibülospinal yollarla ektremite kaslarına ulaşır Lateral Lateral Lateral Lateral vestibülo vestibülo vestibülo vestibülo spinal spinal spinal spinal yol: yol: yol: yol: - Omurilik arka boynuzunda sonlanır -efferentleri çaprazlanmaz (vestibüler traktus) -aynı taraf ekstremite kaslarını etkiler -α ve γ ekstansör motor nöronları uyarıcı,fleksörleri inhibe edici etki gösterir. -Uyarıcı etkisi monosinaptiktir 16 Medial vestibülo spinal yol: Bilateral Boyun ve omuz kaslarını etkiler Cohlear çekirdek 17 Retikülospinal traktus Kafa çiftleri motor çekirdekleri ve omurilik ön boynuz motor nöronlarıyla ilişki kurar. *Uyarıcı etkisi monosinaptiktir Tüm inici ve çıkıcı yolların geçiş bölgesidir Beyin korteksindeki motor sinirlerden başlayan liflerin oluşturduğu inici yollar medulla oblangatanın ventral yüzeyinde iki adet piramid oluşturur. Piramidal traktus adını alan lifler çaprazlaşır ~ decussatio pramidum Beyni Medulla Spinalise bağlar Vücudun karşı tarafının (kol, gövde ve bacak) motor kontrolü Medulla Oblangata 18 MEDULLA OBLANGATA Vegetatif Sistem ile ilgili otonomik reflekslerin kontrolü medulla oblangata’da yerleşik merkezler tarafından kontrol edilir Kalp merkezi Solunum merkezi Kan dam. vazomotor merkez Öksürük, yutma, kusma vb. Tat alma Boyun ve yüz kaslarını kontrol ederek dengeyi sağlama İş itme ile ilgili cohlear çekirdek ve birçok kafa çifti Medulla oblangatadan kaynaklanaklanır IX: Glossofarengeal (Farenks’in kas ve mükoz membranları, ağzın açılıp kapanması, dilin arka 1/3 ü) (Miks) X: Vagus ( Farenks, larenks, kalp, akciğerler, mide) (Miks) XI: Accesorius (Baş ve omuzların dönmesi) (Motor) XII: Hipoglosseal (Dil kasları) (Motor) Medulla oblangata harabiyetinde gözlenen sorunlar Lezyonlarında yaşam kolaylıkla durabilir . - Hareket: aynı tarafta paralizi - Pupilla: Çap; dilate - Reaktivite; fikse - Koma hali - Solunum: Anormal solunum paterni - Ataksi: Denge bozuklukları - Hareketlerin kontrolünde yetersizlik - İ natçı öksürük 19 Ortabeyin ve medulla oblongata arsında yerleşiktir. V, VI, VII veVIII . kranial sinirlerin çekirdekleri burada bulunur İ nici ve çıkıcı yollarla MSS nin değişik düzeyleriyle bağlantı kurar Ventral bölümü : Korteksten serebelluma giden hareket ve duyularla ilgili bilgileri iletir Dorsal bölümü ; -solunum, -tat alma -uyku ile ilgili bölümleri içerir Pons Pons’un fonksiyonları : - Solunum Merkezi - Kardiovasküler merkez burada bulunur Çekirdekleri pons’ta yerleşik Kafa çiftleri: V : Trigeminus (Yüz, dil, diş, çiğneme kasları) (Motor ve duysal) VI : Abducens (Gözün lateral rektus kasları-gözü dışa) ( Motor) VII: Fasiyal ((Yüz kasları) (Motor ve duysal) VIII: Akustik (Đşitme) (Duysal) Gözlenen sorunlar (harabiyet) - Pupilla: Çap, iğne ucu gibi -Yarı koma hali -Anormal ekstansör hareketler -Apnöstik solunum ve hiperventilasyon 20 Midbrain (Orta beyin) Corpora quadrigemina – En büyük çekirdeklerdir, Superior ve inferior colliculuslara ayrılır Superior colliculi – vizuel reflekslerle ilişkili çekirdeklerdir Inferior colliculi – işitme refleksleriyle ilşkili çekşrdeklerdir Orta Beyin (Mezensefalon) Ponsun üzerinde, serebrumun altında yer alır, beyin sapının en küçük bölümüdür. Motor sistemin bileşenleri arasında özellikle serebellum, bazal gangliyonlar ve beyin yarıküreleri arasında önemli bağlantılar yapar Örn: Orta beynin merkezi kısmında yerleşik Substantia nigra isteğe bağlı hareketleri düzenleyen bazal gangliyonlara önemli input (girdi) verir (Parkinson hast.) İşitsel ve görsel sistemle ilgili çekirdekleri içerir (c. superior ve c.inferior) Bazı bölgeleri göz hareketlerinin kontrolünde önemli olan ekstraoküler göz kasları ile bağlantılıdır (III veI V cranial sinirler) IV: Troklear (Gözün üst çapraz kasları-dışa ve aşağı hareket) (Motor) . 