Postür ve Hareketin Kontrolü: Beyin Sapı; ( orta beyin, Pons, Medulla) Serebellum, Bazal ganglionlar
Yüklə 8,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
3. Substantia Nigra Pars compacta (SNc) Pars reticulata (SNr) 4. Subthalamic nucleus (STN) 93 Forebrain Midbrain basal ganglionların Afferent lifleri Input (afferent) to basal ganglia 94 The substantia nigra, in turn, has many connections. Basal ganglionlar ve Bağlantıları Substantia nigra çok sayıda bağlantıya sahiptir ve basal ganglionlara gelen informasyonları . (İnput) module eder Basal Ganglionların görevleri • Hareketlerin motor kontrolünde Hareketlerin motor kontrolünde Hareketlerin motor kontrolünde Hareketlerin motor kontrolünde sssserebral erebral erebral erebral kkkkorte orte orte orteks ks ks ks iiiile le le le birlikte görev yapar birlikte görev yapar birlikte görev yapar birlikte görev yapar • Çok sayıda beyin bölgesinden Çok sayıda beyin bölgesinden Çok sayıda beyin bölgesinden Çok sayıda beyin bölgesinden input input input inputlar alır lar alır lar alır lar alır • İstemli hareketlerin başlatılması, durdurulması ve hareketin şiddetini İstemli hareketlerin başlatılması, durdurulması ve hareketin şiddetini İstemli hareketlerin başlatılması, durdurulması ve hareketin şiddetini İstemli hareketlerin başlatılması, durdurulması ve hareketin şiddetini ayarlama görevini yapmakta olduğunu ortaya koyar ayarlama görevini yapmakta olduğunu ortaya koyar ayarlama görevini yapmakta olduğunu ortaya koyar ayarlama görevini yapmakta olduğunu ortaya koyar • Herhangibir şekilde hareketin zamanlamasını kontrol eder Herhangibir şekilde hareketin zamanlamasını kontrol eder Herhangibir şekilde hareketin zamanlamasını kontrol eder Herhangibir şekilde hareketin zamanlamasını kontrol eder • Hareketin bilinç altı fakat öğrenilmiş modelini yerine getirmede kortekse Hareketin bilinç altı fakat öğrenilmiş modelini yerine getirmede kortekse Hareketin bilinç altı fakat öğrenilmiş modelini yerine getirmede kortekse Hareketin bilinç altı fakat öğrenilmiş modelini yerine getirmede kortekse yardım eder yardım eder yardım eder yardım eder • Paralel ve ardışık hareket modellerinin planlanmasında rol alır Paralel ve ardışık hareket modellerinin planlanmasında rol alır Paralel ve ardışık hareket modellerinin planlanmasında rol alır Paralel ve ardışık hareket modellerinin planlanmasında rol alır (Farklı harflerin yazılması, topu elle fırlatma, daktilo ile yazma vb.) (Farklı harflerin yazılması, topu elle fırlatma, daktilo ile yazma vb.) (Farklı harflerin yazılması, topu elle fırlatma, daktilo ile yazma vb.) (Farklı harflerin yazılması, topu elle fırlatma, daktilo ile yazma vb.) 95 İlk kez James Parkinson tarafından tanımlanmıştır (1960). Subs. Nigra pars compakta’daki dopaminerjik nöronların hasarı ile karekterizedir. Subs. Nigra– kospus striatum arası dopaminerjik yol bozuktur (nigrostriatal yol) (%60-80) Hem hipokinetik hemde hiperkinetik nitelikleri vardır Hipokinetik Belirtiler: Akinezi ve Bradikinezi Hiperkinetik Belirtiler: Dinlenme halindeTremor (statik) ve dişli çark rijiditesi İleri evrede : Postüral bozukluklar Tedavi: Parkinson Hastalığı (Paralizi Ajitans) 190 Bradykinesia “Slowed movement” “Slowed movement” Parkinson hastalığının belirtilerinden biridir ve particularly noticeable with walking - a motor behavior where the center of gravity shifts forward, and placing each foot forward alternately is what keeps you from falling. Slowed movements allows the center of gravity to shift too far forward, too rapidly. 