Prof. Dr. Veysel bozkurt

BİREY VE TOPLUM 
Sosyologlar, ağırlıklı olarak toplumun birey üzerindeki etkisine 
yoğunlaşırlar ve genel eğilim itibariyle de bu süreçte topluma 
öncelik tanırlar. Bu durum özellikle pozitivist geleneğin 
temsilcileri için geçerlidir. 
Ancak bu geleneğin karşısında yer alan -başta sembolik 
etkileşimciler olmak üzere- toplumdan ziyade bireye ve küçük 
gruplara öncelik veren sosyologlar da vardır. Uzun yıllar 
İngiltere başbakanlığını yapan M. Thatcher, bir konuşmasında 
30
Werber, Age. s s. 49-53. 

---

25 
(Şubat/1979) “Toplum diye bir şey yoktur, sadece bireyler, kadınlar 
ve erkekler vardır” diyor
31
. 
Acaba Thatcher’ın ima ettiği şekilde toplum bir illüzyon mu? 
Toplum dediğimiz şey sadece bireylerin toplamından mı 
ibaret? Eğer öyleyse, bireyi inceleyen bilim dalı olan psikoloji, 
sosyolojinin görevini de üstlenmeye yetmez mi? Eğer bireyler 
istedikleri her şeyi yapabilselerdi -cinayetler dahil- her türlü 
sapkın davranışı sonuçta kabul etmek zorunda kalmaz mıydık? 
Sosyolojik hayal gücünü (sociolocigal imagination) açıklarken 
Mills’in belirttiği şekilde, bireysel gibi gördüğümüz bir çok sorunun 
aslında toplumsal bir temeli olduğuna tanık oluruz. Ya da 
etrafımıza biraz daha dikkatli baktığımızda, son derece 
organize insan grupları tarafından çevrelendiğimizi fark 
edebiliriz. 
Sosyologların işi, toplumun bizi nasıl etkilediğini ve bizim 
kendi kaderimiz için ne yaptığımızı araştırmaktır. Bazı 
sosyologlar sosyalleşme sürecine vurgu yaparak, insan 
davranışının sadece bireysel eylemlerle veya kişisel seçimlerle; 
yani özgür irade ile açıklanabileceği fikrini reddederler. 
Toplumsal faktörlerin birey üzerindeki etkisini anlamak 
bakımından Durkheim’ın İntihar adlı eseri son derece 
önemlidir.