21 Orta beyin Harabiyetinde: - Göz kapağı düşüklüğü - Pupilla; ortada ve dilate -Bilinç kaybı - Anormal ekstansör hareketler - Hiperventilasyon - III. ve IV. Kafa çiftlerine ait fonksiyon kaybı gözlenir Retiküler Formasyon Omurilikten, M.Oblangata, pons, orta beyin ve talamusa uzanan sinir hücre ve liflerinden oluşur Bu sinir ağı, fonksiyonel olarak mediyal ve lateral bölgelere ayrılır. Ventrolateral meduller retiküler formasyon nöronları stereotipik motor paternlerin ve vagus sinirinin viseral fonksiyonları ile ilişkili olan davranışların koordinasyonunda önemlidir. Kural olarak bu nöronlar, lateral retiküler formasyonda yerleşik ve göreceli olarak küçüktür Mediyal retiküler formasyon nöronları orta büyüklüktedir, aşağı ve yukarı uzanan aksonları, hareket, postür, ağrı, uyanıklık seviyesini ve otonomik fonksiyonları belirler. GI cevaplar: yutma, kusma Solunum aktiviteleri: Solunumun başlaması, düzenlenmesi, öksürük, hıçkırık, hapşırma Kalp-damar sistemi ile ilgili; baroreseptör refleksler, beyin iskemisi ve hipoksiye yanıtları kapsar 22 Retiküler Formasyon * Çizgili kas aktivitesini *Somatik ve viseral duyuları *Otonom ve endokrin sistemleri *Uyku-uyanıklık ritmi ve bilinç düzeyini etkiler Retiküler Aktive Edici Sistem (RAS) Sadece motor sistemleri değil, duyu sistemleri ve bilinçlilik durumunu, hatta tüm vücut aktivitesini etkiler. Retikular Formasyon 23 Retikular Formasyon, Afferent ve efferentleri Retiküler Formasyon: Efferentleri; retikülospinal traktus aracılığı ile kafa çiftleri motor çekirdekler ve omurilik ön boynuz motor nöronlarla ilişki kurar. * Uyarıcı etkisi monosinaptiktir Retikülospinal traktus Mediyal Lateral Pons M.Oblangata Çapraz (-) Çapraz +,- α α α α,γγγγ ekstansör eksite fleksör eksite fleksör inhibe ekstansör inhib 24 Beyin sapı Harabiyetinde gözlenen (Genel) Sorunlar * Vital kapasite azalması *Besin ve su yutma (disfaji) *Çevrenin algılanması ve organizasyonunda zorluk *Denge ve hareket sorunları *Baş dönmesi ve bulantı (Vertigo) *Uyku bozuklukları Kafa Çiftleri Beyinden kafatasında bulunan delik veya yarıklardan çıkan beynin12 çift periferik sinirinden oluşur. Bunlardan ilk ikisi (okulomotor ve optik) direkt olarak ön beyin diğerleri ise beyin sapına bağlanır.spinal sinirlerde olduğu gibi fferent (duysal veya efferern(motor) olabilir ve birden fazla fonksiyon yapabilirler. Genel somatik duyuları iletebildikleri gibiözel duyuları da beyne iletirler. Motor lifler ise,göz, ağiz, yüz, dil , farinks ve larinkskaslarında istemli hareketi sağlayacak impulsları beyinden bu yapşlara taşırlar, 25 Kafa Çiftleri (isimlendirme ve ulaştıkları yapılar) III:Okulomotor Göz hareketleri Motor IV: Troklear Gözün üst çapraz kasları-dışa ve aşağı hareket Motor 26 V.kafa çifti: trigeminal sinir Yüz, dil, diş, çiğneme kasları Motor ve duysal VI. Kafa çifti: n. Abducens Gözün lateral rektus kasları-gözü dışa Motor 27 VII. Kafa çifti Fasiyal sinir Yüz kasları Motor & duysal VIII. Kafa çifti: Akustik sinir 28 IX. Kafa çifti:Glossofarengeal sinir Farenks in kas ve mükoz membranları, ağzın açılıp kapanması, dilin arka 1/3 ü Miks (Motor & duysal) X.Kafa çifti: n. Vagus Farenks larenks kalp akciğerler mide Miks 29 XI. Kafa çifti: n. Accesorius Baş ve omuzların dönmesi Motor XII Hipoglossal sinir Dil kaslarının motor kontrolü 30 XII. Kafa çifti: Hipoglossal sinir; Dil kaslarının motor kontrolü SEREBELLUM 31 Öğrenim Hedefleri: Serebellum fonksiyonlarının genel işlevlerini gözden geçirmek, Serebellum fonksiyonlarının genel işlevlerini gözden geçirmek, Serebellum fonksiyonlarının genel işlevlerini gözden geçirmek, Serebellum fonksiyonlarının genel işlevlerini gözden geçirmek, Serebelluma gelen ve ondan çıkan yollar ile serebellum içerinde Serebelluma gelen ve ondan çıkan yollar ile serebellum içerinde Serebelluma gelen ve ondan çıkan yollar ile serebellum içerinde Serebelluma gelen ve ondan çıkan yollar ile serebellum içerinde her birinin bağlantısının anlatılması, her birinin bağlantısının anlatılması, her birinin bağlantısının anlatılması, her birinin bağlantısının anlatılması, Motor hareketin denetiminde serebellumun katkılarının tartışılması, Motor hareketin denetiminde serebellumun katkılarının tartışılması, Motor hareketin denetiminde serebellumun katkılarının tartışılması, Motor hareketin denetiminde serebellumun katkılarının tartışılması, Serebellumun İşlevleri ve bu bölümün harabiyeti (hastalıkları) ile Serebellumun İşlevleri ve bu bölümün harabiyeti (hastalıkları) ile Serebellumun İşlevleri ve bu bölümün harabiyeti (hastalıkları) ile Serebellumun İşlevleri ve bu bölümün harabiyeti (hastalıkları) ile oluşan anormalliklerin tartışılması oluşan anormalliklerin tartışılması oluşan anormalliklerin tartışılması oluşan anormalliklerin tartışılması Serebellum Yüklə 8,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|