96 191 Poverty of movement Limited or no movement - often described by the person as becoming “stuck” in position - also is characteristic of Parkinson’s disease. Remember that the basal ganglia are responsible for initiating a change in movement patterns. Here, the individual is attempting to rise from a chair - a complex motor sequence where timing of the component movements is critical. ParkinsonHastalığı, substantia nigra and globus pallidus, harabiyetiyle ilişkili olup, İstirahat halinde tremor ve bradykinesia ile karekterizedir Parkinson Hastalığı 97 193 L-dopa L-dopa is used to treat Parkinson’s disease. While very effective in the earlier stages of the disorder, symptoms continue to develop and larger doses of drug are required. Eventually the side effects if high doses of L-dopa will impair function and diminish quality of life. This is an example of a drug regime that allows the symptoms of a disorder to be managed - at least for a time - but is NOT a cure for the disorder. This example also shows three stages of drug action - prior to treatment (poverty of movement; resting tremor; stooped posture; shuffling gait), soon after administration (intrusive movements), and later on - during the therapeutic phase of the drug’s action. Parkinson Hastalığı: L-dopa tedavisi Choreatic symptoms Involuntary (unwanted) movements • Chorea (dance-like) • Athetosis (changeable or writhing movements) • Dystonia (torsion spasm) 98 195 Catatonic rigidity Drug Effects menu Katatonik Rigidite Catatonic rigidity uzun süre bazı anti-seizure ilaçların kullanımı sonucu ortaya çıkar. Limbik Lob (Sistem) Duysal Beyin 99 Dersin amaçları • Limbik sistemin tanımlanması, oluşturan yapıları ve bu yapıların fonksiyonlarını öğrenmek • Beynin diğer bölgelerinden olan farklılıklarını ve işlevlerini tanımlamak • Limbik sistemin serebral korteks, talamus ve hipotalamus arasındaki fonksiyonel işleyişi öğrenmek • Duyguların nasıl kodlandığını öğrenme ve bellek ile ilişkisini anlamak • Duyguların limbik sistemde anatomik olarak nasıl temsil edildiğini değerlendirmek (melankolik) (sosyal) (kızgın) (sakin) Duygular için Nöral Sistemler : Filogenetik olarak beynin eski bölümüdür Bütün omurgalılarda benzerdir Bir türün tüm bireylerinde aynıdır Benzer davranış ve benzer fizyolojik / hormonal değişmeleri organize ederler Duygusal Sinirbilim Panskepp (1994) 100 PAIN!!!!!!! Hypothalamus ve limbik system Duyguların oluşturulmasından ve ifade edilmesinden yakından ilgilidir. Duygularla ilişkili tanımlar Tanıma (biliş) Cognition- bir duygunun algılanması Affection - etkileme,hissetme. Çabalama – motivasyon, harekete geçme isteği. Fiziksel değişmeler hypertension,tachycardia ve terleme gibi. Limbik sistem Tamamen ayrı bir beyin yapısı değildir ancak beyin sapını çevreleyen ön beyin yapılarının, frontal, parietal ve temporal lobların medial kısmında rostral beyin sapı ve diensefalonun üzerinde yer alan kesintisiz bir halka (bant) şeklindedir. Sözcük olarak (limbik = sınır) olarak ifade edilebilir. Limbik sistem hippocampus, amygdala, ant. thalamic nuclei ve limbic cortex gibi birçok beyin yapısını içerir .Bu yapılar Duygular ( ör. Korku, kızgınlık, saldırganlık, koku alma (olfaction) Temel dürtülerin (doğuştan gelen davranış modellerinin )-ör. yemek yeme, besin arama eşleşme- ortaya çıkması Motivasyon,öğrenme ve bellek (memory) ile ilişkilidir 101 Anatomik olarak: • hippokampus, • amigdala, • sub talamik (anterior) çekirdekler, • olfaktor bulbus • mamillar cisim • hipotalamusun bir kısmı, • limbik korteks ve bunları birbirine bağlayan sinir demetleri, • (Fornix ve diğer traktuslar) limbik sistemi oluşturan yapılardır Limbik Sistemi Oluşturan Yapılar Limbik Sistemi Oluşturan Yapılar 102 • Hypothalamus: Mamillar cisim,lateral hipotalamus,Ventromedial çekirdek , Epitalamus Habenula Talamus: Anterior çek., Dorsomedial çek ., • Amygdala: Kortikomedial, bazolateral,sentral çekirdek. • Hippokampal formasyon: Hippokampus (Ammon’s horn), subikulum, dentat girus. • Ventral striatum: N.accumbens, olfaktör tüberkül, ventromedial kaudat ve putemen . • Limbik assosiasyon korteksi: Orbito frontal, cingulat, entorhinal,temporal korteks . Limbik Sistemi oluşturan yapılar Limbik Lob Giruslar Limbik lob İç içe yerleşik iki halkadan oluşur Dış Halka Singulat Girus Singulat Girus İsthmusu Parahippokampal Girus Unkus, Uncinate Girus İ ç Halka Hippokampal Formasyon Hippokampus, Ammon's Horn Dentat Girus Fasciolar Girus Indusium Griseum (Supracallosal Girus) Paraterminal Gyrus (Subcallosal Girus) Subcallosal Area (Parolfaktör Alan) 103 Limbic Sistemi Oluşturan Yapılar (şematik) Korteks : Cingulated and prefrontal cortex. İ ç (Core) component; hippocampus and amygdala. Çekirdekler; hippocampus , septal , amygdala. Anterior ve dorsomedial thalamic çekirdekler Hypothalamus- mammillary body ve ventromedial hypothalamus. - olfaktor bulbus Limbik Devreler Limbik korteks ve bunları birbirine bağlayan sinir demetleri, Forniks: Hippokampusu beynin diğer Bölgelerine ve hipotalamus, mamillar cisimcikler,septum, cing.girus )bağlayan sinir demeti Stria terminalis Amigdala hipotalamus Amygdalofugal devre (lifler) Amigdala hipotalamus cing. Girus Mamillotalamiktraktus: Mamillar cisim talamus ant.çek Madial ön beyin demeti: Hipotalamus mamillar cisim 104 Limbic Akslar Hippocampal Aks • Extroceptive • Cognitive processes-learning and memory • Receive information from cortical sensory areas • Project to ant. Thalamus • Ant. Thalamus-cingulate gyrus- hippocampus (Papez circuit) • Hippocampus-mammillary body- thalamus • Project to basal ganglion • Project to mid brain via medial forebrain bundle. Amygdaloid Aks • Introceptive • Generation of emotions, motivational states • Cortical sensory areas and internal organs • Dorso medial thalamus • Dorso medial thalamus-prefrontal cortex-amygdala. • Amygdala –ventro medial hypothalamus • Project to basal ganglion. • Project to mid brain via medial forebrain bundle. Korteks-Limbik Bağlantılar 105 Limbik Sistem Bağlantılar (Limbik Korteks ve Hipotalamus) Limbik Devreler Papez devresi 106 Limbik Sistemin Fonksiyonları Subkortikal yapılar limbik sistem aracılığı ile üst merkezlerle ilşiki kurarlar Limbik sistem prefrontal loblarla bağlantılı olup, duygular (emosyonel beyin) ve düşünceleri (kognitif beyin)i birbirine bağlar. Limbik sistemin elektriksel stimulasyonu uyanık kişilerde duyguların (emotion) ortaya çıkmasına yol açar (Ervin & Martin, 1986) Korteksin uyarılması ise nadiren duyguların oluşumunu (emosyonları) /veya otonom aktivasyonu başlatır (LeDoux, 1991) Limbik sistemin foksiyonları Duyguların oluşturulmasında önemli bir rol oynar ve davranış modellerini kontrol etmek için serebral korteksteki üst merkezlerle birlikte çalışır. Limbik sistem üç temel davranış modelinin oluşturulması ve konrolünü yapar, Aggression --> amygdala lesionları sakinlik stimulatsyonu öfke ve aggressiona yol açar Korku - -> amygdala ve hypothalamus’un stimulasyonu korku, haraplanması isekorkunun ortadan kalkmasınyla sonuçlanır Hedefe yönelik davranışlar – ödül ve ceza sistemi- stimulation of certain areas function as a reward, while stimulation of other areas results in a punishment shock 107 Limbik Sistemi Oluşturan Yapıların Fonksiyonları Yapı Fonksiyon • Amygdala aggression & korku • Cingulate gyrus otonomik fonksiyonlar • Hippocampus Kısa süreli bellek • Mammilary body Uzun süreli bellek • Prefrontal cortex Kişilik (personality) Limbik sistemi oluşturan yapıların fonksiyonları : Limbik korteks Serebral assosiasyon alanı, ile bağlantılıdır. Korku hiddet, öfke ve seksüel davranış duygularınnın oluşmasında rol alır. Bu alanın farklı bölgelerinin uyarılması hemen hemen limbik sistemin tüm davranış modelerinin ortaya çıkmasına yol açan etki gösterir. Hippokampus Olfactory cortex’in bir parçası olark gelişmiştir. Nitekim ilkel canlılarda koku davranış modellerinin (besinlerin yenilip yenilemiyeceği,tehlike işaretleri, seksüel davet gibi) oluşumunda önel rol oynar, informasyonların, origin alınmasını ve uzun süreli belleğe aktarılmasını sağlar. Alzheimer hastalığında hippokampus bozuklukları söz konusudur. 108 Limbik Sistemi oluşturan yapıların fonksiyonları: Hipotalamus Uyku-dinlenme davranış modellerini düzenler, ayrıca vücut sıcaklığı, açlık ve eşleşme güdüleri gibi fiziksel davranışları kontrol eder. Psikolojik hastalıklardan kaynaklanan fonksiyon bozuklukları zıt psikolojik etkilerin ortaya çıkmasına yol açar (uyku, iştah ve vücut sıcaklığının düzenlenmesinde bozukluklar gibi). Hipotalamus ayrıca, hipofiz bezine nöronal bağlantısı olduğu için endokrin sistemin birincil düzenleyicisidir. (Vücut sıcaklığı, arteryal kan basıncı, susama, açlık, sıvı dengesi, gastrik motilite ve gastrik salgılamalar da bu düzenleme içerisindedir). Thalamus Periferik sinir sistemi ile merkez binir sistemine iletilen tüm duysal informasyonların (koku duyusu hariç) ulaştırıldığı ara istasyondur. Bu nedenle talamus bu informasyonları filtre ederek korteksin aşırı yüklenmesini önler Schizophrenia ve Autism’deki rolü? Limbik Sistemi oluşturan yapıların fonksiyonları Cingulate Girus Duyguların davranış modelleriyle (ör. mimiklerle) ifade edilmesi ve mental uyuşmazlıkların çözümüyle ilişkilidir - Düşüncelermizi değiştirme olanağı sağlar Ağrının hoş olmayan bir duygu olarak ayırt edilmesini sağlar. 109 Cingulated Girus Duyguların davranış modelleriyle (ör. mimiklerle) ifade edilmesi ve mental uyuşmazlıkların çözümüyle ilişkilidir Düşüncelermizi değiştirme olanağı sağlar Limbik Sistemi oluşturan yapıların fonksiyonları Amigdala Hippokampusta alınan informasyonların belleğe geçirilmesinde ve bellekte (duygusal) emosyonel komponenti oluşturur (belleğe anlam kazandırır). Örneğin; güllerin algılanması, hippokampus gülleri bellekte tutar ancak amigdala ona anlam katar, ör., iyi veya kötü (kokusu) Regulasyonda ortaya çıkan bozukluklar bipolar olabilir Amigdala bir uyarana karşı (ör.,bir yılan) verilecek emosyonel ve otonomik cevapların eşleşmesini sağlar Özellikle korku, kızgınlık, saldırganlık ve eşleşme modulasyonuyla ilişkilidir Amygdalanın elekriksel uyarılması • Basalateral nuclei uyarılırsa öfke • Corticomedial uyarılma ise saldırganlık (aggressionu) azaltır 110 Amigdala Serebral korteks ve limbik sistemin diğer yapılarından afferentler ( inputlar) alır. Basolateral çekirdekler duysal girdileri (input ), ( olfactory, gustatory, visual, auditory ve tactile duyuları) diğer beyin bölgelerinden gelen somatosensoryal lifler aracılığı ile alır); ayrıca duyguların akgılanması için kortekse sinir lifleri gönderir Corticomedial nuclei olfactory inputları alır Efferentleri (output) fizyolojik cevaplar içinkorteks ve hippocampus, septum, ve hypothalamus’a gönderir. • Amigdalofugal network – Olfaktor bölüm – Kortikal bölüm – Otonomik bölüm • Amigdala; Efferentler – Stria terminalis – Amygdalofugal circui • Amigdala afferentler: Thalamus’tan Neocortex -> medial prefrontal-> amygdala – Hippokampus’tan (miks, afferent-efferent) – Singulate korteks’ten (miks) – Entorhinal korteks’ten (miks) – Orbital frontal korteks’ten (miks) 111 Korkunun Öğrenilmesi Korkunun Öğrenilmes i 112 Amigdala; Korku, Kızgınlık,eşleşme Dişiler için rekabet , erkeklerde evrimsel saldıganlık yapılarının ve saldırganlık oluşumuna yol açar. 113 Ödül Sistemi The reward system is responsible for seeking natural rewards that have survival value seeking food, water, sex, and nurturing Dopamine is this system’s primary neurotransmitter 114 Limbik Sistem Amaca yönelik davranışlar Limbik sistemin önemli bir diğer fonksiyonu da Ödül ve/veya Ceza’dır – ( ödül ve ceza sistemi)- hipotalamusta bazı belirli alanların uyarılması (medial forebrain bundle (MFB),ve nucleus accumbens ödül, diğer bazı alanların uyarılması ceza duygularını oluşturur. Electrod ödül merkezine (Septum, amigdala ve özellikle hipotalamus ventromedial çekirdekleri medial forebrain bundle (MFB), ne imlante edildiğinde hayvan kendi başına (self-stimulate) 5000x/hr uyaran verir Limbik Sistemin Fonksiyonları (Özet) Hipotalamus Thalamusun hemen altında yer alan küçük bir nöral yapıdır. Çok sayıda vücut aktivitesini kontrol eder Yeme alışkanlıkları,beslenme İ çme, susama Vücüt sıcaklığının kontrolü Endokrin sistemin aktivitesini hipofiz bezi aracılığı iledüzenler. Duyguların oluşması ile ilşkilidir Amygdala Badem şeklinde iki adet nöral yapıdan oluşmuş olup çok sayıda çekirdek içerir, duyguların oluşumu ile ilgilidir ( belleğe anlam kazandırır). Olfactory bulb Koku duyusunun duygularla eşleştirilmesinde görev yapar (Bellek ve Koku) Hippokampal yapılar Yeni bilgilerin kaydedilmesi ve uzun süreli belleğe geçişini sağlar Singulate girus Serebral hemisferlerle Limbik sistemi ayıran ve korpus kallosumun hemen üzerinde uz,anan limbik korteksin ince uzun bir parçasıdır özellikle duygularla ilişkilidir Septum Ödüllendirme ve ceza merkezlerini içerir 115 Çeşitli Fonksiyonların Limbik Sistem Tarafından Düzenlenme Mekanizmaları Limbik sistem fonksiyon bozuklukları Psikiatrik bozukluklara yol açar ( e.g. Schizophrenia, depression and senile dementia) Hippocampus Lezyonları: Kısa süreli bellek kaybı , ( in Alzheimer’sdisease) there is extensive degeneration of hippocampus) Amygdaloid nucleus Lezyonları : Aggressive davranış, korku ve kızgınlık duygularının kaybı 116 LĐMBĐK LOB Hipokampus Mutizm, Şizofreni Hipokampus Sing. Girus Amigdala Belek kaybı Hipokampus Epilepsi Affektf Davranış Bozuklukları Amigdala Hiperfaji Amigdala Agresyon Korku Sing. Girus Agresyon Septum Amigdala Agresyon, Hiperseksualite Affektif Davranış Bozuklukları Hipokampus Mutizm, Şizofreni Hipokampus Epilepsi Hipokampus Sing. Girus Amigdala Belek kaybı Amigdala Hiperfaji (Omnifaji) Amigdala Agresyon Korku Sing. Girus Agresyon Septum Amigdala Agresyon, Hiperseksualite Limbik Sistem Yapılarındaki Harabiyetlerde Ortaya Çıkan Bozukluklar Amygdala’nın Bilateral Haraplanması Kluver-Bucy Syndrome = Duygusallığın azalması Oral tendencies. Korkunun ortadan kalkması. Aggressivliğin (saldırganlığın) azalması. Tameness. Yeme –içme alışkanlıklarının değişmesi Psişik körlük. Aşırı seks güdüsü Bellek bozuklukları |